İSTANBUL - BURHAN SANSARLIOĞLU - Gübre Fabrikaları T.A.Ş (GÜBRETAŞ) Genel Müdürü Osman Balta, Türkiye'nin bütün bölgelerinde toprak numunelerinin analizini yaparak ülkenin toprak verimlilik haritasını çıkardıklarını belirterek, "Ona göre de öneri olarak çiftçiye diyoruz ki 'Sizin arazinizin toprak özellikleri şöyledir. Bu topraklarda şu ürünü yetiştirecekseniz, şu gübreden şu oranda atacaksınız.' Çiftçiler bizim verdiğimiz reçeteyi uyguladığı zaman yüzde 50'ye varan verim artışı elde ediyor" dedi.
AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Balta, Türk tarımındaki gelişmeler, gübre üretimi ve GÜBRETAŞ'ın finansman ve yatırımları hakkında bilgiler verdi. Ülkemizdeki gübreyle ilgili hammadde kısıtı nedeniyle ithalata dayalı bir sektörde yer aldıklarını belirtti. Yapılan bir araştırmaya göre Türkiye'deki çiftçilerin başka ülkelerdeki çiftçilerin kullandığı gübre fiyatlarına göre yüzde 6 daha ucuz gübre kullandıklarını dile getiren Balta, gerekçe olarak yoğun rekabet ortamını gösterdi.T ürkiye'de çok miktarda ithalatçı ve üretici firma olduğunu belirten Balta, bu rekabetin düşük karlılık marjı nedeniyle fiyatlara yansıdığını ve bu durumun da en fazla çiftçiye yaradığını aktardı.
Gübrenin hammaddelerinin Türkiye'de bulunmadığını, dolayısıyla gübre piyasasının kayda değer bir ihracata sahip olmadığını ifade eden Balta, şöyle devam etti:
"Kısmen amonyum sülfat ve biraz kalsiyum amonyum nitratta biraz ihracat var Avrupa'ya... Ancak o da çok kayda değer bir ihracat değil. Türkiye'de satılan 5 milyon ton gübre tamamen Türkiye'de tüketilmek üzere ithal edilir ve bir kısmı burada işlemden geçerek çeşitli formülasyonlarda ürünlere dönüşürken, bir kısım doğrudan emtia olarak temin edilip satılır. Bizim firma olarak Kuzey Kıbrıs'a ihracatımız var. Kuzey Kıbrıs'ın gübre ihtiyacının hemen hemen yüzde 80'ini biz karşılıyoruz. 5 milyon ton gübre tüketimi Türkiye toprakları için az normalde... Batı ülkelerindeki gübre ortalaması esas alınacak olsa, topraklarımıza 8 milyon tona kadar gübre atılabilir. Yani dekar başına gübre tüketimi Avrupa ülkelerinin gerisindedir. ABD ve Uzak Doğu'nun gerisinde ve ortalamanın altındayız. Bizde gübre tüketim bilinci ve iyi tarım uygulaması bilincinde eksikler var. Esas bunların iyileştirilmesi lazım. Son yıllarda bu konuda önemli bir gelişme oldu. Çiftçilerimizde bilinçli tarım uygulamaları yaygınlaşmaya başlayınca, tarımdaki verimlilik ve kalite de gün geçtikçe yükselmekte... 2023 hedeflerine giderken, tarım sektöründe bu bilinç daha da yayınlaşacak ve ülkemiz tarım konusunda dünyanın yükselen yıldızlarından biri olma pozisyonunu güçlendirecektir."
- "Yeni tarım politikaları çerçevesinde tarım başlı başına profesyonel bir iş oldu"
GÜBRETAŞ olarak sosyal sorumluluk projeleri kapsamında çiftçileri bilinçli eğitim toplantılarında buluşturdukları bilgisini veren Balta, 2013 yılında 150 bin çiftçiyi bir araya getirdiklerini ve onlara başarılı tarım uygulamalarına yönelik eğitimler verdiklerini belirtti.
Türkiye tarım sektöründe 10 sene öncesine göre gerek ürün kalitesi, gerekse verimlilik açısından önemli başarılar yakalandığını söyleyen Osman Balta, "Türkiye 10 sene öncesine göre gerek ürün kalitesi, gerekse verimlilik açısından belli bir noktaya geldi. 2000'li yıllardan önce Türkiye'de atadan deden kalma tarım uygulamaları yapılıyordu ve insanlar topraklarına gerekli ilgiyi göstermiyordu. Ancak 2000'li yıllarda hükümetin yeni tarım politikaları çerçevesinde tarım, başlı başına profesyonel bir faaliyet alanı haline gelmeye başladı. Özel sektör ve firmalar tarım alanlarına yatırım yapmaya başladılar. Tarım alanları kiraladılar, satın aldılar ve oralarda büyük tarım işletmeleri kurdular. Bu da tarım aktivitelerinin ekonomik olarak belli bir noktaya gelmesine sebep oldu ki mesela 2002'deki Türkiye'nin tarımsal ihracatı 3,5 - 4 milyar dolardı, bugün geldiğimiz nokta 17-18 milyar dolar" şeklinde konuştu.
