Ergenekon Davası'nın gerekçeli kararı (2)

Ergenekon Davası'nın gerekçeli kararında, "Derin Devlet/Kontrgerilla/Gladyo/SuÌˆper NATO" isimleriyle anılan 'derin yapı'nın ilk kez yargı oÌˆnuÌˆne cÌ§ıkarıldığı belirtilerek, "Bu yapının tespit edilebilen oÌˆrguÌˆtsel yapısı ve belli bir duÌˆzende hazırlanmısÌ§ oÌˆrguÌˆt belgeleri ilk kez resmi olarak ortaya konmusÌ§ ve yargılamaya konu edilmisÌ§tir. Sadece tetikcÌ§iler veya alt tabaka oÌˆrguÌˆt uÌˆyeleri degÌ†il, onları yoÌˆnlendiren ve yoÌˆnetenler de yargılanmısÌ§ ve cezalandırılmısÌ§lardır" ifadeleri yer aldı.

Kararın önsüz bölümünde, gerekcÌ§eli kararın icÌ§erigÌ†i ve sistematigÌ†i hakkında bilgi verildi.

TuÌˆrk yargı tarihinde "Ergenekon silahlı teroÌˆr örguÌˆtuÌˆ" davasının bircÌ§ok bakımdan cÌ§ok oÌˆnemli bir yeri olduğu belirtilen kararda, bunlar 11 başlık altında şöyle sıralandı:

"1 - Derin Devlet/Kontrgerilla/Gladyo/SuÌˆper NATO isimleriyle anılan 'derin yapı' ilk kez yargı oÌˆnuÌˆne cÌ§ıkarılmısÌ§tır. Bu fırsat hakkıyla degÌ†erlendirilebilirse uÌˆlkenin demokratiklesÌ§me seruÌˆvenine buÌˆyuÌˆk katkısı olacaktır. HicÌ§ kimsenin buguÌˆne kadar varlıgÌ†ından sÌ§uÌˆphe duymadıgÌ†ı, hatta bu oÌˆrguÌˆtuÌˆn TuÌˆrkiye'deki isminin Ergenekon oldugÌ†u belirttilen fakat hicÌ§bir zaman yargılanamayan bu oÌˆrguÌˆt, ilk kez yargı oÌˆnuÌˆne getirilmisÌ§tir. OÌˆrguÌˆte buguÌˆne kadar hesap sorulamaması bile bu oÌˆrguÌˆtuÌˆn guÌˆcuÌˆnuÌˆ ortaya koymaktadır.

Susurluk Davası'nda bir huÌˆcresine ulasÌ§ılabilen, ancak o zamanki sÌ§artlar ve delil durumu geregÌ†i ancak 14 kisÌ§inin, sadece cÌ§ıkar amacÌ§lı sucÌ§ oÌˆrguÌˆtuÌˆ kapsamında yargılanabildigÌ†i derin yapı, 2008'de basÌ§layan yargılamayla daha buÌˆtuÌˆncuÌˆl ele alınarak yargılanmısÌ§tır. Ergenekon TeroÌˆr OÌˆrguÌˆtuÌˆ davasında, aynı zamanda Susurluk Davası'nın da huÌˆkuÌˆmluÌˆsuÌˆ olan dosyamız sanıklarının, dosyamızın digÌ†er sanıklarıyla girift irtibatı Susurluk Kazası ve sonrası suÌˆrecinin anlatıldıgÌ†ı boÌˆluÌˆmde ayrıntılı olarak ele alınmısÌ§tır.

2 - Bu yapının tespit edilebilen oÌˆrguÌˆtsel yapısı ve belli bir duÌˆzende hazırlanmısÌ§ oÌˆrguÌˆt belgeleri ilk kez resmi olarak ortaya konmusÌ§ ve yargılamaya konu edilmisÌ§tir.

