Hilal Kaplan: Paralel koroya ithafen

17 Aralık'ta yargı-emniyet bürokrasisi eliyle başlatılan ve 'sivil kuvvetler'ce sürdürülen darbe teşebbüsünün yasalaşma sürecini hızlandırdığı üç kritik yasa değişikliği (İnternet yasası, MİT yasası ve HSYK yasası) var.

Hükümet, kendisine yöneltilen makul eleştirileri dikkate alarak bu üç yasa taslağında da gerekli değişiklikleri yaptı. Üç başlık altındaki kanun maddeleri, büyük ölçüde uluslararası alandaki muadillerine benzer biçimlerde ortaya çıktı. MİT yasası olarak bilinen değişiklikler de bundan farklı değil.

Bu minvalde, yasa teklifini Meclis'e sunan milletvekillerinin dünyadaki örneklerden bilgiler sunan raporundaki alıntılardan oluşan bir derleme yaptım. Binlerce kişiyi hukuksuzca dinleyen paralel yapının sözcülüğünü yapıp, MİT yasasını Batı'ya şikâyet eden, Esed'i ziyaret etmelere doyamayıp 'muhaberat devleti olduk' diye feryat eden paraleller korosu da okusun:

Bilgi edinme yetkisi

İngiltere

2000 tarihli Soruşturma Yetkilerinin Düzenlenmesi Yasası'na göre, posta, kargo, internet ve telekomünikasyon hizmet sağlayıcıları, bilgi talep eden istihbarat servisleri ile işbirliği yapmak, istenilen bilgileri temin etmek zorundadır.

ABD

FBI, herhangi bir müşteriye ait tüm banka hesap kayıtlarına, kredi raporlarına ve kayıtlarına, adres, isim ve iş geçmişlerine ilişkin kişisel verilere ulaşma yetkisine sahiptir.

Hiçbir finansal kurum, istihbarat servislerince müşteriye ait finansal kayıtlara erişim sağlandığını hiç kimseye açıklayamaz.

Özel şirketler sahip oldukları ticari kayıtları talep halinde sunmak zorundadır. CIA, FBI ve NSA'in vatandaşları veya diğerlerine ait her türlü finansal veriye ve diğer belge, doküman ve kayıtlara erişim yetkisi bulunmaktadır.

Fransa

İnternet hizmet sağlayıcıları, telefon şirketleri ve internet kullanımı sağlayan diğer tüm kuruluşlar, müşterilerine ait bilgileri (IP adresleri, lokasyon, tarihe göre arama listesi) görevli yetkililere ve istihbarat servislerine vermek zorundadır.

Gizli bilgileri ifşa

İngiltere

Güvenlik ve istihbarat bilgilerini ifşa edenlerin 2 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmaları, ifşaata teşebbüs durumu oluşursa dahi 6 aya kadar hapis cezası alabilecekleri 1989 tarihli kanunda belirtilmiştir.

Ayrıca 1911 Sayılı Kanun ile 'casusluk' tanımı, 'devletin güvenliği ve çıkarlarına zarar verecek faaliyetlerin tümü' olarak geniş bir şekilde ifade edilmiş. Bu çerçevede, gizli resmi belgelerin, şifrelerin, planların ve diğer gizlilik dereceli dokümanın doğrudan veya dolaylı olarak düşmana fayda sağlayacak şekilde elde edilmesi, yayınlanması, kayda geçirilmesi, iletilmesi 14 yıl hapis cezası ile cezalandırılmaktadır.

ABD

Gizli servis ajanları veya servise bilgi sağlayan kişilerin kimlikleri, söz konusu bilgilere erişim yetkisi bulunanlarca ifşa edilirse suçlu bulunan şahsa 10 yıla kadar ağır hapis cezası; erişim yetkisi bulunmayanlarca ifşası durumunda suçlu bulunan şahsa 5 yıla kadar ağır hapis cezası ve kimlik bilgilerine yetkisiz bir kişinin erişime teşebbüsü durumunda ise suçlu bulunan şahsa 3 yıla kadar ağır hapis cezası verilebilir.

Senato Komitesi'nde basın özgürlükleri kapsamında görevi halkı bilgilendirmek olan şahısların, bu yasa ile yargısal denetim altına alınmasının hukuki geçerliliği üzerinde durulmuştur. Komite söz konusu hürriyeti kısıtlayıcı ibareyi aynen kabul etmiştir.

Fransa

Gizli servis ajanları ve kaynaklarına ait bilgilerin ifşası 5 yıla kadar hapis ve 75 bin Avro para cezası uygulanmaktadır.

Soruşturma izni ve cezai muafiyet

İngiltere

İstihbarat Servisi personelinin, 2000 tarihli Soruşturma Yetkilerinin Düzenlenmesi Kanunu'na ait Uygulama Kodu'nun 72nci maddesi uyarınca, hukuki kapsam dışında hareket etseler dahi cezai kovuşturma ve/veya takibat yapılamayacağı hükme bağlanmıştır.

Hollanda

İstihbarat ve Güvenlik Servisleri Yasası'nın 17 ve 21nci maddelerinde istihbarat servislerince kullanılan ajanların suç işleyebilecekleri veya suça karışabilecekleri hüküm altına alınmıştır. Diğer taraftan, istihbarat servisi personeli devlet memurlarının da ajan kategorisinde istihdam edilerek hukuken suç olarak sayılabilecek faaliyetler içinde bulunabilecekleri ve bu fiil veya teşebbüsler nedeniyle kovuşturulamayacakları hükmü bu yasa ile hukuki çerçeve içine alınmıştır.

Görev suçunu yargılayacak mahkeme

Hollanda

Genel İstihbarat ve Güvenlik Servisi'ni ilgilendiren konularda Hague Eyalet Mahkemesi yetkilidir.

İngiltere

2000 tarihli Soruşturma Yetkilerinin Düzenlenmesi Kanunu'na göre, istihbarat servislerinin yürüttüğü faaliyetler ve bu faaliyetlere ilişkin oluşacak şikayetlerin başvuru mercii Soruşturma Yetkileri Mahkemesi olarak belirlenmiştir. Mezkur Mahkemenin üyeleri Kraliyet tarafından atanmaktadır.

ABD

Dış İstihbarat Gözetim Yasası (FISA)'na binaen kurulan Dış İstihbarat Gözetim Mahkemesi ulusal güvenlik konularında ilgili birimlere verilen yetkilerin hukuki denetimini sağlamakla görevlidir. Baş yargıç ve yedi federal bölge yargıcı tarafından oluşturulan mahkeme ulusal güvenliği ilgilendiren konularda soruşturma yetkilendirmesi yapabilmektedir.

Hilal Kaplan: Paralel koroya ithafen

Yeni Şafak gazetesi yazarı bugünkü köşe yazısında 'Muhaberat devleti olduk' diye feryat edenlere dünyadaki istihbarat servislerinin yetkilerini hatırlatıyor.