Dicle Nehri kenarında yer alan, tarih boyunca adı hikayelere, şarkılara, şiirlere, kitaplara konu olan ve son yıllarda imara açılan, ilin seyir terası olarak nitelendirilen Kırklar Dağı'ndaki yapılaşma ile Dicle Vadisi Projesinin yer alacağı nehir yatağındaki kum ocakları kentte farklı kesimlerce de eleştiri konusu oldu.
Uzmanlar tarihi alanların imara açılması ile farklı amaçlarla kullanımının, doğal alanların özgün yapısını tahrip ettiği, bu tahribatın ise telafisi mümkün olmayan sorunlara yol açacağı görüşünde.
- "Baydemir, 'keşkelerim içinde var' dedi"
Diyarbakır Kültür Turizm ve Musiki Derneği (DİKTUM-DER) Başkanı Kenan Aksu, AA muhabirine, Kırklar Dağı'na imar izni verilmesinin Yerel Gündem 21 Kent Konseyi'nde yanlış bir konu olduğunun ifade edildiğini, Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Baydemir'in de imar izni vermenin pişmanlığını dile getirdiğini vurguladı.
Aksu, "Baydemir bize, 'keşkelerim içinde var. Keşke oraya imar izni verilmeseydi' açıklamasını yaptı. Baydemir de durumdan muzdarip oldu" dedi.
Tarihi Surlar ile Hevsel Bahçeleri'nin UNESCO'ya aday gösterildiği bir süreçte bu tür durumların yanlış olduğunu her platformda dile getirdiklerini vurgulayan Aksu, efsanelere, kırklar meclisine, şarkılara, türkülere esin kaynağı olan alana verilen imar izninin bir an önce telafi edilmesi gerektiğini belirtti.
Aksu, "Bu kadar önemli bir alanda yapılaşmaya ses çıkarılmazken sadece DÜ'de ağaç kesilmesine tepki gösterilmesi manidar. Kırklar Dağı'na verilen imar izninin konuşulması lazım. Oradaki ucube binalar yıkılmalı. Ağaç kesilmesine de, yanlış verilen imar iznine de karşıyız" şeklinde konuştu.
- "Çözüm binaların sökülmesidir"
AK Parti Sur Belediye Başkan adayı Abdurrahman Kurt, ziyaretin bulunduğu Kırklar Dağı'nın, tarihi bir değer olduğunu söyledi.
"İmara açılan Kırklar Dağı'ndaki manzara Diyarbakır'ın kalbine saplanmış bir hançer gibidir. Belediye başkanı seçilmem halinde bu durumu aşmak yüzyılımızı alacak gibi görünüyor" diyen Kurt, Kırklar Dağı'nın imara açılmasının kabul edilemez olduğunu kaydetti.
Kurt, "Kırklar Dağı'na ilişkin yazılan şarkıda 'Kırklar Dağı'nın düzü, ziyaret çarptı bizi' dizeleri yer alır. Hakikaten belediyeyi ziyaret çarpacak gibi görünüyor. Buranın imara açılması akıl ve mantıkla yapılacak bir iş değil. Bu kapsamlı düşünülmesi gereken bir konu. Çözüm binaların bulunduğu yerden sökülmesidir" diye konuştu.
- Diyarbakır'ın seyir terası
Halkın ikna olması halinde Kırklar Dağı'ndaki yapıların kentsel yenileme dışında sökülmesi gerektiğine, bunun son derece maliyetli bir iş olduğuna işaret eden Kurt, "Kimse mağdur edilmeden, ev sahibi olacakları yeni bir alana taşıyıp burada sökümü gerçekleştirip seyir terasını yeniden Diyarbakır'a kazandırmak hedeflerimden biri. Buna Diyarbakır halkıyla karar vermek zorundayız. Dicle Vadisi'nde ise aykırı verilmiş kum ocakları ruhsatları ekolojik dengenin bozulmasına sebebiyet vermiş" ifadesini kullandı.