OÌˆrguÌˆt belgeleri acÌ§ısından 'Ergenekon TeroÌˆr OÌˆrguÌˆtuÌˆ', en fazla belgesinin ele gecÌ§irilip, yargılamaya konu edildigÌ†i bir oÌˆrguÌˆttuÌˆr. GerekcÌ§eli kararımızda bu oÌˆrguÌˆt belgelerinin hangi sanıklardan cÌ§ıktıgÌ†ı, icÌ§erdigÌ†i yasadısÌ§ı unsurlar, hazırlanısÌ§ suÌˆrecÌ§leri, aralarındaki ilisÌ§ki, kimler tarafından nasıl hazırlandıkları gibi hususlar, örguÌˆt belgelerinin anlatıldıgÌ†ı muÌˆstakil boÌˆluÌˆmde yer almısÌ§tır.

3 - Sadece tetikcÌ§iler veya alt tabaka oÌˆrguÌˆt uÌˆyeleri degÌ†il, onları yoÌˆnlendiren ve yoÌˆnetenler de yargılanmısÌ§ ve cezalandırılmısÌ§lardır.

Her kesimden kimsenin dile getirdigÌ†i 'yargılamalarda nicÌ§in kullanılanlara ulasÌ§ılıyor, kullananlara ulasÌ§ılamıyor' haklı itirazı bu yargılamada buÌˆyuÌˆk oÌˆlcÌ§uÌˆde giderilmisÌ§tir. OÌˆyle ki mahkememiz uygulamaları ve ara kararları ile oÌˆzellikle bu konuya yogÌ†unlasÌ§mısÌ§ ve takdir ettigÌ†i cezalarda bu hususu oÌˆzellikle dikkate almısÌ§tır."

- "Delilden sanığa ulaşılmıştır"

Önsözün 4. maddesinde bu yargılamada oÌˆn plana cÌ§ıkan en oÌˆnemli hususlardan birinin, sorusÌ§turmaların kural olarak delilden sanıgÌ†a ulasÌ§ılması usuluÌˆ ile yuÌˆruÌˆtuÌˆlmesi olduğu ifade edilerek, "Mahkememizin olayların kronolojik seyrini anlattıgÌ†ı; dava sanıklarının sorusÌ§turmaya nasıl ve nicÌ§in dahil edildikleri ve bazı sorusÌ§turma isÌ§lemlerinin oÌˆzetlendigÌ†i boÌˆluÌˆmde bu husus acÌ§ıklıkla ortaya konulmusÌ§tur" değerlendirmesine yer verildi.

"Mahkememizin yaklasÌ§ık 5 yıl suÌˆren kesintisiz yargılaması duÌˆnya tarihinde buguÌˆne kadar esÌ§ine rastlanması muÌˆmkuÌˆn olmayan bir goÌˆzlem olanagÌ†ı sagÌ†lamısÌ§ ve yuÌˆzyuÌˆze yargılama ilkesinden beklenen maslahat tam olarak gercÌ§eklesÌ§misÌ§tir" ifadesiyle başlayan önsüzün 5, maddesinde şunlar kaydedildi:

"Mahkeme heyeti yargıladıgÌ†ı sanıkları her yoÌˆnuÌˆyle goÌˆzlemlemisÌ§, dosyadaki deliller karsÌ§ısındaki tavır ve soÌˆylemlerini yakinen degÌ†erlendirmisÌ§tir. Haftanın 4 guÌˆnuÌˆ, cÌ§ogÌ†u guÌˆn resmi mesai saatlerinin uÌˆzerinde bir suÌˆre icÌ§inde yapılan 620 durusÌ§ma boyunca sanıkların sucÌ§lamalar karsÌ§ısında yaptıkları savunmaların isnatları hangi oÌˆlcÌ§uÌˆde karsÌ§ıladıgÌ†ı, savunmalarındaki mesajları, birbirleri hakkındaki beyanları, ortak hareketleri, yargılama sırasındaki oÌˆrguÌˆtsel dayanısÌ§ma ve tavırları ve benzeri gibi goÌˆzlemlenen bircÌ§ok husus vicdani kanaatın olusÌ§masına katkı sagÌ†lamısÌ§tır."

