Afganistan'da 5 Nisan'da yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimi, ülke tarihinin en çalkantılı dönemlerinden birine denk geliyor. ABD öncülüğündeki NATO birlikleri yıl sonunda ülkeden ayrılmaya hazırlanırken, Taliban ve hükümet karşıtı silahlı güçler de saldırılarını arttırdı.
Taliban'ın 2001'de görevden uzaklaştırılmasının ardından üçüncü kez sandığa gidecek Afgan halkı, 5 yıl süreyle ülkeyi yönetecek kişiyi belirleyecek. 30 milyonu aşkın nüfuslu Güneydoğu Asya ülkesinde, seçimlerin normal seyrinde geçmesi halinde cumhurbaşkanlığı makamı ilk defa demokratik yollardan devredilmiş olacak.
Ülkede iki dönem üst üste devlet başkanlığı görevini yürüten Karzai'nin Washington yönetimi ile İkili Güvenlik Anlaşması'nı imzalamaya yanaşmaması, Batı ve ABD ile arsını açarken, son dönemlerde hükumet içerisindeki kayırmacılık iddialarının yanısıra rüşvetin artması, yeni dönemde halkın görmek istemediği konular arasında yeralıyor.
Sayıları 350 bine ulaşan Afgan güvenlik güçlerinin henüz Taliban ve diğer silahlı gruplara karşı koyabilecek güçte olmadığını belirten halk, NATO ve Amerikan askeri varlığının az da olsa sürmesinden yana tavır alıyor.
- Güvenlik güçleri teyakkuzda
Seçim boyunca ülke genelinde emniyetin tesis edilmesinden Afgan güvenlik güçleri birinci dereceden sorumlu olacak. NATO ve ABD güçleri ise talep geldiği takdirde devreye girecek. Bu kapsamda Afgan asker ve polisi önlemlerini en üst düzeyde arttırmış durumda.
Başkent Kabil başta olmak üzere tüm yollarda aramalar yapılıyor. Kent merkezlerinde de ana arterler başta olmak üzere birçok cadde ve sokakta oluşturulan kontrol noktalarında araçlar teker teker durdurulup kontrol ediliyor. Şüpheli görülen kişiler gözaltına alınırken polisin araması sırasında yollarda uzun kuyruklar oluşuyor.
Taliban'ın etkin olduğu ülkenin güney kesimlerinde ise endişe hakim. Zira halkı oy vermemesi konusunda uyaran Taliban, sandığa gittiği tespit edilen kişilerin parmaklarının kesileceğini ve farklı cezalar uygulanacağını belirtiyor. Ancak seçmen kayıt merkezlerinin önündeki uzun kuyruklar, halkın tehditlere rağmen sandığa gitmek istediğini ortaya koyuyor.
Başkent Kabil'in Karte-i Seh bölgesinde bir seçmen kayıt merkezinde Anadolu Ajansı muhabirine konuşan Abdülmetin, "Bu üçüncü günüm, ilk iki günde kalabalık olduğu için kartımı alamadım. Gece saat ikide geldim ve sıraya girdim. Şimdi öğleden sonra saat 4 ancak kartımı alabildim" dedi.
- Üç adayın ismi öne çıkıyor
Nihai listede önce 11 kişi olarak olarak belirlenen adaylardan ikisi eski Dışişleri Bakanı Zalmay Resul lehine çekildiğini açıkladı. Daha sonra bir aday da sebep göstermeksizin adaylıktan çekildi.
Analistlere göre yarışın, geri kalan sekiz isimden 3'ü arasında geçmesi bekleniyor. Bu kişiler, Dr. Abdullah Abdullah, Dr. Eşref Gani ve Dr. Zalmay Resul. Yarışın favori ismi olarak gösterilen Eşref Gani ve Abdullah Abdullah seçim kampanyaları boyunca "değişim" sloganını kullandı.
Hamid Karzai karşısında 2009 yılındaki seçimde az bir farkla kaybeden Dr. Abdullah, daha önce Karzai hükümetinde dışişleri bakanı olarak görev yapmıştı. İyi derecede İngilizce konuşan ve Batı yanlısı olarak gösterilen Abdullah Abdullah, sık sık Taliban'a yönelttiği eleştirileri ile biliniyor. Annesi Tacik, babası Peştun kökenli olduğu için her iki kesimden de oy almayı ümit ediyor.
Eşref Gani ise Berkeley ve Johns Hopkins Üniversiteleri'nde öğretim görevlisi olarak çalıştı. Karzai hükümetinde maliye bakanlığı görevi de üstlenen Gani, 2009 seçimleri öncesi Amerikan vatandaşlığından çıktığını açıklamıştı. Ilımlı bir isim olarak tanımlanan Eşref Gani, Dünya Bankası'nda üst düzey yönetici olarak görev yaptı. Özbek general Abdürreşit Dostum'u birinci yardımcısı olarak atayan Gani, ülke nüfusunun yüzde 20'ye yakın kısmını oluşturan Özbek seçmenin blok halinde oylarını istiyor. Kendisi Peştun olan Eşref Gani, Taliban ile masaya oturulabileceğini ifade ediyor.
Mevcut lider Hamid Karzai'nin desteğini alan Zalmay Resul de kabinede dışişleri bakanı olarak görev yaptı. Her ne kadar adı yolsuzluğa karışmış bir isim olarak anılsa da kendisi, seçilmesi halinde yolsuzlukların üzerine gideceğini dile getiriyor. Peştun kökenli olan Zalmay Resul, Kandaharlı olduğu için güneyde etkin bir isim olarak öne çıkıyor.
Adaylardan herhangi birisi ilk turda yüzde 50'yi geçemezse, Afgan Anayasasına göre en geç iki hafta içerisinde ikinci tur seçimlere gidilmesi gerekiyor.
