Şanghay'dan Suriye'ye dış askeri müdahaleye izin yok

Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) zirvesi başladı. Zirvede konuşan Putin, Suriye'de dış askeri müdahalenin kabul edilemeyeceğini söyledi ve kimyasal silahların uluslararası kontrole devrinin önemine dikkat çekti.

Uluslararası toplumun dikkatlerinin Suriye'ye yoğunlaştığına değinen Putin, "Biz Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nden yaptırım kararı olmadan bu ülkeye dış askeri müdahalenin kabul edilemez olduğunu düşünüyoruz." dedi.

Son dönemde ortaya konan diplomatik çabaları öven Rus lider, "Böylece askeri operasyon tehlikesi azaltıldı. Suriye'de kimyasal silahların denetimin ve devrini öngören inisiyatif burada önemli bir rol oynadı." ifadelerini kullandı.

Suriye'nin Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü'ne başvurusunu memnuniyetle karşıladığına değinen Putin, "BM Suriye temsilcisi tam üyelik için başvurduklarını açıkladı. Suriye yönetiminin bu yöndeki girişimini memnuniyetle karşılıyoruz. Bunun Suriye krizinin çözümünde önemli bir adım olmasını ümit ediyoruz. Bu diğer sürecin de yerine getirileceği anlamına geliyor." şeklinde konuştu.

İran'ın nükleer programı ile ilgili de değerlendirmede bulunan Putin, Tahran'ın atom enerjisini kullanma hakkı olduğunu belirtti. Rusya lideri, "Biz İran'ın diğer ülkelerle aynı haklara sahip olduğunu düşünüyoruz. Sivil amaçlı nükleer zenginleştirme programları dahil olmak üzere İran da barışçıl amaçlı atom enerjisini kullanma hakkına sahip." dedi. Rus liderin Tahran'ın nükleer programının daha şeffaf olması yönündeki girişimleri de övdü.

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'de yaptığı konuşmada Rusya'nın Suriye'nin kimyasal silahların uluslar arası kontrole devri ile ilgili girişimini tamamı ile desteklediklerini, BM Güvenlik Konseyi'nde krize siyasi bir çözüm bulmak için çalışacaklarını söyledi.

KİMYASAL SİLAHLARDAN ARINDIRMA SÜRECİ

Kommersant gazetesinde yer alan habere göre, Rusya'nın önerdiği planda Suriye'nin Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü'ne üyelik başvurusu yapması gerekiyor. Suriye lideri Beşşar Esed'in gerekli belgeleri imzalayarak BM'ye gönderdiği ifade ediliyor. İkinci aşamada Suriye rejimi bugüne kadar varlığını kabul etmediği kimyasal silah depoları açıklayacak. Üçüncü aşamada uluslararası yapı bu silahları teslim alacak. Dördüncü aşamada ise kim tarafından ve nerede imha edileceği konusunda karar verilecek.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Cenevre'de dün başladıkları müzakerelere bugün de devam edecek. ABD anlaşmanın imzasının ardından Suriye'ye devir için sadece 10 gün süre tanırken, anlaşmaya uyulmaması halinde askeri yaptırım seçeneğinin Güvenlik Konseyi'nden geçirilmesinin garanti edilmesini istiyor. Cenevre görüşmelerinde uygulanacak prosedürle ilgili akşam saatlerinde bir sonuç açıklanması bekleniyor.

ŞİÖ Bişkek zirvesi ile ilgili açıklamada bulunan Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı İgor Morgulov, Suriye krizinin gündemde olacağını, üye ülkelerin birbirlerine çok yakın pozisyonda olduğunu söyledi. Morgulov, "BM Güvenlik Konseyi kararı olmadan düzenlenecek askeri bir operasyonunun uluslararası hukuka aykırı olduğu konusunda hepimiz hemfikiriz." dedi. Rus diplomat zirve sonrası yayınlanacak Bişkek deklarasyonunda Suriye konusunda ortak bir tutumun ortaya konacağını belirtti.

İRAN, PAKİSTAN VE HİNDİSTAN TAM ÜYE OLABİLİR

İran ve Pakistan'ın tam üyelik için resmi olarak başvurduğunu, Hindistan'ın da bu yönde irade beyanı olduğunu hatırlatan Morgulov, örgüt yönetiminin başvuruları değerlendirdiğini, bunun zirve çerçevesinde ele alınacağını söyledi.

Morgulov zirve çerçevesinde Putin ve Ruhani'nin ilk kez bir araya geleceği bilgisini verdi. Kremlin görüşmenin İran tarafından talep edildiği ve ikinci nükleer santral inşaatı ile ilgili konunun ele alınacağını açıkladı. Rusya Tahran'ın ilk sivil amaçlı nükleer santrali Buşehir'i tamamlayarak İranlı yetkililere teslim etmişti.

TÜRKİYE ENERJİ KULÜBÜNE GİRİYOR

ŞİÖ Bişkek zirvesinde örgüt içinde enerji alanında işbirliğini geliştirme için enerji kulübü oluşturuluyor. Türkiye'nin de yer alacağı kulübün kuruluşu ile ilgili ortak bir mutabakat metninin imzalanması bekleniyor. Kulübün enerji alanında işbirliğine yeni bir ivme kazandıracağını ifade eden Morgulov, "Kulüp enerji alanında ŞİÖ ülkelerini ilgilendiren konuları hükümet, iş ve bilim çevrelerinin müzakere ettiği resmi olmayan bir platform olacak." bilgisini verdi.

Çin'in Şanghay kentinde 1996'da toplanan Rusya, Çin, Kazakistan, Tacikistan ve Kırgızistan'ın kurduğu "Şanghay Beşlisi", 2001'de Özbekistan'ın da dahil olması ile Şanghay İşbirliği Örgütü'ne dönüştü. Hindistan, İran, Moğolistan ve Pakistan'ın gözlemci üye olduğu ŞİÖ, 2008'de aldığı kararla "diyalog ortaklığı" statüsü oluşturdu. 2009'da Yekaterinburg'da gerçekleşen zirvede Belarus ve Singapur örgüte "diyalog ortağı" olarak kabul edildi. Türkiye ise 26 Nisan'da "Diyalog Ortaklığı" statüsü kazandı.