Hayat Sende Gençlik Akademisi Derneği öncülüğünde Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği, Korunmaya Muhtaç Çocuklar Vakfı, Koruyucu Aile ve Evlat Edinme Derneği ile Habitat Kalkınma ve Yönetişim Derneği ortaklığında yürütülen Sosyal Duvarları Yıkalım Projesi sonuçlandı.
Proje süresince, devlet korumasında büyüyen çocuklar ve gençlerle ilgili medyada yer alan haberler tarandı, arşivlendi, haberlerin analizi ve değerlendirmesi yapıldı.
"Çocuk alma, çocuk verme, yuvadan çocuk alma, evlatlık, yurt çocuğu, yuva çocuğu, korunmaya muhtaç çocuk, kimsesiz, yetimhane, çocuk esirgeme yurdu" gibi kelimeler anahtar kelimeler olarak belirlendi. Ulusal ve yerel gazete ve dergilerin yanı sıra internette çıkan ve bu anahtar kelimeleri içeren haberler, 'olumlu, olumsuz ve hatalı' dil kullanımı olarak sınıflandırıldı.
Projeyle devlet korumasında kalan çocuk ve gençlere ilişkin doğru bilinen ancak hatalı olan sözcük kullanımlarının azaltılması hedeflendi.
-Bin 12 haber analiz edildi
Altı aylık süre içerisinde toplamda bin 12 haber analiz edildi ve değerlendirildi. Proje konusuyla bağlantılı olduğu tespit edilen 892 haber, niteliğine göre sınıflandırıldı. Bu sınıflandırmaya göre, birinci sırada 'hatalı dil kullanımının' bulunduğu haberler yer aldı. Hatalı dil kullanımını, 'olumsuz nitelikteki haberler' izledi. Olumlu haberlerin ise az sayıda olduğu görüldü. Analiz edilen haberler sırasıyla en çok gazetelerde ve internette yer aldı.
Gazete haberleri kendi içerisinde gruplandırıldığında ise en çok hatalı dil kullanımı ve olumsuz haberler yerel gazetelerde göze çarptı.
-'İstismar' ilk sırada yer aldı
Medyada çıkan olumsuz haberlerin çoğunlukla 13-18 yaş arasındaki gençler hakkında olduğu ve kız çocukları ile ilgili haberlerin fazla olduğu görüldü.
Bu haberlerin konularına bakıldığında istismar ilk sırada yer aldı. İstismarı, aşağılama ve intihar konularını içeren haberler izledi. Ayrıca madde kullanımının 13-18 yaş arası kız çocukları ile gençlerde kullanıldığına ilişkin haberler de gözlendi.
Veriler, kız çocuklarının çok daha yoğun bir biçimde cinsiyete dayalı saldırıların hedefi olduğunu gösterdi. İstismar ile ilgili haberlerin söz konusu haberler içinde birinci sırayı alması, genç kadınların güçlendirilmesine ihtiyaç olduğu şeklinde değerlendirildi.
-'Toplumsal algıları besliyor'
Çalışmayla devlet korumasında yetişen çocukların, ağırlıklı olarak "cinsel istismar" olayıyla medyada yer aldığı belirlendi. Tüm yerel ve ulusal gazetelerde yer alan istismar haberlerinin, fuhuş, taciz ve tecavüz kavramlı haber başlıklarıyla yer aldığı tespit edildi.
İkinci sırada "psikolojik, duygusal istismar" içinde yer alan "aşağılayıcı ifadeleri" kapsayan haberlerin çokluğu dikkati çekti ve bu haberler yerel gazetelerde daha çok yer aldı.
Üçüncü sırada yer alan 'intihar ve intihar girişimi' haberleri ise doğrudan devlet korumasında yetişenler ile ilgili olmasa da bir olay sonrası devlet koruması altına alınma bilgisi ile ilişkilendirilerek, toplumsal algıları ve önyargıları besleyen haberler olarak ifade edildi.
-Hatalı dil en çok gazetelerde
Hatalı dil ve görselin kullanım yerlerine bakıldığında, hatalı dilin en çok başlıkta yer aldığı görüldü.
Hatalı dil kullanımında yoğunluğun belirgin şekilde gazetelerde olduğu görüldü. Yerel gazeteler ulusal gazetelere oranla daha çok hatalı dil kullandı.
Haberlerin sıklıkla bir ajanstan birebir alınarak gazetede yayımlanması, aynı dilin birçok yerel gazetede tekrar etmesine neden oldu.
-En çok evlatlık ve kimsesiz çocuk kavramı kullanıldı
Haberlerde "evlatlık" ve "kimsesiz çocuk" kavramlarının sıklıkla kullanıldığı görüldü. Evlatlık kavramının, çocukların evlat edinildikleri aile ile psiko-sosyal bütünleşmesini engelleyen bir kavram olarak görüldü.
Kimsesiz çocuk kavramının ise acıma duygusu uyandırdığı ve bir kavram olarak devlet korumasında yetişen çocukları tanımlamaktan yoksun kaldığı belirtildi.
-Çocuklara ziyarette etiketleyici ifade
Haberlerde devlet korumasında yetişen çocuklara yönelik ziyaret haberlerinin yoğunluğu ve kullandıkları dil açısından yarısına yakınının etiketleyici bir dille yapılmış olmasının, araştırma açısından önem taşıdığı ifade edildi.
Ziyaretlerin niteliği ve yaş gruplarına göre dağılımlarına bakıldığında, resmi ve özel ziyaretlerin hemen hemen aynı yoğunlukta gerçekleştiği, bu ziyaretlerin belirgin bir farkla 0-12 yaş grubu çocuklara yönelik yapıldığı görüldü.
Yapılan haber analizlerinde, habere konu olan olayın gerçekleştiği illere göre gösterdiği yoğunluk tespit edildi. Buna göre toplamda 43 ayrı ilde gerçekleşen olaylar medyada yer aldı.
En çok, Samsun, İstanbul, Ankara, Konya, Adana. Kayseri, Aydın, Bursa, Kocaeli, Sakarya'da haber yapıldı.
