Ayaklanmanın üçüncü yıldönümünde durumlarını konuşmak için iki Libyalı gence ulaştık. Benzer şeyler söylediler. Devrim sırasındaki beklentileriyle sonraki süreçte yaşananlar farklı olunca, hayal kırıklığı kaçınılmaz olmuş. Yine de umutlular ve yönetimin her kademesinde kendilerine yer açmaya çalışıyorlar.
Hayal kırıklığı gençleri durdurmadı
Libya Gençlik Hareketi, ayaklanma sırasında uluslararası toplumu gelişmelerden haberdar etmek için kurulan bir sosyal medya platformu. Ayat Mneina ile bir arkadaşı, bu platformu kurmaya Tunus ve Mısır'daki olaylardan sonra karar vermiş. Ayaklanma süresince sahada ne olup bittiğini buradan aktarmışlar. İnsani yardım için kampanyalar düzenlemiş, protesto eylemleri yapmışlar. Kanada, ABD, Britanya, Finlandiya, Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar’da da resmi olmayan şubeleri var.
Hareketin kurucularından Ayat Mneina’ya göre devrim için savaşan gençler, savaş sonrasında gözardı edildi, ancak çabalamayı sürdürüyorlar:
“Libya, yüzde 60’ı 30 yaşın altında olan nüfusuyla nispeten genç bir ülke. Ancak çatışma günlerinden sonra Libya’daki olayların gelişimine bakıldığında, devrimin cephede mücadele eden, sesini yükselten gençlerden daha yaşlı nesillere geçmesinin pek de akıllıca bir karar olmadığını görüyoruz. Bu insanların pek çoğu ülkeyi gençlerin katılımı olmadan idare etmek için yeterince donanımlı değiller. Dolayısıyla buradan bir ders aldık. Değişik milis güçlerine ya da orduya mensup, hatta bazıları kendi çıkarları için hareket eden genç silahlı erkeklerin ön plana çıkması da olumsuz etki yaptı."
"Bariz bir şekilde gençlerin rolünü aldılar. Bu, gençlerin etkisini azaltıyor. İktidarda olanlara gençlerin katılımını azaltmak için daha fazla sebep veriyor. Yine de gençler sivil topluma katılmaya devam ediyor, kendileri için bir yer açmaya çalışıyorlar. Bu zaman alacak, çünkü daha önce böyle bir şey hiç yoktu ve sadece Libya değil, bütün bölge bu seviyede bir gençliğe sahip olmaya alışık değil."
Libya Gençlik Hareketi şimdilerde uluslararası toplumla birlikte Libyalı gençleri bilinçlendirmek, gelişmelerden haberdar etmek için çaba gösteriyor. Zira Libyalıların internete erişimi ve sosyal medya kullanımında artış var ve Ayat’a göre sosyal medyanın güçlü etkisi sürüyor:
“Sosyal medya bizim dayandığımız güçlü bir araç olmaya devam ediyor. Kitlede bir değişiklik oldu. Önceleri hedef kitle uluslararası toplumdu. Şimdi bu son üç yılda Libya halkına doğru dönüyor. Twitter, Libyalıların kullandığı birincil sosyal medya platformu değil. Facebook ise çok popüler. Pek çok haberin döndüğü yer orası, bazen de pek çok söylenti ve spekülasyon oluyor. Ancak en çok kullanılan sosyal medya türlerinden biri."
"Bugün Libyalıların yüzde 15’ten az bir kısmının internete erişimi var. Dolayısıyla ülkedeki internet geliştikçe büyüme için devasa bir potansiyel var. Ancak bugün Libyalılarla iletişim kurmak için baskın bir yöntem olmayı sürdürüyor.”
“Gençlerin yok sayılması milis sorununu besliyor”
Assia Amry, Kaddafi muhalifi bir ailenin kızı olarak ABD'de dünyaya gelmiş. Libya'ya girişleri yasak olduğu için ancak devrimden sonra ülkesine dönebilmiş. Savaş sona erdiğinde gençlerin gördüğü muameleden duyduğu rahatsızlığı ifade eden Amry, gençlerin yeniden inşa sürecine dahil edilmesi gerektiğini söylüyor:
“Gençlik kesinlikle hâlâ etkili. Kaddafi döneminde, gelişmek ve ilerlemek için fırsat yoktu. Devrim sırasında Libya gençliği kendilerine ihtiyaç duyulduğunu hissettiler. Cesaretleri, istekleri ve kararlılıkları savaşın kazanılmasına yardımcı oldu. Daha sonrasında hükümet ülkenin yeniden inşası sürecine gençleri dahil etmek, Libya’nın geleceğine entegre etmek için hiçbir çaba göstermedi."
"Hükümetin bu başarısızlığı, muhtemelen milislerle bu kadar büyük bir sorun yaşanmasının sebebi. Dün ülkeyi kurtaran kahramanlarken bugün yaşlılar tarafından itilip kakılıyor, gözden ırak kılınıyorsunuz ki onlar liderlik edebilsin. Bu can sıkıcı. Gençler, Trablus ve Bingazi gibi büyük şehirlerde kamuoyu üzerinde etkililer. Düşüncelerinin dinlenip, fikirlerine önem verilmesi hükümet ve yeni Libya’nın geleceği için iyi olurdu.”
Assia, devrim öncesi ve sonrasında Libya’da sosyal medyanın çok farklılaştığını ifade etti:
“Pek çok kimse buna ‘Facebook devrimi’ dedi, çünkü dezenformasyonun yanında bilgiyi yaymak için de kullanılmış etkili bir araçtı. İnternet bağlantısındaki sorunlar sosyal medyanın devrim öncesinde popülerleşmesini zorlaştırdı. Ancak dünya ve Libya sosyal medyanın Arap Baharı’ndaki etkisini görünce, popülaritesi son 3 yılda büyük bir patlama yaptı."
Libyalıların sosyal medya ile ilişkisini sorduğumuzda aldığımız cevap yine benzer. Ancak söylentilerin çok çabuk yayılması ve yarattıkları sorunlara dikkat çekiyor:
“Özelde Facebook Libya halkına ulaşmak için çok güçlü bir araç. İki ucu çok keskin bir kılıç. Çünkü herkes bir şey yazabiliyor ve haberleri ya da olayların doğruluğunu teyit etmenin imkânı yok, Şimdiki sorun (Facebook’a) bir şeyler yazılıyor ve insanlar bunu olduğu gibi alıyor."
"Geçtiğimiz aylarda bunun bir örneği Trablus'ta yaşandı. Petrol depolarında eylemler olduğu söylentisi yayıldı. Bu, ortada petrol yok demekti. Bir anda kilometrelerce uzunlukta kuyruklar oldu. Mesnetsiz bir iddia ama insanlar endişe ediyor. Ancak olumlu tarafları da var. Nüfusun büyük bir kısmı Facebook’ta olduğu için, onlarla bağlantı kurabilmek adına mükemmel bir araç. Hükümet insanlara kendini nasıl dinleteceğini biliyor. İnternet daima biraz ‘çılgın’ ancak yararlı ve giderek daha elzem hale geliyor. Libya ve Libya halkı sorumlu bir şekilde bilgi paylaşımı yapmayı ve bunun yanında bilgi almayı da öğrenmeli.”
Devrimin üçüncü yılında Libya’da siyasi çalkantı sürüyor. Libyalılar, 40 yıldan fazla süren tek adam rejiminin yıkılmasının ardından, işleyen bir devlet kurmak için çabalıyor. Libyalı gençler işte bu süreçte “Bizi de dinleyin” diyor.
AL JAZEERA
