Çavuşesku'nun tercümanı: Diktatörlerin birbirinden farkı yok

Romanya'nın devrik diktatörü Nikolay Çavuşesku'nun 25 yıl boyunca tercümanlığını yapan gazeteci Ruse Nedelea, bütün diktatörlerin aynı zihniyetten beslendiğini söyledi. Nedelea, Romanya'da geçmişte yaşanan diktatörlük döneminin yıllarca bütün ülkeyi ve halkı adeta bir kafes içerisine esir aldığını vurguladı.

Çavuşesku'nun Türkiye'ye yaptığı ve Kenan Evren'den, Fahri Korutürk'e, Süleyman Demirel'den Turgut Özal ve Cevdet Sunay'a kadar bütün devlet başkanları ile görüşmelerine tanıklık eden Nedelea, bu görüşmelerden bazı anektodları Cihan Haber Ajansı ile paylaştı.

Bükreş Radyosu'nda geçen 30 yıllık baskı dolu gazetecilik yıllarını hiçbir şekilde unutamayacağını söyleyen Nedelea, komünizm nizamında gazeteciliğin meslek değil; komünist partinin propagandası ve polit büro hanedanına hizmetçilik ve kölelikten başka bir şey olmadığını belirtti. Nedelea, "Düşünce, fikir, söz, yazı, davranış gibi hiçbir yaşam özgürlüğü yoktu. Her şey sansüre tabi tutuluyor. Her hareket ve eylem gözetlenip tekrar ediliyordu. Özel hayat, aşırı sert bir şekilde kontrol ediliyordu." dedi.

Çavuşesku dönemindeki günde iki saat süren televizyon yayınlarının akşam saat 8'de "Komünist Partisi ve deha yöneticisine minnettarız!.." gibi sloganlarla başlayıp, yine devlet yöneticisinin haberleri ve ufak bir belgesel filminden sonra aynı sloganlarla gece saat 10'da sona erdiğini, yayıncılığın bundan ibaret olduğunu belirten Nedelea, "Et, süt gibi gıda maddelerini alabilmek için mağazaların önünde uzun kuyruklar sabah saat 3-4 sıralarında başlıyordu. En ufak itirazların mümkün olması şöyle dursun, iktidarın uyguladığı cezalar oldukça ağırdı." şeklinde konuştu.

'İNÖNÜ, CEVAP VERMEK İSTEMEDİĞİ SORULARI DUYMAZLIKTAN GELİYORDU'

İlk ziyaretini yaptığı 1967'den sonra 1969'da zamanın Türkiye Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay'ın davetlisi olarak Ankara'yı ziyaret eden Çavuşesku'nun gezisinde tercüman olarak Ruse Nedelea da yer alır. Nedelea, bu ziyaretlerde şahit olduğu bazı ilginç anılarını şöyle açıklıyor: "Akşam konukların şerefine verilen bir akşam yemeğinde kulağı ağır işitme nedeni ile cihaz kullanan eski Cumhurbaşkanı İsmet İnönü hoşuna gitmeyen ve cevap vermek istemediği soruları "Efendim, söylediklerinizi duymadım" sözleri ile karşılık veriyordu.."

CEVDET SUNAY, ROMANYA YERİNE ÇİN LİDERİNDEN BAHSETMİŞ

"Daha sonra Romanya'ya iade ziyaretinde bulunan Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, Romanya yerine sehven Türkiye'nin Çin Halk Cumhuriyeti ile ilişkilerinin çok olumlu olduğunu, Çin lideri ile temaslarda bulunduğunu söylediğinde yanındaki yetkililerden biri kulağına bir şeyler fısıldar. Kendisini hemen toparlayan Cevdet Sunay, "Efendim, tercümede bir yanlışlık olmuş olabilir." diyerek aslında kendi hatasını düzeltmeye çalışırken suçu kendilerine attığını vurguluyor.

KENAN EVREN, ÇAVUŞESKU'YA İHALE TEKLİFİ YAPARSA!

