Katar içişleri ve çalışma bakanlıklarından ilgili yetkililerin katılımıyla Doha'da düzenlenen basın toplantısında, sponsorluk sisteminin yerini alması planlanan yeni sistem tanıtıldı.
Katar'a çalışmak için gelen yabancı işçilere, bir Katar vatandaşı veya şirketinin "kefil" olması gerekiyor. Kefalet olarak adlandırılan bu sistemde işçiler, sponsorluklarının iptal edilmesi halinde iş değiştiremeden sınır dışı ediliyor. İşçilerin, araç alma, ev kiralama, ülke dışına çıkma gibi birçok işlemde sponsorlarından izin almaları gerekiyor. Yeni yasa tasarısı ise çalışan ve işveren arasındaki yükümlülüklerde iş sözleşmesinin bağlayıcı olmasını öngörüyor.
Yabancı çalışanların ülke dışına çıkışı mevcut sistemde sponsorların onayını gerektiriyor. Uluslararası kurumlar, mevcut çalışma yasasının zorla çalıştırmaya neden olduğu ve seyahat hakkını ihlal ettiği eleştirisini yapıyor. Yeni sistem, internet üzerinden başvuru yapıldığında 72 saat içinde hükümet tarafından onaylanması halinde yabancıların yurt dışına çıkmasına imkan tanıyor. Bir çalışan ülkeye geri dönmeksizin ayrılmayı planlıyorsa ancak o zaman işverenine başvurması gerekiyor. İki taraf arasında anlaşmazlık olması halinde, hükümetin hakemliğinde 72 saat içinde sonuç alınması planlanıyor.
Diğer tartışılan konu ise özellikle düşük maaşla çalışan işçilerin pasaportlarının ellerinden alınarak zorla çalıştırılması. Planlanan yeni düzenlemeyle sponsor veya yeni ismiyle işverenin, alıkoyduğu her pasaport karşılığında 2700-13700 dolar arası cezaya çarptırılmasını öngörüyor.
Katar İş Kanunu'na göre, çalışanların iş değiştirebilmesi için kefillerinden "sakıncası yoktur" evrakı alması gerekiyor. Kefiller bu evrakı vermediği takdirde, yabancı işçiler sınır dışı edilebiliyor ve iki yıl içinde Katar'a çalışmak için geri gelemiyor. Planlanan yeni tasarıda, iş anlaşması belirli tarih içinde sona eriyorsa çalışan bu tarihten sonra yeni bir iş anlaşması yapabilecek. Eğer iş anlaşması süresizse çalışanlar beş yılın ardından yeni bir işte çalışabilecek.
Mevcut sistemde, Katar'da çalışan yabancı kişilerin finansal yükümlülüklerini kefilleri üstleniyor. Örneğin, yabancı bir çalışan Katar'da bankadan kredi çekerken, otomobil satın alırken sponsorundan izin alması şartı aranıyor. Yeni yasa tasarısı, çalışanların finansal sorumluluklarında Katar devletine bağlı olmasını öngörüyor.
- Reformların hayata geçeceği takvimde sınırlama yok
Yetkililer, yeni sistemin uygulamaya koyulacağı takvimin sınırlı olmadığını vurgulayarak, konunun Ticaret Odaları ardından Şura Meclisi ve Bakanlar Kurulunca tartışılıp değerlendirileceğini belirtti.
Uluslararası raportörler ve aktivistler, inşaat işçilerinin izbe yerlerde yaşayıp, yetersiz iş güvenliği koşullarında çalıştıklarını sıkça dile getirmişti. Toplantıda bu konuda da yeniden düzenlemeler yapılacağı, çalışanların "sağlıklı yaşama koşulları ve iş güvenliğinin sağlanması" için çalışmaların başlatılacağı ifade edildi.
- "Sendikalar, Katar şartlarında mümkün değil"
Toplantıda konuşan Çalışma Bakanlığı Planlama ve Kalite Dairesi Başkanı Ali Ahmed el Huleyfi, "Ülkedeki yabancı toplumun haklarını korumak istiyoruz" dedi.
Ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 80'ini yabancı çalışanların oluşturduğu Katar'da sendikalara izin verilmiyor. Huleyfi, Katar'ın demografik yapısı göz önüne alındığında sendikaların bu yasa tasarısı çerçevesinde de mümkün gözükmediğini belirterek "Katar hükümeti ülkesinde çalışanların haklarını gözetmek için elinden geleni yapacaktır" diye konuştu.
Katar Bakanlar Kurulu, geçen haftalarda maaş ödemelerindeki hukuksuzlukların önüne geçmek için ülkedeki tüm çalışanların maaşlarının banka aracılığıyla ödeneceğini açıklamıştı. Bugün açıklanan yasa tasarısı çerçevesinde, maaş ödemelerindeki hukuksuzluğun çözümü için bu uygulamanın hayata geçirilmesinin planlandığı yinelendi.
İçişleri Bakanlığı İnsan Hakları Dairesi Başkanı Abdullah Sakr Ali Muhammed de ev hizmetlerinde çalışan işçilerin bu düzenlemeden yararlanıp yararlanmayacağının sorulması üzerine, "Bu tasarı Katar'a çalışmaya gelen tüm yabancıları kapsayak" ifadesini kullandı.
Katar, özellikle FIFA 2022 Dünya Kupası evsahipliği için yapılan stadyumlarda çalışan işçilerin yaşam, çalışma koşulları ve iş güvenliğiyle ilgili uzun zamandır uluslararası mercek altında. Birçok uluslararası örgüt, Katar'a sponsorluk sisteminde değişikliklere gidip yabancı işçilerinin haklarını geliştirmesi konusunda uyarılarda bulunmuştu.
