Anlaşma bayramı

ABD ve Avrupalı müttefiklerinin İran'la tarihi bir anlaşmaya varması İsrail, Suudi Arabistan ve diğer Arap monarşilerini rahatsız ederken bölgede yeni ittifak dengelerinin sinyalleri veriliyor. Birleşik Arap Emirlikleri, anlaşmanın 'bölgedeki istikrara destek olabileceğini' belirtirken Bahreyn'in Dışişleri Bakanı anlaşma için 'İran veya başka bir devletten kaynaklanan korkularımızı gideriyor' açıklamasını yaptı. Ancak İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, anlaşmanın 'tarihi bir hata' olduğu konusunda ısrar edip 'dünyanın daha korkunç bir yer haline geleceğini' savundu.

Bir Suudi dışilişkiler danışmanına göre ise Batı'nın anlaşma için 'taviz veren' tavrı 'İran'a daha çok yer açıyor ve bölgede daha serbest hareket etmesini sağlıyor.'

SURİYE GÖRÜŞMELERİNE İRAN DAHİL

Suudi Arabistan ve Arap monarşilerinin en büyük korkusu anlaşmayla beraber Asya'ya odaklanan ABD'nin İran'a kapılarını açması ve bunun da İran'ın müdahalelerine karşı Amerika'nın İsrail'i ve Arap ülkelerinin çıkarlarını koruma eğilimi ile yetkisini kaybetmesine neden olması. Riyad'ın İsrail'i devlet olarak tanımamasına rağmen Suud ve İsrail'in algıları giderek birbirine daha çok yaklaşıyor. Nitekim ABD'nin müttefikleri de ABD-İran işbirliğinin Arap ve İsrail'in zararına olacağı konusunda hem fikir olmaya başlıyor. Suriye'de çözüm için ABD ve Rusya'nın öncülüğünde yürütülen barış görüşmelerine İran'ın da dâhil edilmesi durumunda bu görüş de sağlamlaşacak.

SALDIRIYI GÖZE ALAMAZLAR

Öte yandan İsrailli yetkililer, anlaşmanın kendileri için bağlayıcı olmadığı uyarısında bulundu. Bu da, askeri seçeneğin hala masada olduğu tehdidi anlamına geliyor. Suudi yetkililer de Pakistan'dan nükleer silah temin edebileceklerini üstü kapalı bir şekilde dile getiriyor. Ancak bu adımların hiçbiri, bu geçici anlaşmanın süresi boyunca atılacak gibi değil. İsrail'in eski askeri istihbarat şefi Amos Yadlin'in dediği gibi, 'Gelecek altı ay içinde olası bir saldırının meşruiyeti azalacak.' Ancak İran'ın anlaşmayı ihlal ettiğine dair işaretler peşinde koşan Suudi ve İsrail istihbaratları arasında bağlantı da gelişeceği düşünülse de son tahilde bu iki ülkenin ABD'yi bir kenara itmeyi göze alamayacağı tahmin ediliyor.

AB yaptırımları aralıkta hafifliyor

Fransız AFP ajansı'nın Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius'u kaynak göstererek geçtiği haberde, Tahran ile uluslararası arabulucular olan 5+1 ülkeleri arasında varılan anlaşma kapsamında, AB'nin İran'a karşı uygulamakta olduğu yaptırımları aralık ayından itibaren hafifleteceği bildirildi. Europe 1 Radyosu'ndaki yayına katılan Laurent Fabius, burada yaptığı açıklamada, mevcut yaptırımlardaki hafifletme ve iptallerin sınırlı, belirli ve geriye döndürülebilir nitelikte olduklarına vurgu yaptı. İlk etapta hangi yaptırımların kaldırılacağı konusunda kesin bilgi vermeyen Fabius bunun birkaç hafta içinde netleşeveğini belirtti.

İran ve ABD bir yıldır görüşüyormuş

ABD'nin nükleer müzakereler sürecinde mesafe alabilmek için bir yıldır İran'la üst düzeyli ve gizli görüşmeler yaptığı iddia edildi. AP haber ajansının ulaştığı bilgiye göre, mart ayından itibaren ABD Dışişleri Bakanı Yardımcısı William Burns ve Başkan Yardımcısı Joe Biden'ın baş müşaviri Jake Sullivan, İranlı yetkililerle beş defa yüz yüze görüştü. ABD bu gizli toplantıları en yakın müttefiklerinden dahi gizledi.

