'İlk 3 madde'de uzlaşma yok

TBMM Anayasa Yazım Komisyonu toplantısında, Anayasanın ilk üç maddesi ve bunların değiştirilemeyeceğine hükmeden dördüncü madesi görüşüldü.

Komisyon toplantısının ardından gazetecilerin sorularını yanıtlayan AK Parti İstanbul Milletvekili Mustafa Şentop, bugünkü toplantıda, bazı partilerin üyelerinin yeni anayasadan yana olmadığını, anayasa değişikliği yapmaktan yana olduğunu belirterek, "Yeni bir anayasa mı yapıyoruz, yoksa bir anayasa değişikliği mi yapıyoruz. Bugün bunu çok açık olarak gördük" dedi.

CHP Eskişehir Milletvekili Süheyl Batum'un "Biz asli kurucu yetkisine sahip değiliz. Yeni anayasa yapamayız. Dolayısıyla ilk 3 maddeye ve onları koruyan 4. maddeye biz dokunamayız" dediğini kaydeden Şentop, şöyle devam etti:

"Biz 1,5 yıldan fazla bir zamandır burada çalışıyoruz. Hepimiz yeni anayasa yapıyoruz. Millete de bunu söylüyoruz. Millet de bizi burada yeni anayasa yapıyoruz zannediyor. Fakat bugün bazı arkadaşların bazı siyasi partilerin, yeni bir anayasa niyetiyle burada bulunmadığı farketmiş olduk.

İki haftadır CHP'nin anlaşılmaz tutumuyla karşı karşıyayız. CHP, kendi içerisinde birbirinden oldukça farklı görüşlere sahip. İki ekol gibi, iki parti gibi hareket ediyor. Daha önce konuşulmuş, anlaşılmış maddelerle ilgili olarak CHP'den 3 üye birden katılıyor. Kendi aralarında anlaşamıyorlar, tartışıyorlar. Ve daha önce CHP'nin yetkililerinin temsilcisi olan arkadaşların 'evet' dediği maddeler tutanaklarda var. İtiraz eden olursa bunları gösterme imkanımız her zaman var.

Burada siyasi, etik anlamda bir tuturlalılık istiyoruz. Anayasa yapılmasına taraftar olmayanların buraya gelmemesi lazım, şahsi tutarlılık bakımından. Yeni anayasa yapımını engellemeye çalışmak, buradaki toplantıları provoke etmek çok yanlıştır."

CHP ve MHP'nin değiştirilemez maddeler konusundaki kırmızı çizgilerini deklare ettiklerini anlatan Şentop, şunları söyledi:

"Zaten bu maddeler üzerinde anlaşmamız zor olan maddelerdi. Ama bir şey çok önemli. Anayasanın 4. maddesi, 'ilk üç maddenin noktasına, virgülüne dokunamazsınız' demiyor. İlkeleri ve hükmün özünü muhafaza ederek değiştirme imkanı veriyor. İlk 3 maddeyi dokunulmaz, değiştirilmez hale getiren bu kararı veren Mili Güvenlik Konseyi'dir, 12 Eylül darbesini yapan 5 generaldir. Danışma Meclisi'nde bile sadece 1. madde değiştirilmez maddedir. İkinci ve 3. maddeyi de değiştirilmez yapan 5 generalin verdiği son karardır komisyonda. Bu 5 general bile, 12 Eylül darbecileri bile bu kadar katı olmamışlar ilk 3 maddeyle ilgili. En azından hüküm ve ilke bazında koruma altına almışlar. Ama metinde, üslupta, ifadede değişiklik yapılabileceğini zımnen kabul etmişler, öyle gözüküyor. Ama bugün CHP ve MHP'nin tutumuyla görüyoruz ki onlar bu maddeleri koruma altına alan 12 Eylül'ün 5 generalinden daha katı bir tutum ve daha katı bir dokunulmazlık, değiştirilmezlik anlayışı içindeler."

"BUNA DOKUNAMAYACAKSAK YENİ ANAYASADAN SÖZ EDEMEYİZ"

CHP'li Kart'ın AK Parti'nin başkanlık sistemi ile ilgili olarak değiştirilemez maddeleri öne sürdüğü yönündeki iddiasını değerlendiren Şentop, "Hayır, öyle değil. Biz uzlaşma arıyoruz hep beraber. Bir siyasi parti kendi önerisinden belli ölçülerde kendi genel perspektifini bozmadan değişiklikler yapabilir, önerisini revize edebilir, adım atabilir. Fakat sadece bir partiden adım atmasını beklemek yanlış olur. Onun adı uzlaşma olmaz o zaman. Biz uzlaşma konusundaki kararlılılğımızı, iyi niyetimizi, ciddiyetimizi, samimiyetimizi gösterdik. Yüksek mahkemelerin birleştirilmesine dair bir önerimiz vardı. Yargıtay, Danıştay'ın birleştirilmesi suretiyle bir temyiz mahkemesi önermiştik. Tartışıldı ama gördük ki bir uzlaşma imkanı sağlayamıyoruz. Biz bu önerimizden vazgeçtik. Diğer partilerle beraber müazakere etmeye başladık, bir adım attık ve fedakarlık yaptık" diye konuştu.

