Tohum artık 20 değil, 2 yılda ıslah ediliyor (Özel)

Denizli Pamukkale Üniversitesi (PAÜ) Bitki Genetiği ve Tarımsal Biyoteknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi (BİYOM)'nde, daha önce 20 yıl süren sebze çeşitleri ıslahı, "dihaploidi" teknolojisi kullanılarak iki yılda yapılıyor. Yüzde 100 saflıkta çeşit üretimini sağlayan bu teknolojide, "ginogenesis" ve "androgenesis" adı verilen yöntemler kullanılıyor. Ginogenesis teknolojisinde döllenmemiş yumurta hücreleri baba katkısı olmadan, androgenesis tekniğinde ise polen hücreleri anne katkısı olmadan bitki haline dönüştürülüyor. Çok zor olan bu teknikler, PAÜ BİYOM'da soğan ve patlıcan türlerinde başarıyla uygulandı. Elde edilen bitkiler, serada büyütülüp saflaşmış tohumlar üretildi. Bunlardan yetiştirilen bitkiler, genetik açıdan yüzde 100 birbirine benziyor. Tohumları da her yıl yeniden kullanılabiliyor.

Islah araştırmaları, TÜBİTAK destekli iki projeyle yürütülüyor. Merkezde tam donanımlı iki laboratuvar, 750 metrekare büyüklüğünde tam donanımlı ar-ge serası (fitotron), 10 dekar uygulama parseli, sıcaklık kontrollü büyütme kabinleri, meyve ve bağ türlerine ait çeşit koleksiyonları bulunuyor. Soğan, biber ve patlıcan gibi sebze çeşitleri ıslah edilerek, ilgili tarım firmalarının istifadesine sunuluyor. BİYOM'da öğretim üyeleri, doktora, yüksek lisans ve lisans öğrencileriyle faaliyet yapılıyor. Merkezdeki öğretim üyeleri ve öğrenciler, araştırma dışındaki zamanlarında tarla ve seralarda çalışıyor.

PAÜ BİYOM Müdürü Doç. Dr. Fevziye Çelebi Toprak, alanında Türkiye'de ilk olan merkezlerinin, diğer kurumlardan farklı olduğunu söyledi: "Türkiye'de diğer araştırma merkezlerinde de çalışmalar yapılıyor ama ürünün ticarete dönüşümü ya olmuyor ya da çok düşük oranda gerçekleşiyor. Bu projeler çok fazla bilgi, planlama, özveri ve çalışma gerektiriyor. Türkiye'nin tohum ve fidan gibi bitkisel çoğaltma materyallerinde dışa bağımlılığını azaltmak için elde ettiğimiz ürünleri, ticari seviyede başarılı olacak şekilde geliştiriyoruz."

725 ÇEŞİT BİBER TOPLANDI

Tarım üretiminde en önemli girdi olan tohumların çiftçinin arazisinde yüksek verimli, kaliteli ve pazarlanabilir ürünlere dönüşmesi gerektiğini, tarımın gelişmesi, halkın iyi ürünleri daha ucuza alabilmesi ve ihracata katkı sağlanabilmesi açısından bunun şart olduğunu ifade eden Doç. Dr. Toprak, "Ülkemizde çok büyük bir üretim miktarına sahip olan biberlerimizi, Türkiye'yi dolaşarak topladık ve bunlardan 700'den fazla yerel çeşitten oluşan bir genetik kaynak havuzu oluşturduk. Bu proje, bizim gönülden ve kendi kaynaklarımızla gerçekleştirdiğimiz bir ulusal ıslah programı olma yolunda. Toplanan biberleri, aynı koşullarda yetiştirerek gözlemliyoruz. Kendileme yöntemiyle saflaştırıp standart hatlarla karşılaştırıyoruz. En iyisi, en verimlisi hangisiyse onun üzerinde çalışmalarımızı yoğunlaştıracağız. Turuncu, mor ve diğer tonlarda renklere sahip biber çeşitleri ürettik. Tescillenecek duruma gelmiş biber hatlarımız var." dedi.

25 ÜZÜM ÇEŞİDİ, HASTALIKTAN ARİ HALE GETİRİLDİ

Türkiye'nin, birçok alanda olduğu gibi bağcılıkta da dünyada önemli bir noktada bulunduğunu belirten Müdür Toprak, "Ne yazık ki bağların kurulmasında kullanılacak çoğaltma materyallerimiz mantari, bakteriyel ve viral hastalıklarla bulaşık durumda. Merkezimizde uyguladığımız bir teknolojiyle ülkemizde yetiştiriciliği yaygın olan bazı asma çeşitlerini, tüm bitki hastalıklarından temizleyebiliyoruz. Uyguladığımız teknoloji, asmanın sürgün uçlarından alınan çok az sayıdaki hücrenin, sıvı azotta dondurulduktan sonra doku kültürü ortamında yeniden bitki haline getirilmesi temeline dayanıyor. Çok yeni ve zahmetli bir teknoloji olması nedeniyle ülkemizde pek uygulanmayan bu yöntem, PAÜ BİYOM'da 25 üzüm çeşidinde başarıyla uygulandı. Aynı yöntemle ülkemizde bulunan tüm üzüm çeşitleri, hastalık etmenlerinden temizlenebilir." diye konuştu.

Bağcılığın Denizli ve Türkiye için çok önemli olduğunu anlatan Fevziye Çelebi Toprak, "Bu yüzden yeni asma bahçeleri kurulacağı zaman kesinlikle sağlıklı, ismine doğru ve sertifikalı materyal kullanmamız gerekiyor. Eğer hastalıklı materyalle bağ tesis edersek, elde edeceğimiz üründe kalite ve verim açısından büyük kayıplarla karşılaşırız. Ayrıca kurduğumuz bahçenin ömrü de kısa olacaktır. Bu açıdan ilk kullanılacak materyaller kesinlikle hastalıktan temizlenmiş olmalıdır. Biz BİYOM'da sadece asmaları değil, aynı zamanda meyve ve orman fidanlarını da doku kültüründe çoğaltarak sağlıklı materyal sağlıyoruz." şeklinde konuştu.