- "2023'te Türkiye'nin tarımsal ihracatta 40 milyar dolar hedefi var"
Türkiye'nin tarımsal ihracatta 2023 hedefinin 40 milyar dolar olduğunu anımsatan Balta, "Türkiye'nin tarımsal istihsali şu an 62 milyar dolar civarında bunun da 140 milyar dolar rakamlarına ulaşma hedefi var. GSYH'daki payın da yüzde 12-14'lere ulaşması hedefi var. Bu belli bir trendi yakaladığımızı gösteriyor, ancak bunun gerek kalite olarak gerekse ürün verimliliği olarak daha da iyileştirilmesi lazım" dedi.
GÜBRETAŞ olarak 2013 yılında 2 bin ayrı noktada 150 bin çiftçiyi gruplar halinde bir araya getirdiklerini söyleyen Balta, çiftçilerin yoğun olduğu bölgelerde program düzenlediklerini, onlara iyi tarım uygulamasına yönelik eğitimler verdiklerini ve verimi artıran ürünlerini tanıttıklarını aktardı.
Balta, toprak analizi yapma fikrini çiftçilere aşıladıklarını belirterek, bunu da ücretsiz yaptıklarını, GÜBRETAŞ'ın Yarımca'da İzmir'de, İstenderun'da akredite laboratuvarları olduğunu ve bu laboratuvarda çiftçilerin topraklarını gönderdiği taktirde toprağa uygun bir reçete çıkardıklarını kaydetti.
- "Türkiye'nin toprak verimliliği haritasını çıkartıyoruz"
GÜBRETAŞ olarak 2005'de başlattıkları bir projeyle Türkiye'nin toprak verimlilik haritasını çıkardıklarını belirten Balta, Türkiye'nin bütün bölgelerinden toprak numunelerini analiz ettiklerini, bölge toprağına en uygun tarım türünü isteyen çiftçilere raporladıkları kaydetti. Toprak verimliliği çalışmasıyla çiftilere sonuç odaklı çözümler sunduklarını belirteren Balta, şunları aktardı:
"Türkiye'nin bütün bölgelerindeki toprak numunelerini arkadaşlarımız, teknisyenlerimiz bizzat gidip alıyor. Çiftçilerin gönderdikleri hariç... Bizzat kendimizin gidip Urfa'dan Kars'tan, Edirne'den İzmir'den, Mersin'den o bölgelerdeki tarım alanlarından toprak numunelerini alıyorlar ve onları laboratuvarımızda analiz ediyorlar. Sonucunda o toprağın bitki besin elementi itibarıyla zenginliklerini ve eksikliklerinitespit ediyoruz.
Ona göre de öneri olarak çiftçiye diyoruz ki 'Sizin arazinizin toprak özellikleri şöyledir. Burada şu gibi ürünlerden daha fazla verim elde edebilirsiniz. Ama bu topraklarda şu ürünü yetiştirecekseniz, şu gübreden şu oranda atacaksınız. ' Çiftçiler bizim verdiğimiz reçeteyi uyguladığı zaman yüzde 50'ye varan verim artışı elde ediyor. Hatta daha az gübre kullanımıyla daha yüksek bir verim sağlanmış oluyor.Bunları Türkiye genelinde yaptığımız deneme ekimlerinde test ediyoruz ve tarla günü etkinlikleriyle o bölgelerdeki çiftçilerle de paylaşıyoruz.
Oluşturduğumuz Türkiye Toprak Verimliliği Haritası'nı alıp bir bölgenin üzerine tıkladığınız zaman oradaki toprağın özelliklerine ulaşabiliyoruz. Önümüzdeki yıllarda bu proje 10 bin veri girişine eriştiğinde, buradaki bazı verileri sektörün hizmetine de sunabilmeyi arzu ediyoruz. Bu haritada yer alan toprak özelliklerine göre de siz orada yatırım yapabilirsiniz. "
GÜBRETAŞ'ın ürün çeşitliliği sayesinde çiftçilere destek olduğunu ifade eden Balta, "Bizim 160'ın üzerinde ürün çeşidimiz var, bu konuda da sektör lideriyiz. İzmir'de sıvı toz üretim tesislerimiz var suda yüzde 100 çözünen gübre üretiyoruz. 160 çeşit gübre de topraklardan yapılan analiz neticesinde ürüne özel, bölgeye özel, toprağın yapısına göre üretilmiş formülasyonlardır. GÜBRETAŞ'ın kendi müracatları ile tescil yaptırdığı formüllerdir" dedi.
-"Türkiye'nin dış sanayideki en büyük yatırımı GÜBRETAŞ'ın İran'daki Razi yatırımıdır"
GÜBRETAŞ hakkında bilgi veren Balta, Gübretaş'ın 428 çalışanı olduğunu ve bunun 260'ının üretim tesisi olduğunu belirterek, GÜBRETAŞ'ın Türkiye ayağının sermaye ağırlıklı olduğunu, ancak İran'daki Razi yatırımının üretim bazlı olduğunu söyledi.
Balta, "İran'daki bağlı ortaklığımız Razi Petrokimya tesisleri bünyesinde 11 tane fabrikamız var. Razi, İran'ın ve bölgenin en büyük tesislerinden birisi. Dünya amonyak ticaretinin yüzde 4,5'i Razi'den gerçekleşmektedir" diye konuştu.