-"Dirençle karşılaşılmıştır"

Önsözün diğer maddeleri şöyle sıralandı:

"6- Bir derin devlet yapılanmasının yargılandıgÌ†ı davamızda olması beklenen bir direncÌ§le karsÌ§ılasÌ§ılmısÌ§tır. Dava sanıkları tarafından yargılanan oÌˆrguÌˆtuÌˆn oÌˆzelliklerine uygun olarak psikolojik harp tekniklerinin her tuÌˆrluÌˆsuÌˆ kullanılmısÌ§tır. Sanıklar savunmalarında mahkeme heyetini etkilemekten daha cÌ§ok, kamuoyunu etkilemeyi kendilerine amacÌ§ olarak secÌ§misÌ§lerdir. Her davada goÌˆruÌˆlebilecek hatalar buÌˆyuÌˆtuÌˆlmuÌˆsÌ§, aleyhteki oÌˆnemli deliller oÌˆzenle guÌˆndemden kacÌ§ırılmısÌ§tır. OÌˆncelikle davayla ilgili olumsuz bircÌ§ok algı olusÌ§turulup bunların devamlı tekrar edilmesi sonucu kamuoyunun algılar uÌˆzerinden konusÌ§masını sagÌ†lamak hedeflenmisÌ§tir. Bunda basÌ§arılı da olunmusÌ§tur. Televizyonlardaki tartısÌ§ma programlarında dosyayı iyi bilen, neresini guÌˆndeme getirip neresinden bahsetmemesi gerektigÌ†inin farkında olan sanık muÌˆdafileri karsÌ§ısında, dosya hakkında derinlemesine bilgi sahibi olmaları muÌˆmkuÌˆn olmayan konusÌ§macılar cÌ§ıkmısÌ§tır. Adeta mahkeme dısÌ§ında mahkemeler olusÌ§turulmusÌ§ ve yargılama mahkeme salonları dısÌ§ında devam etmisÌ§tir. Oysa kararı verecek kisÌ§iler yargılamayı besÌ§ yıldır devam ettiren, dosyayı gerek bir buÌˆtuÌˆn olarak ve gerekse sanıklar oÌˆlcÌ§egÌ†inde en iyi bilebilecek durumda olan bagÌ†ımsız ve tarafsız yargıcÌ§lardır. Ancak sanıklar hakkında karar verecek kisÌ§ilerin hakimlik meslegÌ†i geregÌ†i goÌˆruÌˆsÌ§lerini ancak verecekleri kararın gerekcÌ§esinde acÌ§ıklayacak olmaları ve bununda belli bir suÌˆrecÌ§ gerektirmesi ise asÌ§ılması guÌˆcÌ§ bir handikaptır."

Mahkeme heyetinin bu yargılamada sırtına cÌ§ok agÌ†ır bir yuÌˆk yuÌˆklendiği bildirilen gerekçeli kararda şu değerlendirmelere yer verildi:

"Mahkeme hakimleri hem bu derece ciddi iddiaları icÌ§eren yargılamayı kesintisiz olarak yapacak, hem dosyayı inceleyecek, hem durusÌ§malara hazırlanacak, hem sanıkların taleplerini karsÌ§ılayacak, hem sanıklar, muÌˆdafileri ve etkiledikleri kamuoyunun bir kısmının gayri hukuki ve insafsız propagandalarını goÌˆgÌ†uÌˆsleyip, kasıtlı olarak olusÌ§turulmak istenen reddi hakim sebeplerinin olusÌ§masına fırsat vermeyecek, hem moral ve motivasyonunu kaybetmeden cÌ§alısÌ§acak ve hem 'hakim huÌˆkmuÌˆyle konusÌ§ur' ilkesine sadık kalmaya oÌˆzen goÌˆsterecek, ama dogÌ†al olarak kasıtlı olarak olusÌ§turulan ve olgularla oÌˆrtuÌˆsÌ§meyen algının uÌˆstesinden gelmenin zorlugÌ†unu yasÌ§ayacak, hem dava dısÌ§ı unsurların konjonktürel lehe/aleyhe beyanlara karsÌ§ı bir sÌ§ey diyememenin sıkıntısını yasÌ§ayacaktır. BuÌˆtuÌˆn bu zorluklara ragÌ†men yargılama usul kurallarına son derece dikkat edilerek ve titiz bir cÌ§alısÌ§ma suÌˆrduÌˆruÌˆlerek sonlandırılmısÌ§tır.