İnceleme konusu olabilecek Kırklar Dağı'ndaki yapılaşmayla ilgili ciddi bir rahatsızlık bulunduğunu dile getiren Kurt, "Çevrecilik, ekolojik dengeye karşı hassasiyet, şehre olan bağlılık bakımından ele alındığında pek çok konuda ciddi problemlerle karşılaşacağız. Diyarbakır sıradan bir Eyfel Kulesi ile yarışamıyorsa ciddi bir dezavantaj var demektir. Adeta bir açık hava müzesini andıran Diyarbakır'ın bugünkü gecekondulaşma etkisinden kurtarılarak, özgün kimliğine kavuşturulması mümkün" dedi.
Öte yandan Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi yetkilileri imara aykırı yerlere ruhsat verilmesine ilişkin herhangi bir açıklama yapmadı.
- "Kale ve Hevsel Bahçeleri dünyada tek"
Diyarbakır Kalesi ve Surları Alan Başkanı Nevin Soyukaya da UNESCO'ya Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri kültürel peyzajı için başvuruda bulunulduğunu hatırlatarak, ana miras alanının Kırklar Dağı'nı da içine alan Dicle Vadisi'nde toplam 2 bin, dünya miras alanının ise 300 hektarlık bir alan olduğunu belirtti.
Soyukaya, "Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri ikisi bir arada hakikaten dünyada tek. UNESCO sürecindeyiz. UNESCO kriterleri ve iç yasalar gereği hazırlığını sürdürdüğümüz alan yönetim planında bu tarihi mirasın özgün dokusu ve işleviyle geleceğe aktarılması yer alacak" dedi.
- "UNESCO kararlara ve yasal sürece bakıyor"
"Söz konusu alanda yaşanmışlık, son 30 yılda alınan göç ve kentsel baskılarla bozulmalar ve yanlışlar oldu. Alanda son yıllarda uçuk denilebilecek uygulamalar gerçekleşmekte. Bu yanlışları doğruya dönüştürecek önerileri içeren stratejik planı oluşturuyoruz" diyen Soyukaya, şunları kaydetti:
"Bu alan için 3 HES için proje söz konusu. HES kurulması halinde tüm vadiyi öldürmüş oluyorsunuz. Hevsel Bahçeleri etkileniyor. Dicle Vadisinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nca planlanan bir vadi projesinin yapılması için yapı rezerv alanı kararı var. Son dönemde ağaçların kesilmesi de söz konusu. Bu tür uygulamaların elle tutulur yanı yok. Diyarbakır'ı UNESCO'ya taşıma sürecinde, Kırklar Dağı'nda yapılaşma, Hevsel Bahçeleri'nde kum ocakları kurulması, alana yapı rezerv kararı verilmesi ve HES projelerinin süreci olumsuz etkileyeceği kesin. Diyarbakır'ın dünyaca tescillenmiş bir kent olmasını istiyorsak UNESCO doğru bir araç. Bu tür projelerden vazgeçilmeli. UNESCO bu aşamada verilen kararlara ve yasal süreçlere bakıyor."
- "Alan yönetim planı yol haritası olacak"
Soyukaya, alan yönetim planının Suriçi bölgesinde yer alan muhtarlar ve Hevsel Bahçesi'ndeki çiftçiler ile valilik ve DÜ gibi kurum ve kuruluşların katkılarıyla hazırlandığına işaret ederek, şöyle dedi:
"Koruma kullanma dengesini de gözeterek üzerinde çalıştığımız alan yönetim planını tamamladıktan sonra UNESCO'ya sunacağız. Ve artık bu söz konusu alanın üst stratejik planı olacak. Bu alanda tüm strateji ve projelerin planda belirtilen koşullara göre yapılması gerekiyor. Plan doğrultusunda çalışırsak bu kenti yanlışları doğruya evirerek geleceğe taşımış olacağız. Kırklar Dağı'ndaki yapılar yıkılmalıdır. Çünkü burası somut olmayan bir kültürel mirasın somut belgesi. Kültürel hafızada önemli bir yeri var. Hevsel kırsal bir peyzaj alanı. Hevsel'in de içinde olduğu alanda üretim ve özgün işlevi sürdürerek, kırsal peyzajı devam ettirmeli, doğa parkları, ve tarım alanları sağlayarak artı bir değer üretilmelidir."
