TİM'in, kuruluşunun 20. yıldönümü nedeniyle bu yıl ilk kez hazırladığı "Ekonomi ve Dış Ticaret Raporu 2014" açıklandı.
Dış ticareti tüm yönleriyle ele alan raporun tanıtımı amacıyla düzenlenen toplantıda konuşan Büyükekşi, ithalat ve ihracatı fasıl, ülke, bölge ve illere göre ayrıntılı olarak incelerken, net ihracatçı oldukları sektör ve fasılları açığa çıkararak cari açığın sürdürülebilirliği noktasında net bir tablo ortaya koyduklarını söyledi.
Büyükekşi, dünyadaki küreselleşme eğilimlerinin dış ticaretin önemini gittikçe artırdığına dikkat çekerek, dış ticaretini artıran ülkelerin ulusal gelir ve refahının da arttığını dile getirdi. 2014 yılına dair göstergelerin olumlu sinyaller verdiğini ifade eden Büyükekşi, "Dış ticareti bir bütün olarak inceledik. 2014 bir fırsat yılı olacak. OVP hedefi olan 166,5 milyar dolarlık ihracat hedefini gerçekleştireceğiz" diye konuştu.
Raporu hazırlayan ekipten TİM Ekonomi Danışmanı Dr. Hatice Karahan ise sayısız veri ve analizle dış ticaretin mevcut durumunu ve beklentileri içeren detaylı bir fotoğraf çektiklerini, raporun, ihracatta doğru adımları atabilmek için önemli bir rehber niteliği taşıdığını anlattı.
- Altın, net ihracatı yüzde 18 daralttı
Raporun ise giriş bölümünde dünya ve Türkiye ekonomisi inceleniyor, ihracat ve ithalatta mevcut durum sektör, mal grupları ve ülke bazlı olarak analiz ediliyor. Rapora göre, 2013 yılı ihracat rakamında altın ihracatındaki keskin düşüş etkili oldu.
Bir önceki yıl sekiz kat ihracat artışı gerçekleştiren altın, 2013 yılında yönünü ithalata çevirdi. Net ihracatın yüzde 18 daralmasına yol açan altın, Türkiye'nin ithalatını da artırarak cari açığı olumsuz etkiledi.
Motorlu kara taşıtlarının yılı lider olarak bitirdiği 2013 ihracatında, birçok ürün grubunda çift haneli ihracat artışı gerçekleşti. İhracat artışını olumlu yönde etkileyen sektörler otomotiv, makine, örme giyim, plastik ve mobilya; daralmaya yol açanlar ise demir-çelik, mineral yakıt ve yağlar oldu.
Net ihracatın pozitif olduğu pazarlarda Irak açık ara farkla birinci durumda. Bu alanda Irak'ı, Azerbaycan, İngiltere, Libya ve Mısır takip etti. Hollanda bu dönemde, net ihracatın en hızlı büyüme kaydettiği pazar oldu. Net ihracatçı sektörler, başta hazır giyim olmak üzere meyve, demir-çelik, tuz, kükürt ve taşlar şeklinde sıralandı.
- İncir ve nar ihracatı sıçrama yaptı
Meyve faslında 2013 yılında ciddi bir artış yaşanırken, özellikle incir ve nar ihracatı sıçrama yaptı. Türkiye, zeytinyağı ve makarna ihracatında da rekorlar kırdı.
Ülke grupları incelendiğinde, Türkiye'nin en büyük ticari partneri yine Avrupa Birliği oldu. Ortadoğu'ya yapılan ihracatın düşüşünde altın faktörü öne çıkarken en fazla ihracat gerçekleştirilen ilk beş ülke sırasıyla Almanya, Irak, İngiltere, Rusya ve Fransa oldu.
Türkiye ekonomisinde 2013'te büyüme ve ithalat paralel hareket ederken kronik bir şekilde ithalatın en büyük kalemini oluşturan enerji ithalatında ise yavaşlama yaşandı. Enerji ithalatındaki yüzde 7'lik düşüş, genel ithalatın artış oranını da 1,6 puan aşağı çekti. Ara mallar, ithalatın yüzde 73'ünü oluştururken en yüksek ithalat artışı tüketim mallarında kaydedildi.
- İstanbul ithalatın lideri oldu
Türkiye ithalatında öne çıkan ilk 20 il, ihracat ve ekonomik aktivitelerde de ön planda olan iller oldu. İthalatta yüzde 54,3'lük pay ile İstanbul başı çekerken bu kenti sırasıyla Kocaeli, Ankara, Bursa ve İzmir izledi. Hatay ve Manisa'dan yapılan ithalat ise daraldı.
Türkiye, 2013 yılında ithalatının yüzde 36,7'sini AB'den yaparken Amerika ülkelerinden yapılan ithalatta düşüş görüldü. İhracatta dördüncü sıradaki Rusya, ithalatta lider oldu. İthalatta Rusya'yı Çin, Almanya, İtalya ve ABD takip etti.
Alt fasıllara göre ithalat incelendiğinde, mineral yakıtlar ve yağlar ilk sırada yer aldı. Makineler faslında yüzde 12,3'lük artışıyla dizüstü bilgisayarlar ve elektrik-elektronik faslındaki yüzde 22,2'lik artışıyla cep telefonları ithalat artışının önemli kalemleri oldu. İşlenmemiş altın ise 2013 ithalatını artıran en önemli etken olarak dikkati çekti.
Net ithalatta ilk sıradaki ülkeler Çin, Rusya, Almanya ve İsviçre oldu. Net ithalatçı sektörler ise enerji, makine ve kıymetli taşlar şeklinde sıralandı.
- "Kur, oynayanın elini yakıyor"
Toplantının ardından soruları cevaplayan Büyükekşi, kurdaki hareketlilikle ilgili bir soru üzerine, "Dövizde ne hızlı artış ne de düşüş istiyoruz. Kur, oynayanın elini yakıyor. İhracatla ilgili çok güzel bir hava yakaladık. İthalat düşüyor. Bu havayı kaybetmemiz lazım. Cari açık azalıyor. Burada ihracatın büyük bir katkısı var" değerlendirmesini yaptı.
Büyükekşi, şunları da kaydetti:
"Merkez Bankası'nın piyasayı iyi okuyup, enflasyon rakamlarını da göz önüne alıp, kademeli bir düşüşe başlaması lazım. 2006'daki geçmişi de yi tahlil etmesi gerekir. Kurun aşağı doğru gitmemesi lazım. Merkez Bankası'na söyleyecek bir şeyimiz yok. Çok iyi biliyor görevlerini ama kendilerine şuan bir görev düşüyor. Aşağı doğru gidiyor, gitmemesi lazım. Döviz alması gerekiyorsa döviz alması lazım. Faiz düşürmesi gerekiyorsa düşürmesi lazım. Bunun zamanı yok. 'Mayıs sonu ya da hazirandaki toplantı gelsin' demeye gerek yok. Bunu sadece ihracat için söylemiyoruz, Türkiye ekonomisi için istiyoruz."