Sanıkların ve muÌˆdafilerinin durusÌ§ma icÌ§inde ve dısÌ§ında yuÌˆruÌˆttuÌˆkleri asÌ§ırı yıpratıcı psikolojik propaganda faaliyetine ragÌ†men yargılama olması gereken sÌ§ekilde, tahriklere kapılmadan, hakaret ve tehditlerden etkilenmeden yerine getirilmisÌ§tir. Sanıkların mahkemeyi yorma ve bunaltma yoÌˆnuÌˆnde gelisÌ§tirdikleri yogÌ†un ortak tavır, hakimlik meslegÌ†inin vakar ve ciddiyeti ile savusÌ§turulmusÌ§tur. Yargılamanın her asÌ§amasında mahkeme hakimlerine (ve savcılarına) yoÌˆnelik sistematik ve gerekcÌ§eden yoksun bir cÌ§ok redd-i hakim ve cÌ§ekilme talepleri, acÌ§ık ve uÌˆstuÌˆ kapalı tehditler, tahrik edici hakaretlerle ile ilgili hukuki olarak geregÌ†i yerine getirilmisÌ§ ve sanıkların arzu ettikleri sonucun dogÌ†masına fırsat verilmemisÌ§tir.

Hakim ve savcılara yapılan hakaretler yanında, sanıklar, CumhurbasÌ§kanı, BasÌ§bakan, Bakanlar ve yakınlarına da devamlı olarak hakaret ve tehditte bulunmusÌ§lardır. OÌˆnceki Genelkurmay BasÌ§kanlarından emekli Orgeneral Hilmi OÌˆzkoÌˆk hakkında da yogÌ†un bir karalama ve itibarsızlasÌ§tırma faaliyeti yuÌˆruÌˆtmuÌˆsÌ§lerdir. Sanıkların bu tavırlarının dava oÌˆncesini de kapsayacak sÌ§ekilde oldugÌ†u ve yargılama sırasında da devam ettigÌ†i goÌˆruÌˆlmuÌˆsÌ§tuÌˆr.

Sanıklar ve bir kısım muÌˆdafileri yargılamanın basÌ§ından itibaren yaptıkları sucÌ§ icÌ§eren bu tuÌˆr eylemler ile mahkemenin isÌ§leyisÌ§ini engellemeye tesÌ§ebbuÌˆs etmisÌ§ler ve gelen seyircileri tahrik etmisÌ§ler, oÌˆzellikle mahkemenin talepleri aldıgÌ†ı guÌˆnlerde, yani sadece dinleme konumunda oldugÌ†u zamanlarda, gelen seyircileri merkez alarak konusÌ§malar yapmısÌ§lardır. Sanıkların bu kadar cuÌˆretkar tavırları dahi bir guÌˆce dayanarak hareket ettiklerini ve acÌ§ık kanuna aykırı hareketlerinin cezasız kalacagÌ†ına inandıklarını cÌ§ok iyi bir sÌ§ekilde ortaya koymaktadır."

- "Yargılama süreci görsel ve sesli kayıt altına alındı"

Önsözün 7. maddesinde sanık müdafilerinin durumuna yer verilerek, şunlar kaydedildi:

"Profesyonel meslek erbabı olması gereken bir kısım sanık müdafilerinin, kendilerini duygusal ve düsÌ§ünce olarak yakın gördükleri müvekkillerinin yerine koyarak avukatlık etigÌ†ine aykırı hareketler sergiledikleri, suç olusÌ§turacak eylemler icra ettikleri, bunda ısrar ettikleri, sıklıkla mahkemeyi tanımadıklarını söyleyip, digÌ†er meslektasÌ§larını tahrik ettikleri, mahkeme heyeti ile ilgili olumlu yorum yapan meslektasÌ§larına sert tepki gösterip, bir sonraki durusÌ§malara bu avukatların katılmamalarına neden oldukları gibi birçok hukuka aykırı davranısÌ§ları gözlemlenmisÌ§tir. Bununla ilgili olarak suç duyurusunda bulunulmusÌ§ ve gerekli hukuki tedbirler alınmısÌ§tır. Bu avukatlardan bir kısmı da durusÌ§mada açıkça hiçbir maddi bedel almaksızın sanıkların savunmalarını yaptıklarını ifade etmisÌ§lerdir."

