Mezar taşları için mücadele eden başkana tehdit

Zaman'ın haberine göre; İngiltere’nin başkenti Lond-ra’da bulunan High Road Auctions isimli bir müzayede evi, Osmanlı mirası 4 adet mezar taşını açık artırmaya çıkarmış, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın girişimleriyle satış durdurulmuştu. Mezar taşlarının satışını gündeme getiren ve durdurmak için mücadele eden Yıldız Vakfı Başkanı Ali Serim, tanımadığı kişilerce tehdit edildiğini söyledi. Serim, önceki gün Nişantaşı’nda bir restoran çıkışında yanına gelen şahsın kendisini, “Mezar taşı işi seni aşar. Çok fazla uğraşma, seni iş göremez hale getiririz. Yıldız Vakfı’nı da kapatırız.” diye tehdit ettiğini anlattı. Serim, tehditlere rağmen ata mirası eserlerin satılmasına izin vermeyeceklerini ifade etti.

Yaşanan bu gelişme Türkiye’nin tarihî eser kaçakçılığı alanında hızlı ve kararlı olunduğunda sonuç alınabileceğini göstermiş oldu. Ancak, Osmanlı dönemine ait mezar taşlarının satışı ilk değil. Daha önce de yapılan birçok müzayedede mezar taşı ve mezar sarıkları yüksek fiyatlara satıldı. İngiltere’de faaliyet gösteren farklı müzayede kuruluşlarında mezar taşları açık artırmaya çıkarıldı. www.christies.com isimli müzayede evinde 2012 yılında satılan 17. yüzyıla ait mezar taşı 2 bin 750 sterline (9 bin TL) satıldı. www.bonhams.com adlı internet sitesinde ise 2007 yılında 17. ve 18’inci yüzyıllara ait mezar taşı kavuğu 7 bin 800 sterline (23 bin 400 TL) açık artırmayla alıcı buldu. Yine aynı sitede 2010 yılında mezar taşı 3 bin sterlinden (10 bin TL) müzayede edildi.

Mezar taşlarının katalogları olmalı

İstanbul’un en eski yerleşim yerlerinde bulunan Osmanlı mezarlıklarında sanatsal değeri yüksek mezar taşları bulunuyor. Ne var ki bu mezarlıklar hırsızların insafına terk edilmiş durumda. Karacaahmet, Üsküdar, Vaniköy, Yahya Efendi gibi mezarlıklarda bulunan taşlar çalınarak yurtdışına kaçırılıyor. Özellikle 3. Ahmet’in padişah olduğu Lale Devri’ne ait bu eserler, manevî değerinin yanında sanatsal özelliği ile de ön plana çıkıyor. O dönemin en ünlü hattat ve mermer ustalarının yaptığı bu eserler, yurtdışında büyük ilgi görüyor. Mezar taşlarının katalog arşivi yapılmadığı için hangi mezar taşının nereden çalındığı da bulunamıyor. Karacaahmet Mezarlığı’nda tarihî taşlara verilen numaralandırma sistemi de hiçbir kontrol yapılmadığı için yetersiz kalıyor. Vaniköy’de bulunan tarihî mezarlığın kapısı da iple bağlanarak korunuyor.

Osmanlı mezar taşları uzmanı Nejdet İşli, bütün mezar taşlarının tek nüsha olarak yapıldığını ve sanat değerinin yüksek olduğunu söylüyor. Türkiye’de çalınan bir mezar taşının ispatının mümkün olmadığını belirten İşli, “Daha önce satılmış olan bir mezar taşı ilmiye kavuğu olarak adlandırılır ve bu eser çok kıymetlidir. Enderun işlemeleri olan son derece önemli bir eserdir.” diyor. Taşa numara koymakla tescilinin olmayacağını ifade eden İşli, “Devletin mezar taşları ile ilgili kataloglarının, envanter defterleri olması lazım. Bir müzeye eski mezar taşı verildiği zaman günü gününe envanter defterine kaydedersin. Bu şekilde çalınmayı önleyebilirsin. Bunlar yapılmadığı için isteyen istediğini istediği şekilde çalar.” ifadelerini kullanıyor.

Mezar taşları için mücadele eden başkana tehdit

Mezar taşlarının İngiltere’de açık artırmayla satılmasının önüne geçmeye çalışan Yıldız Vakfı Başkanı Ali Serim, tehditlere rağmen ata mirasına sahip çıkacağını söylüyor.