Değiştirilemez maddeler üzerinde CHP ve MHP'nin ısrarlı oludğunu kaydeden Şentop, şu ifadeleri kullandı:

"Böyle bir tablo karşısında zaten anlaşma imkanımız yok. Siz peşinen 'bu maddelere dokunmayız' derseniz, nasıl müzekere edeceğiz, anlaşacağız? Başka maddeler de var. CHP özelikle iki haftadır, Süheyl Batum'un katılmasıyla beraber kırmızı çizgilerini de artırıyor. Bir çok başka maddede yeni kırmızı çizgiler ihdas ediyor. Böyle bir tablo karşısında sadece AK Parti'den adım ve fedakarlık beklemek yanlış olur. Her parti kendi durumunu yeniden gözden geçirmek zorundadır. Burada partilerin anayasasını yapmıyoruz. Dört partinin mutabık kalacağı bir anayasa yapmaya çalışıyoruz. Ama kalkıp, 'bu anayasayı ABD ısmarladı, onun için bu anayasa yapılıyor' diyen birisi varsa o zaman bu sürece katılmaması lazım. Kendisinin de tutarlı olması için buradaki toplantılara gelmemesi lazım. Toplantılara gelmeyip gelmeyip de son bir haftadır, son iki haftadır geliyorsan, 'o zaman sen o ısmarlamacıların bir temsilcisi misin buraya gelip, gidiyorsun, kontrol etmeye çalışıyorsun süreci' diye adama sorarlar."

Bu maddelere dokunmadan yeni anayasa yapılamayacağına dikkati çeken Şentop, "(Bu anayasanın darbeyle ilişkili olan en güçlü maddesi hangisidir?) diye sorarsak, 4. maddesidir. Bu maddeyle darbeyi yapanlar kendisinden sonra bir 25 yılı, 30 yılı, 50 yılı, 100 ylılı dokunulmaz hale getirmek istemişlerdir. Kendi fikirleriyle bağlı hale getirmek istemişlerdir. Anayasada biz buna dokunamayacaksak yeni anayasadan söz edemeyiz o zaman" dedi.

"PAZARLIK KOZU"

CHP Konya Milletvekili Atilla Kart, ilk dört maddenin vazgeçilmez değerler olduğunu vurguladı. CHP olarak bunların değiştirilebilirliği üzerinden tartışmaya girmediklerine işaret eden Kart, "Bu kavramlar belli kişilerin ya da 1980 ihtilalini yapan kişilerin, askerlerin ürettiği kavramlar değil. Tamamı insanlık tarihinin evrensel kavramlarıdır. Bu kavramların elbeltte içini doldurmak, demokrasiyle daha da güçlendirmek kaydıyla değiştirilemezliğini de korumak kaydıyla güçlendirilmesi gerektiğini düşünüyoruz" diye konuştu.

AK Parti'nin başkanlık taslağına ilişkin olarak, "Bu taslağı çekeriz ama sizin bu değiştirilemez maddeler, vatandaşlık ve anadil konusundaki görüşlerinizi bir görelim" noktasına geldiğini savunan Kart, "Ne kadar anlamsız bir süreçtir bu. Başkanlık taslağı ile değiştirilemez maddeler arasında ne ilgi var? Başkanlık taslağını bu madeler için bir alternatif öneri haline getiriyorlar, pazarlık kozu haline getiriyorlar. Aslında iktidar, müzakereye dayalı anayasa yapımı konusunda bir türlü samimi, tutarlı noktaya gelemediğini gösteriyor. Elbette bizim böyle bir yaklaşımı kabul etmemiz söz konusu olamaz. Bunu ucuz bir siyaset anlayışı olarak görüyoruz" dedi.

