Nazım'ın biri kayıp, biri unutulmuş iki şiiri yayınlandı

T24 yazarlarından Hakan Aksay bugünkü yazısında Nazım Hikmet'in biri 'unutulmuş' biri de Fransız komünist Henri Martin için yazılmış ve bilinmeyen iki şiirine yer verdi.

Unutulmuş şiirin öyküsü şöyle:

Melih Güneş, Nâzım Hikmet’in 1921-1961 yılları arasını kapsayan şiirlerinden seçerek oluşturduğu, 1961 yılında Rusça yayımlanmış kitabını incelerken Türkçe son baskılarda göremediği “Bir Cezaevinde, Tecritteki Adamın Mektupları” bölümündeki bir şiirinin, Ekber Babayev’in hazırladığı Sofya baskılarında olduğunu fark ediyor. Şairin kendi seçtiği şiirlerinden oluşan Rusça kitapta, Senin Adını Kol Saatımın Kayışına Tırnağımla Kazıdım ile Bugün Pazar şiirlerinin arasında yer verdiği 1938 tarihli şiir, Aydın Aydemir'in yazdığı 1970 yılında basılan Nâzım kitabında da bulunuyor. Şiir Nâzım Hikmet’in sağlığında basılan, iki ciltlik İtalyanca çevirilerin Poesie cildinde ve SSCB’de Rusça basılan Şiirler ve Uzun Şiirler kitabında da yer alıyor. Türkiye ’de önce 1946 yılında, Orhan Burian’ın Kurtuluştan Sonrakiler adlı kitabında ve kitabın yeni baskısında da görülüyor. Daha sonra şairin toplu eserlerinde kendine yer bulamayan bu şiir, uzun yıllar sonra şimdi hayat buluyor:

Sana fevkalâde mühim

bir fikir söyliyeyim:

Yerine göre değişiyor insanın huyu.

Ben burada dehşetli seviyorum

Kapımın sürgüsünü açıp

duvarlarımı yıkan uykuyu.

Sanki bir dost elinin itişiyle

-hani o beylik benzetişiyle-

girer gibi rahat

ılık bir suya

bırakıyorum kendimi uykuya.

Rüyalarım mükemmel:

Hep dışardayım.

Kâinat güneşli, kâinat güzel.

Rüyalarımda daha bir kerre bile hapis olmadım,

bir kerre bile dağdan?

yuvarlanmadım uçuruma.

“Uyanışların korkunç oluyor ama”

diyeceksin.

Hayır, karıcığım,

rüyanın payını rüyaya verecek kadar

cesaretim var.

Aksay 'kayıp' şiiri ise şöyle aktarıyor:

Gelelim “Henri Martin'in Sesi”ne. Şiir kayıp. Yani Türkçesi yok. Lev Oşanin'in çevirisiyle Rusçası 21 Ağustos 1951 yılında bir Sovyet gazetesinde (Literaturnaya Gazeta, yani Edebiyat Gazetesi) yayımlanmış.

Melih, Vera Tulyakova Hikmet Arşivi’ndeki 60 yıllık gazete küpürleri arasında rastlamış şiire. Nâzım'ın Dünya Gençler ve Öğrenciler Festivali’ne katılmak üzere Berlin’e yaptığı ziyarette, Fransa ve destekçilerinin, Vietnam ve destekçilerine karşı savaş açtığı Birinci Hindiçini Savaşı kahramanlarından, o yıllarda tutuklu bulunan ve Picasso, Sartre gibi isimlerin de destek verdiği Henri Martin için yazdığı bir şiir bu.

Melih Güneş'in "anlamsal çevirisi" ile sunuyoruz:

HENRİ MARTİN’İN SESİ

Sen buradasın Henri Martin

Türkülerle ve bayraklarla karşıladık seni

Arkamızda bütün Berlin

Türkülerimiz gençliğin türküsüydü

yaşamın türküsü

barışın türküsü

alnına çizgi, saçına ak düşmemişlerin türküsü.

Güvercinler havalandı bayraklarımızın gösterdiği yoldan gökyüzüne.

Sen önümüzdeydin, yakışıklı ve yürekli,

Deniz gibiydin, deniz misali güneşin ışıltısında

Bizse kıyıydık, dağlardık,

fırtınalı ve güçlü bir rüzgâr gibi haykıran

sesinle gürleyen bir ormandık.

Konuştun bizimle.

Biliriz sesini biz senin.

Yüzünü bildiğimiz gibi en yakın dostumuzun,

biliriz sesini Henri Martin.

Sesin dedi ki bize:

“Fırsat vermeyin kardeşlerimizi öldürmelerine,

Çekip çıkarın onları hapisane duvarlarından”

Biliriz sesini biz senin kardeşim,

O ses...

O ses öyle bir şeydi ki...

ölüm hakimlerinin yüzüne inen bir tokat gibiydi.

Ve hükümden sonra sevdalın senin

bir tüy gibi narin,

başladı ağlamaya.

Senin erkekçe sesin

okşadı onu şefkatli bir sitemle

süngülerin arasından,

demirden çember örmüş olan süngülerin...

Dedi ki sesin senin:

“Tut gözyaşlarını asker karısı

gösterme düşmana”

Biliriz sesini biz senin Henri Martin.

Biz ki doğruya kulak verenlerdeniz

biz ki hakkımız var sevdalanmaya, çocuklar doğurmaya, yaşlanmaya,

huzurlu bir ihtiyarlığa,

yanıbaşımızda oynayan torunlarla...

Biz ki, ne öldürmek ne öldürülmek isteriz

Biliriz sesini biz senin Henri Martin, avcumuzun içi gibi.

Sen buradaydın Henri Martin,

burada, Berlin’de, herkesin gözü önünde.

Ağustos’un beşinde bu bin dokuz yüz elli bir yılının.

Biz siyahı, sarısı, beyazı, yüz dört ülkeden delikanlı ve kız,

dinmeyen alkışlarla karşıladık seni

türküler ve yükselen bayraklarla,

sana çiçekler sunduk.

Ve iki kat daha fazla sevdik biz Fransa’yı

anaların nice bahadırlar doğurduğu

senin gibi...

Yazının tamamını okumak için tıklayınız...

Nazım'ın biri kayıp, biri unutulmuş iki şiiri yayınlandı

Hakan Aksay, Nazım Hikmet'in Henri Martin için yazılmış ve bilinmeyen şiirine yer verdi yazısında.