Gülen'den sonra cemaat ne olacak?

Ruşen Çakır'ın Vatan gazetesindeki "Gülen'den sonra cemaat ne olacak?" başlıklı (26 Ocak 2014) yazısı şöyle:

Yaklaşık 25 yıldır şu soruya muhatap oldum, son günlerde de yoğun bir şekilde oluyorum: "Fethullah Gülen’den sonra cemaati ne olur?" Şaşıracak bir şey yok, çünkü Gülen hareketiyle ilgilenen, onu dert edinen ve ona pek de sempati duymayan kişilerin sık sık bu soruyu sorup cevabını aradıklarını duyuyor, biliyoruz. Ama abes bir soru bu. Abes olduğu, her ne kadar bazı sağlık sorunları bulunsa da Gülen’in, bu sorunun ilk ortaya atılmasından en az bir çeyrek asır sonra hâlâ hareketinin başında olmasından anlaşılıyor.

Haklarını yemeyelim, bu soruyu soranlar bir doğrudan hareket ediyorlar: Gülen bu hareketin kurucusu olması dışında tartışılmaz lideri. Çok sayıda kurmayı olsa da iktidarını paylaştığına dair herhangi bir bilgiye sahip değiliz. Hatta hareketle ilgili her türlü ayrıntıdan haberdar olmaya özen gösterdiği, stratejik ve hatta birçok durumda taktik adımların ondan habersiz atılmadığı söyleniyor.

Bu açıdan bakıldığında "Gülen’den sonra cemaati ne olur?" sorusu isabetli sanılabilir, ama değil. Çünkü bu Cemaat’i anlamayı hedefleyen bir soru değil. Tam tersine onu anlamaya çalışmaktan duyulan korkuyu ifade ediyor. Ayrıca iyiniyetli bir soru olduğu da söylenemez, çünkü bir meraktan ziyade baş edilemeyen bir olguya karşı çaresizliği gösteriyor.

Türkeş ve Bahçeli örneği

Bu soruyu soranların büyük kısmı içten içe, "nasılsa Gülen’den sonra bu devasa yapı aynı şekilde yola devam edemez, muhakkak parçalanır" diye düşünüyor olmalılar. İlk bakışta akla yatkın bir değerlendirme gibi görünüyor, ancak güçlü liderin ardından hareketinin dağılacağı önermesinin mutlak doğru olmadığına Alparslan Türkeş’in vefatının ardından MHP ve ülkücü hareket örneğinde tanık olmuştuk. "Başbuğ"un ardından, üstelik olaylı bir şekilde MHP genel başkanı seçilen Devlet Bahçeli, daha sonra yaşanan kopmalara rağmen girdiği ilk genel seçimden ikinci parti olarak çıkmayı bildi. Türkeş liderliğindeki MHP’nin bir önceki seçimde yüzde 10 barajını aşamadığı düşünüldüğünde bu, her ne kadar dönemin konjonktürünün yardımı olsa da, çok çarpıcı bir başarıydı.

Tekrar Gülen sonrası Cemaat’in geleceği sorusuna dönecek olursak öncelikle şunu söylemek isterim: Herhalde bu soru en çok Gülen’in kendisinin kafasını kurcalıyordur ve muhakkak bu konuda birtakım hazırlıklar yapmıştır, değişen koşullara göre bunları gözden geçirecektir.

Veliaht sorunu

Cemaat hakkında çok fazla bilgi sahibi olmayan (hatta olmaktan ürken) birçok kişi Gülen sonrası dönemde yeni liderin kim olacağının en önemli sorun olacağını sanıyor. Aynı görüşte değilim. Çünkü Gülen cemaati bir tarikat değil, Gülen’in yerine bir veliaht işaret etmesi gibi bir durum olamaz, olsa bile kısa süre içinde bu durum kaçınılmaz olarak hareket içinde tartışmalara ve sorunlara yol açar.

Bu noktada önümüzde Bediüzzaman Said Nursi ve Nurculuk hareketi örneği duruyor. Nursi’nin yerini kimse almadı, öğrencileri kolektif olarak hareketi sürdürmeye çalıştılar. Fakat çok kısa süre içinde farklılıklar nedeniyle hareket birçok parçaya ayrıldı. Gülen’in 1970’li yılların başında kendi cemaatini oluşturması da Nurcu hareket içindeki, Bediüzzaman’ın öğretisinden kaynaklanan, çoğulcu ruh sayesinde olmuştur.

Dolayısıyla Gülen’den sonra Cemaat’in geleceğinin ne olabileceği üzerine samimi olarak kafa yormak isteyenler, kişiler üzerinden "veliaht toto" oynamayı bırakıp bu hareketin yapılanmasını ve özünü (ruhunu) anlamaya yoğunlaşsalar daha isabetli olur.