Almanya'da çifte vatandaşlığın engellenmesi insan haklarına aykırı bulundu

Alman İnsan Hakları Enstitüsü ve Potsdam Üniversitesi İnsan Hakları Merkezi, çifte vatandaşlığı yasaklayan opsiyon modelini Anayasa ve AB hukukuna aykırı buldu. Söz konusu kuruluşlar, Federal Hükümet ve Federal Meclis'ten bu uygulamayı kaldırarak Vatandaşlık Yasası'nın insan haklarıyla uyumlu hale getirilmesini tavsiye etti.

Çoğunluğu Türk olmak üzere Almanya'da doğan 49 bin genç, 2017 yılına kadar Alman vatandaşlığı ile anne babalarının tabiiyeti arasında tercih yapmak zorunda kalacak. 2000 yılında değiştirilen Vatandaşlık Yasası çerçevesinde uygulanan opsiyon modeli dolayısıyla zorunlu tercih yapacakların sayısının 2017'den sonra her yıl yaklaşık 41 bin kişi olacağı tahmin ediliyor.

Çifte vatandaşlık hakkının verilmemesi, anne-babası göçmen olan gençler arasında en çok Türkleri mağdur ediyor. 23 yaşına kadar Türk ve Alman vatandaşlığı arasında tercih yapmak zorunda bırakılan gençler, tercihin vicdani olarak kendilerini zorladığını ifade ederken, uygulamanın insan hakları ve Anayasa'ya aykırı olduğu ise öteden beri tartışılıyor.

Alman İnsan Hakları Enstitüsü ve Potsdam Üniversitesi İnsan Hakları Merkezi tarafından gerçekleştirilen bilimsel bir çalışmayla opsiyon modelinin Avrupa Hukuku, Alman Anayasası ve temel insan haklarına aykırı olduğu ortaya konuldu. Araştırmayla ilgili olarak söz konusu insan hakları kuruluşlarından yapılan açıklamada, "Vatandaşlık Yasası'nda yer alan Opsiyon Modeli'ni kaldırmak insan haklarının gereğidir." denildi.

Andreas Zimmermann, Janine Schutte ve Meltem Şener tarafından yapılan "İkinci Sınıf Alman: Opsiyon Modelinin Anayasa, Avrupa ve İnsan Hakları Hukuku Açısından Analizi" adlı araştırmada vatandaşlık tercihinde bulunmak zorunda olan gençlerin Opsiyon Modeli'ni güvensizliğin ve dışlanmanın göstergesi olarak algıladıkları vurgulandı.

Araştırmaya göre gençler, Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ve İsviçre gibi yaklaşık 50'ye yakın ülke vatandaşına çifte vatandaşlık hakkı tanınırken Türkiye gibi bazı ülkeden gelenlerin doğumla birlikte elde ettikleri Alman vatandaşlığı hakkında 23 yaşına kadar tekrar karar vermek zorunda kalmalarını "adaletsizlik ve kabul edilemez" buluyor.

Araştırmada opsiyon modelinin insan hakları perspektifinden değerlendirildiğinde birçok açıdan problemli olduğu kaydedildi. Alman Anayasası'na göre hiç kimsenin vatandaşlıktan çıkartılamayacağını hatırlatan araştırmacılar, vatandaşlığın kökenle irtibatlandırılmaya çalışılmasının Anayasa'nın 3. maddesinin 3. fıkrasının 1. bendine göre oldukça sorunlu gözüktüğünü vurguladı. Uygulamanın yine Anayasa'nın 3.3.1 maddesinde yer alan "eşitlik" ilkesine de aykırı olduğu vurgulandı. Anayasanın eşit olmayan davranışı yasakladığını hatırlatan uzmanlar, opsiyon modelinin ayrıca AB hukukuna da aykırı olduğu ve uygulamada çelişkiler ve sorunlar oluşturduğunu ifade etti.

Potsdam Üniversitesi İnsan Hakları Merkezi ve Alman İnsan Hakları Enstitüsü federal hükümete, eyaletlere ve ilgili kurumlara hukukun insan haklarına uygun şekilde uygulanması ve yeni seçilecek Federal Parlamento'ya da opsiyon modelinin kaldırılarak Vatandaşlık Yasası'nın insan haklarıyla uyumlu hale getirilmesi tavsiyesinde bulundu.