KOBİDER: Üretici bakkaldan kazandığını markete 'raf parası' olarak vermemeli

Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Derneği (KOBİDER) Başkanı Nurettin Özgenç, perakende ticaretin kurallarını belirleyecek ve AVM yasası olarak bilinen "Alışveriş Merkezleri, Büyük Mağazalar ve Zincir Mağazalar Kanun Tasarısı"nın bir türlü çıkmaması nedeniyle, KOBİ ölçeğindeki işletmelerin büyük marketler karşısında zor durumda kaldığını savundu.

Özgenç, yaptığı yazılı açıklamada, son 10 yıldır hızlı bir gelişim seyri izleyen perakende sektöründe alışveriş merkezleri, büyük mağaza ve zincir mağaza sayılarındaki artış bir yandan ülke ekonomisine ciddi anlamda katkı sağlarken, diğer yandan da ekonomik, rekabetsel sorunlar oluşturduğunu belirtti. Bu sürecin perakende sektöründeki üretici ve tedarikçi ile KOBİ niteliğindeki küçük işletmeler için pazar kaybı ve piyasada tutunma sorunlarını da beraberinde getirdiğini öne süren Özgenç, "Nitekim yıllardır yılan hikayesine dönen ve perakende ticaretin kurallarını belirleyecek AVM yasası olarak bilinen "Alışveriş Merkezleri, Büyük Mağazalar ve Zincir Mağazalar Kanun Tasarısı Taslağı"nın bunca zamandan beri sürüncemede kalmasından dolayı meydanı boş bulan ve yasal boşluklardan faydalanan büyük marketlerin bazıları üreticilerden giriş bedeli, raf parası adı altında aldıkları ücretler küçük işletmeleri içinden çıkılmaz durum ile baş başa bırakmaktadır. Küçük esnaf gibi KOBİ niteliğindeki üreticiler de bu hususta yasal bir düzenleme yapılmasını sabırsızlıkla beklemektedirler. KOBİ niteliğindeki esnafları yakından ilgilendiren Büyük Mağazalar Yasa Tasarısının uzun bir zamandan beri sürüncemede kalmasından ötürü Türkiye'de oyunun kuralına göre oynanmadığını düşünüyor ve ortada haksız bir rekabetin söz konusu olduğunu ifade etmekte KOBİ'ler adına fayda görüyoruz." dedi.

'RAF VE REYON PARASI' HAKSIZ REKABETE SEBEPTİR
KOBİDER Başkanı Özgenç, gıda sektöründe pazarda varolmanın perakende raflarında görünmekten geçtiğini ifade etti. Özgenç, konuyla ilgili şu görüşleri dile getirdi: "Üretici firma ne kadar kaliteli bir ürün üretirse üretsin, eğer ürününü yaygın perakendeciler kanalıyla tüketiciye ulaştıramıyorsa ve ürünlerini mağaza içinde tüketicilerin dikkatini çekecek yerlerde sergileyemiyorsa, pazarda kalma şansı çok zayıftır. Dolayısıyla üreticiler de büyük marketlerin raflarında yerlerini alabilmesi için önemli 'bedel'lere katlanmak zorunda kalıyorlar. Her marka için, rafa girme bedeline farklı fiyatlar isteniyor. Bir firmanın ürününün zincir marketin rafında yer alabilmesi için bin Euro ve üzeri rakamlar telaffuz edildiğini biliyoruz."

Pek çoğu yabancı olan büyük ölçekli market zincirlerinin perakende pazara hâkim olmalarını fırsat bilerek yerli üreticiye ve tedarikçiye yüklendiğini iddia eden Özgenç, bazı marketlerin üreticilerden giriş bedeli, raf parası ve gondol parası gibi değişik isimler altında onlarca kalemde ücret aldığını kaydetti. Özgenç, bazı büyük üreticilerin kendilerinden küçük olan rakiplerinin raflarda yer almasını istemediklerinden dolayı da çeşitli engellemeler yaptığını iddia etti. Bu durumun haksız rekabete yol açtığını ifade eden KOBİDER Başkanı, "Üreticilerin malının hipermarketlere girmesinde koşul olarak öne sürülen raf bedeli genel kanaate göre de rekabeti ihlal eden bir uygulamadır. Ticari açıdan bakıldığında bu tür talepler etik değildir. En küçük bir anlaşmazlık durumunda ise 'bu şartlarda sizinle çalışamayız', 'siparişleri iptal etmek zorundayız' gibi tehditvari ifadelerle baskıcı bir alışveriş sürdürülmektedir. Hali hazırda taslak aşamasında olan kanuni düzenleme hayata geçtiğinde büyük perakendecilerin, küçük üreticilere ürünlerini satma karşılığı yaptıkları dayatmaların kısmen de olsa son bulacağı kanaatindeyim." dedi.