Romen diktatörü Nikolay Çavuşesku'nun Türkiye'ye yaptığı son ziyareti sırasında dönemin Türkiye'deki meslektaşı Kenan Evren ile Çankaya'da yaptığı baş başa görüşmelerin en ilginç sahnelerden biri ise hiçbir zaman Romen veya Türk medyasına yansımadı. Üst düzey ziyaretlerde iki taraf arasında protokol görüşmelerin yanı sıra resmi heyet üyeleri ve uzmanların müzakerelerde ele alacağı ikili ilişkileri ilgilendiren temel konuların görüşüldüğü baş başa çalışma görüşmelerine geçilir. Meslektaşına iyi bir ev sahipliği yapmaya gayret gösteren Kenan Evren, Çavuşesku'ya Aliağa Demir Çelik işletmesi ile ilgili bir ihale teklifi sunar. İlginç olayı Nedelea şöyle aktarıyor: "Bütün görüşmelerde Nikolay Çavuşesku ile birlikte o dönemde Romanya başbakanı birinci yardımcısı olan ve tüm resmi ziyaretlere refakat eden eşi Elena Çavuşesku da yer alır. Kenan Evren, konuk heyete diğer konuların yanı sıra bir de Karabük, Aliağa Demir Çelik Fabrikalarında yap-işlet-devret usulüne göre Romanya'nın epey tecrübeli olduğu kömüre dayalı bir enerji santralinin kurulmasını teklif eder. Bu teklif karşısında hazırlıksız olan Çavuşesku, yanındaki eşi Elena Çavuşesku'nun görüş ve onayını ister gibi bakar. Birkaç saniye süren sükunete son veren birinci başbakan yardımcısı Elena Çavuşesku "Nu Nicule!- Hayır, Nicule!" diyerek uyarır. Bana dönerek "Bunu nakletme" sözlerini ekler. Çavuşesku da "Evet" veya "Hayır" demeyip, düşünelim şeklinde bir yüz hareketinde bulunur. Ve bu teklife cevap sonuna kadar "Hayır!" kalarak, heyet ve uzmanlar arasında müzakere konusu da olmaz. Yanılmıyorsam kısa bir süre sonra Japonlar Türkiye'nin teklifini kabul ederek Karabük'te büyük bir yatırım gerçekleştirir."

İZMİR'İ ZİYARET EDEN BAŞBAKAN MANESCU NEDEN GÖREVDEN ALINDI?

1978 yılında dönemin Romanya başbakanı Manea Mănescu, Türkiye'yi resmi ziyaret eder. Gezisi sırasında İzmir, Efes, Meryem ana gibi meşhur tarihi yerleri de gezer. İzmir valisinin onuruna verdiği yemekten sonra söz alan Başbakan Mănescu, yaptığı ziyaretlerden çok etkilendiğini, üzerinde hiçbir zaman unutamayacağı izlenimler bıraktığını söyleyerek "Güzel ve gelişmiş ilinizde ve genel olarak Türkiye'de gördüklerim beni son derece mütehassıs etti. Bu nedenle, bu akşam yemeği için hazırladığım yazılı konuşmam beş para etmez." diyerek konuşmasını şifahi olarak sürdürür. Ancak Bükreş'te uzman yetkililerin dikkatle hazırladığı yazılı konuşmasından izinsiz vazgeçmesinin başbakan Manescu'ya bedeli ağır olur. Yerine kısa bir süre sonra başbakanlığa Constantin Daskalescu ismi atanır.

ÖZAL'IN 89'DAKİ 'KEMER KOPAR' UYARISI

Romanya Başbakanı Constantin Dăscălescu'nun davetlisi olarak ihtilalden birkaç ay önce 1989 yılında Bükreş'i ziyaret eden dönemin merhum başbakanı Turgut Özal'ın Romen yetkililere uyarılarda bulunduğunu ve bu uyarıların daha sonra gerçek olduğuna dikkat çeken Ruse Nedelea'nın, bu görüşmelerle ilgili tespitleri de şöyle: "Özal, 1989'da Romanya'yı resmi ziyareti sırasında başbakan Dăscălescu ile baş başa görüşmeler yapar. Özal, Romen yetkililerinin dış borçların ödenmesi için çok kemer sıktığını belirterek 'Kemeri fazla sıkmayın, kopabilir!' dedi. Özal'ın bu önsezisi birkaç ay sonra gerçek oldu ve Aralık 1989'da Çavuşesku'ya karşı ihtilal gerçekleşti."

RUSE NEDELEA KİMDİR?

4 Eylül 1931'de şimdiki Bulgaristan sınırları içerisindeki Güney Dobruca'nın Kaliakra'ya bağlı Ghiaur Suyucuk (Bolgarevo) köyünde dünyaya gelir. Çocukluğunu, sakinlerinin çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu bu köyde geçer. Romen anne - babadan Romence, oyun oynadığı arkadaş çevresinden de Türkçe öğrenir. İlkokulun 1'incisi sınıfını doğduğu bu köyde bitirir. 1940 yılının Eylül ayının 15. gününde babası tekrar Bükreş'e taşınmak mecburiyetinde kalınca eğitim ve sonraki hayatına burada devam eder. Bükreş Üniversitesi Gazetecilik Fakültesi'nden mezun olan Nedelea, çocukluğunda öğrendiği Türkçeyi ve orada tanıştığı candan arkadaş ve dost çevresini hiçbir zaman unutmaz. Türkçeyi daha sonraki yıllarda kendi kendine geliştirmeyi başarır. 1960 yılında Romanya Radyo Televizyon Kurumu dış haberler bölümüne önce muhabir sonra yayın sorumlusu olan Ruse Nedelea, buradan da Türkçe Yayınları bölümüne geçer. 1990 yılının Mayıs ayında emekli olana kadar 30 yıl burada görev yapar. Yıllarca Türk –Romen üst düzey devlet adamlarıyla görüşmelerde tercümanlık yapar. Devlet adamlarının bilinmeyen ilginç dünyalarına, sırlarına yakından tanıklık eden Ruse Nedelea, halen hayatını Bükreş'te sürdürüyor.