"YENİ BİR DEVLET KURMA MİSYONUMUZ YOK"

MHP Konya Milletvekili Faruk Bal, sert ama gergin olmayan bir toplantı yaptıklarını belirtti. MHP olarak, komisyon üyelerinin yeni bir devlet kurmak ve yeni kurulacak devlete anayasa yapmak gibi misyonunun olmadığını ifade ettiklerini anlatan Bal, "Kurulmuş devlet var. Kuruluş felsefesine uygun olarak bir anayasa yapmamız gerektiği düşüncesindeyiz. Bu devletin ilk üç maddede de temel sütunları inşa edilmiştir. Bu maddelerinin değiştirilmesi düşüncesine karşı çıktık" şeklendi konuştu.

Bal, şöyle devam etti:

"Sanki yeni bir devlet kuruyormuşuz gibi, hatta 21 Mart'ta beyanatı okunan Abdullah Öcalan'ın ifade ettği gibi Ortadoğu Federasyonu'nu çağrıştıran bir takım ibareler oldu. Bunlara kesinlikle karşıyız. Partilerin fikirleri birbirlerine uzak mesafede duruyor.

Biz bu anayasayı Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne yapıyoruz. Bu anayasayı bu devlete, Türk milletine yapıyoruz. Türk vatandaşlarına yapıyoruz. Bu noktaya gelindiği takdirde uzlaşılamama gibi bir durum yok. Sorun bu noktada. Türk devleti, milleti ve vatandaşına bir anayasa yapacak mıyız yapmayacak mıyız? Sorun burada."

"DEĞİŞTİRİLEMEZ HİÇBİR MADDE OLDUĞUNU DÜŞÜNMÜYORUZ"

BDP Genel Başkan Yardımcısı Meral Daniş, yeni anayasada değiştirilemez hükümler olsun mu olmasın mı tartışmasının yapıldığını ifade etti. Bu komisyonun aynı zamanda asli kurucu iktidar olduğunu kaydeden Daniş, "Değiştirilemez hiçbir madde olduğunu düşünmüyoruz. İlk üç maddenin değiştirilemeyeceğine hükmeden madde kesinlikle kaldırılmalıdır. İktidar partisi de bu maddenin olmaması gerektiği yönünde düşünüyor" dedi.

Devletin dili konusunun da tartışıldığını anlatan Daniş, Türkiye'de halkın kullandığı diğer dillerin de kesinlikle anayasanın koruması altında olması gerektiğini söyledi.

MHP ve CHP'nin önerdiği ilk maddede Atatürk milliyetçilğine bağlılık konusunun olduğunu belirten Daniş, "Bu değiştirilemez ilke olarak öneriliyor. Biz Atatürk milliyetçiliğinin bu anayasada yer almasını kesinlikle doğru bulmuyoruz. Anayasanın aslında en temel tartışması Kürt sorunudur. Farklılıklardır. Sadece Kürt halkı da değil Aleviler, eşcinseller, çevreciler diğer inançların kimlikleri de bu anayasada olması gerekiyor. Bu tartışma daha çok süreceğe benziyor" diye konuştu.

CHP: İLK ÜÇ MADDENİN DEĞİŞEBİLECEĞİNİ MÜZAKERE ETMİYORUZ

Anayasa Uzlaşma Komisyonu bünyesindeki Yazım Komisyonu, CHP İzmir Milletvekili Rıza Türmen başkanlığında toplandı.

Komisyon toplantıda, "Cumhuriyetin nitelikleri", "Devletin bütünlüğü, resmi dili, bayrağı, milli marşı ve başkenti" ile "Değiştirilemeyecek hükümler" düzenlemelerine ilişkin genel müzakere yürüttü.

Toplantı sonrası üyelerden açıklamalar geldi.

CHP’li Atilla Kart, "İlk üç maddenin değişebileceğini müzakere etmiyoruz, etmeyeceğiz. Bundan vazgeçmeyeceğiz" ifadelerini kullandı.

CHP'nin komisyon çalışmaları sırasındaki tavrını eleştiren Mustafa Şentop ise "Değiştirilemez maddeleri değiştirilmez kılan 12 Eylül darbesini yapan beş generaldir. O maddeleri tartışamıyorsak yeni anayasadan vazgeçmiş oluruz" diye konuştu.

MHP'li Faruk Bal ise şunları söyledi: "Anayasa Uzlaşma Komisyonu yeni bir devlet kurmuyor, yeni bir anayasa yapıyor, ilk üç madde temel sütundur bunlar değişemez."

Komisyon, çalışmalarına 23 Ağustos Cuma günü devam edecek.

'İlk 3 madde'de uzlaşma yok

Anayasa Uzlaşma Komisyonu bugün kritik bir toplantı gerçekleştirdi. Partiler arasında ilk 3 madde konusunda uzlaşma sağlanamadı.