Bir arpa boyu yol kat edilmiş değil

Suriye'de 162 bini aşkın kişinin ölümüne neden olan savaşta diplomatik çözüm yolları neredeyse tükendi. Suriye'deki çatışmalarda işlenen savaş ve insanlığa karşı suçların faillerinin Hollanda'nın Lahey kentindeki Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne (UCM) çıkarılması için Fransa tarafından hazırlanan karar tasarı BM Güvenlik Konseyi'nde oylamayı bekliyor. Ancak savaş suçlularının UCM'de hesap vermesinin sembolik bir anlamdan öteye geçmemesi de gözardı edilemeyecek bir gerçek. Bunun örneklerinden birini, Bosna-Hersek'te Avrupa tarihinin İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana en büyük soykırımını işleyen isimlerin Lahey'deki 'tiyatrovari' yargılanmasında görmek mümkün.

HAKKINDA 11 SUÇLAMA VAR

Bosna bugünlerde bir yandan son 120 yılın en büyük sel felaketinde yaralarını sarmaya çalışırken, diğer taraftan da 250 bin kişinin katledildiği 1992-1995 yılları arasındaki savaşın mimarlarının hesap vereceği günü bekliyor. Onlardan biri de savaş sırasında insanlığa karşı suç işlemek ve Srebrenitsa'da soykırım emrini vermek dahil 11 ayrı suçlamayla karşı karşıya olan eski Bosnalı Sırp general Ratko Mladiç.

'HATIRLAMIYOR' YALANI

Birleşmiş Milletler (BM) himayesinde Lahey'de kurulan mahkemeyi 'şeytani' olarak tanımlayan 'Bosna Kasabı'nın savunmasına yakalanmasının üzerinden 3 yıl geçtikten sonra başlandı. Mladiç'i 'sadece emirleri uygulayan bir asker' olarak tanımlayan savunma heyeti, Sırp komutanı savaş suçlusu değil 'halk kahramanı' olarak görüyor. Mladiç'in avukatlarının dün başlayan savunma için toplam 207 saati var. Bosna Kasabı'nın hafıza bozukluğu yaşadığı argümanına sığınan avukatlar, 300'den fazla tanığın şahitliği ile Mladiç'i aklamaya çalışacak.

KATLİAMIN SESLERİNİ DİNLEDİ

Diğer taraftan 2011 yılında başlayan ve ağır adımlarla ilerleyen yargılamada zaman zaman ertelemeler yaşandı. 2012'de mahkemeye delillerini sunan savcılar, duruşma salonunda savaş sırasında askeri telsizden yapılan konuşmaları dinletmiş, videoları izletmişti. Radyo telsiz kayıtlarında, Bosnalı Sırp askerler ile subayların kendi aralarında öldürülenler ilgili yaptığı konuşmalar dikkat çekerken, video görüntüsü ise soykırımın yaşandığı 11 Temmuz 1995 tarihine aitti. Görüntülerde Srebrenitsalılar, BM koruma merkezinde panik halinde beklerken, Bosnalı Sırp askerlerin 'muzafffer bir komutan' edasındaki Mladiç'in komutasında kente girişi görülüyordu.

VIP hücrede kalıyor

16 yıl saklandıktan sonra 26 Mayıs 2011 tarihinde Sırbistan'ın başkenti Belgrad'da yakalanarak Hollanda'ya getirilen Mladiç, o tarihten bu yana eski Yugoslavya Devlet Başkanı Slobodan Miloşeviç ve Sırp lider Radovan Karaciç'in de tutulduğu Lahey'deki Scheveningen hapishanesinde kalıyor. Miloşeviç hakkında henüz hüküm verilmediği bir sırada 2006'da hücresinde ölü bulunmuştu. 2008'de yakalanan Karaciç ise hâlâ Scheveningen'de. Cezaevinde 15 metrekare büyüklüğündeki hücrede çalışma masası, tuvalet, duş ve uydu bağlantılı televizyon bulunuyor. Hücrenin kapısı geceleri ve yemek saatleri dışında tamamen açık tutulduğu için Mladiç'in diğer mahkumlarla rahat iletişime geçmesi mümkün. Buradaki tutuklular istedikleri zaman spor yaparak ya da kütüphaneye giderek vakit geçirebiliyor.

Duruşmada 'terör' estiriyor

Ratko Mladiç, yargılandığı süre zarfında mahkemede de rahat durmuyor. Geçen yılki bir duruşmada 'Türklere' küfretmesi üzerine mahkeme başkanınca duruşma salonundan çıkartıldı. Mladiç salondan çıkarılırken, mahkeme başkanına 'ayı' diye bağırdı ve gizli tanığa da hakaret etti.

Acılar ikiye katlandı

Srebrenitsa katliamının emrini veren Mladiç'in yaptığı 'etnik temizlik', Bosna tarihinde kapanmayan bir yara. 8 binden fazla insanın öldürüldüğü Srebrenitsa'da her yıl yüzlerce sivilin kemik parçaları toplu mezarlardan çıkarılarak defnedilirken, Mladiç'in yakalandığı 2011'den bu yana yargılamada hiç yol kat edilmemiş olması, yakınlarını kaybeden Boşnakların acısını ikiye katlıyor. Ratko Mladiç'in emrindeki askerler 1995'te Srebrenitsa bölgesini kuşattığı zaman, Hollandalı askerler kendilerine sığınan sivilleri Sırp askerlere teslim etmiş, bunun sonucunda 8 bin Boşnak sivil katledilmiş, askerler ise ceza yerine ödül almıştı.

ELVİDE DEMİRKOL / YENİ ŞAFAK