Osmanlı'da bayramlarda memurlara birer maaş ikramiye dağıtılırmış

Türk Tarih Kurumu, Osmanlı dönemi Kurban Bayramı ile ilgili özel bir kitapçık hazırladı. Kitapçıkta Osmanlı döneminde Kurban Bayramları öncesi ve sonrası ile ilgili önemli bilgiler yer aldı. Kurban Bayramı'nda padişah için 9 baş hayvan kesildiği belirtilen kitapçıkta,
bayramdan önce subay ve memurlara birer maaş ikramiye dağıtıldığı, cezasının üçte ikisini çekmiş mahkumların bir kısmının affedildiği dile getirildi.

Osmanlı sarayında cülus tebrikinden sonra en ehemmiyetli merasimin Ramazan ve Kurban bayramlarında yapılan tebrikler olduğu vurgulan kitapçıkta, "Bayram merasimleri, mahiyetine istinaden yapılmakla birlikte, Osmanlı hanedanının ihtişamını ortaya koyması açısından da önemliydi. Çünkü İslam dünyasında iktidar sadece askeri güçle değil, saray ihtişamıyla zengin kamu törenleriyle de ölçülürdü." ifadeleri yer aldı.

BAYRAM NAMAZLARI

Ktapçıkta yer alan bilgilere göre; Osmanlı devletinde resmi düzeyde bayramlaşma bir merasim çerçevesinde icra edilirdi. Fatih Kanunnamesi ile söz konusu merasimin usül ve esasları belirlendi ve bu yöndeki düzenleme çok az değişikliklerle uzun müddet devam etti. Osmanlı padişahlarının bayram namazlarını kılmak için saraydan camiye gidiş ve dönüşleri sırasında bayram alayı merasimi yapılırdı. Bayram tebrik merasimleri 19'uncu yüzyılın ortalarına kadar Topkapı Sarayı'nda, 1867 yılından itibaren (Sultan Abdülhamit döneminde Yıldız sarayında yapılan iki bayram töreni hariç) Dolmabahçe Sarayı'nın orta kısmındaki Büyük Muayede Salonu'nda yapılırdı. Bayram namazı için gidilecek camiyi bayramdan önce padişah seçerdi. Genellikle Ayasofya veya Sultan Ahmet camilerinden biri olurdu. Padişahların bayramın birinci günü sabah namazını Hırka-i Saadet Dairesi'nde kılmaları adetti. Darüssaade ağası ile Silahdar Ağa ve sair Padişah yakınları bayramlaşmayı burada yapardı.

ARİFE GÜNÜ TOP ATILIRDI

Bayram, arife günü top atışlarıyla başlar ve bayramın son gününün ikindisinde atılan topla sona ererdi. Kurban Bayramı'nda padişaha mahsus hazırlanan koç, özel kıyafetli vazifeliler tarafından beslenir ve taşınırdı. Kurban Bayramı'nda padişah için 9 baş hayvan kesilirdi. Bunların ikisi arife günü akşamı Topkapı Sarayı'nda kesilip adandığı medreseye gönderilirdi. Diğer yedisi ise bayramın birinci günü sabahı, hünkarın merasimden saraya dönüşünde binek taşı önünde arabadan inişlerinde merasim ile kesilirdi. Anadolu ve Rumeli'deki koyun yetiştirilen bölgelerden Dersaadet'e 1791'de 60 bin, 1811'de 116 bin, 1820'de 179 bin, 1823'te 105 bin, 1825'te 75 bin, 1826'da 127 bin ve 1827'de 94 bin 700 adet koyun getirilmişti.

Bayramdan önce subaylara ve memurları birer maaş ikramiye dağıtılırdı. Ayasofya, Sultanahmet, Süleymaniye ve Fatih gibi büyük camilerde ulemaya kürk bahası veya iftariye adı altında hediyeler dağıtılırdı. Cezasının üçte ikisini çekmiş mahkumların bir kısmı bayram vesilesiyle affedilirdi. Bayramlarda askere şeker, kuzu eti, helva ve salata verilirdi. Zaptiyeye ise birer adet fes ve püskül verilir veya bedeli ödenirdi. Bayramın birinci günü hapishanelerdeki mahkumlara da helva dağıtılırdı.