Obama'dan Bibi'yi teskin telefonu

ABD Başkanı Barack Obama, İran'ın nükleer programına ilişkin müzakerelerde anlaşmaya varılmasıyla ilgili İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile telefonda görüştü. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada, Obama ve Netanyahu'nun, İran ile BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ve Almanya'nın (P5+1), İran'ın nükleer programına ilişkin attıkları birinci adımı ele aldıkları belirtildi. Açıklamada, iki liderin İran'ın nükleer silah elde etmesini önlemeye yönelik ortak hedeflerini teyit ettikleri kaydedildi. Açıklamada, Obama'nın, 5+1'in gelecek aylarda İran'ın nükleer programına ilişkin uluslararası toplumun endişelerini ortadan kaldıracak kalıcı, barışçıl bir çözümün peşinde olacağını kaydettiği belirtildi. Obama'nın, ABD ve İsrail'in, kapsamlı çözüm çabalarına ilişkin istişarelere hemen başlamasını istediğini ilettiği de kaydedildi.

New York ve Madrid'de nükleer çanta patlar

İran'la 5+1 ülkelerinin nükleer anlaşmaya varmas İsrail'i kızdırırken Ekonomi Bakanı Neftali Bennett anlaşmanın yapıldığı gün şu açıklamayı yaptı: 'Bundan beş yıl sonra New York ya das Madrid'de bir nükleer çanta patlarsa nedeni bugünkü anlaşma olacaktır.' Cenevre'deki uzlaşma genel anlamda uluslararası toplum tarafından olumlu karşılanırken anlaşmanın hemen ardından İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun 'Tarihi hata' çıkışı gündeme damga vurmuştu. Netanyahu, dünyanın daha tehlikeli bir yer haline geldiğini ileri sürerken, 'Anlaşma İsrail'i bağlamaz' sözlerinin tam olarak ne anlama geldiği ise tartışılmaya devam ediyor.

Yerleşim misillemesi

İsrail hükümetinin, Batı Şeria'da işgal altındaki topraklarda 800 konutluk yeni Yahudi yerleşim birimi inşa edilmesi kararını onayladığı bildirildi. Haaretz gazetesinde yer alan habere göre, İsrail hükümetinin onay verdiği konutlardan 409'unun Kudüs'ün kuzeyindeki Givat Zeev, 30'unun Batı Şeria'nın Nablus kentindeki Şilo, 94'ünün Batı Şeria'nın doğusundaki Salit, geri kalan 267'sinin de Kudüs'ün doğusundaki Ofe Brat yerleşim biriminde inşa edileceği ifade edildi. Gazetede yeni yerleşim birimleri inşasına ne zaman başlanacağı belirtilmedi.

Nükleer bayram!

İran ile 5+1 ülkeleri (ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya) arasındaki nükleer anlaşmanın ardından Batı'nın yıllardır İran'a uyguladığı yaptırımların hafifletileceği haberi Tahran'da bayram havası estirdi. Müzakere masasında İran'ı temsil eden Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, ülkesine dönüşünde bir kahraman gibi karşılandı. Sevinç gösterileri yapan İranlılar, son seçimlerde cumhurbaşkanlığı görevi verdikleri Hasan Ruhani ile Bakan Zarif'e medhiyeler düzdü: 'İran'a uygulanan yaptırımlar ekonomiyi vuruyordu. Bakan Zarif'in yaptığı anlaşma ile İran'ın yurt dışında dondurulan bazı hesapları serbest kalacak. Herşey daha iyi olacak. Bunu bugün sokaklarda gördük. Rial değer kazandı, altın düştü. Güzel gelişmeler olacağı açık. Yıllarca İran'a yapılan baskıların ardından uluslararası güçler nihayet İran'ın uranyum zenginleştirme hakkını teslim etti. Bu her bir İranlı için gurur duyulacak bir gelişme.'

YENİ ŞAFAK