Kararın 8. maddesinde, tuÌˆm yargılama suÌˆrecinin goÌˆrsel ve sesli olarak kayıt altına alındığı bunların daha sonra yazılı hale getirildiği belirtildi.

- "Gerekçeli karar yazılırken zorluklarla karşılaşılmıştır"

Gerekçeli kararın yazım aşamasına yer verilen 9. madde de ise şu ifadeler yer aldı:

"Bu buÌˆyuÌˆkluÌˆkteki bir dosyanın gerekcÌ§esi yazılırken bir taraftan buÌˆtuÌˆnuÌˆn anlasÌ§ılması ve kavranılabilmesi bakımından tuÌˆm delillerin insicamlı olarak ortaya konması, bir taraftan tekrardan kacÌ§ınılması, bir taraftan bireysel hukuki durumlar ile genel degÌ†erlendirmeler arasında makul ve net bir koÌˆpruÌˆ kurulabilmesi gibi zorluklarla karsÌ§ılasÌ§ılmısÌ§tır. Dosyanın buÌˆyuÌˆk hacmi karsÌ§ısında savunmanın ve iddia makamının dosyadaki tuÌˆm delillere ulasÌ§abilmesi ve denetim mercilerinin sagÌ†lıklı bir inceleme yapabilmesi bakımından dava delil klasoÌˆrleri ve sonradan dosyaya giren tuÌˆm evrak titizlikle okunabilir/taranablir PDF formatında dijital ortama aktarılmısÌ§tır. Gerek yazılı ve gerekse dijital olan buÌˆtuÌˆn dosyalar isim ve numara verilerek kolayca ulasÌ§ılabilir bir sÌ§ekilde arsÌ§ivlenmisÌ§tir. Dosya arsÌ§iv sistematigÌ†ini goÌˆsteren ayrıntılı acÌ§ıklama taraflara bildirilmisÌ§tir. GerekcÌ§eli kararımızda da bu konuya ayrı bir boÌˆluÌˆmde yer verilmisÌ§tir.

GerekcÌ§eli kararımız, sÌ§imdiye kadar yargılama mercilerinin yaygın olarak kullanmadıgÌ†ı 'dipnot' sistemine oÌˆzel bir oÌˆnem verilerek kaleme alınmısÌ§tır. Bununla taraflara ve denetim merciine gerekcÌ§ede dayanılan degÌ†erlendirmelerin kaynagÌ†ını rahatcÌ§a goÌˆrmeleri imkanı sunulmusÌ§tur.

Dava sürecinin anlatıldığı 10. maddede sanıklardan ele geçen tüm dijital aygıt ve materyallerinin, emanet memurlugÌ†undan getirtilerek naip hakim incelemesi yapıldığı ve belge içeriklerine dogÌ†rudan vakıf olunduğu belirtilerek, "21 ayrı iddianame ile açılan davaların birlesÌ§tirilmesiyle görülen 275 sanıgÌ†ın yargılandıgÌ†ı yaklasÌ§ık 5 yıl süren bu dava zorunlu nedenler dısÌ§ında kural olarak kesintisiz devam etmisÌ§, tam 620 durusÌ§ma yapılmısÌ§, sadece durusÌ§ma zabıtları yaklasÌ§ık 42 bin sayfa tutmusÌ§, 157 tanık dinlenilmisÌ§tir" bilgilerine yer verildi.

Mahkeme tarafından binlerce delil klasoÌˆruÌˆ ve yuÌˆzbinlerce sayfanın okunduğu beliritilen kararda, "Sanıkların ve muÌˆdafilerin yaptıgÌ†ı bazılarının onlarca guÌˆnuÌˆ tutan mahkemedeki savunmaları ile sorusÌ§turma asÌ§amasındaki ifadeleri titizlikle oÌˆzetlenmisÌ§tir. İddia makamının, iddianame ve muÌˆtalaasındaki bazı goÌˆruÌˆsÌ§lerinin, mahkememizce de sabit kabul edildigÌ†i durumlarda bu kısımlara gerekcÌ§eli kararımızda aynen veya bazı dipnotlarla zenginlesÌ§tirilerek yer verilmisÌ§tir" denildi.

(sürecek)