Çöpü yarıştıran bilim adamları 3 ürün birden elde etti

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi (KSÜ) Biyo Mühendislik Bölümü'nde görevli bir grup araştırmacı, Proliz (organik maddelerin ısı etkisiyle bozulması) yöntemiyle çöp yığınlarından doğal gaz kalitesinde gaz, fueloil kalitesinde yakıt ve çoğunlukla filtre yapımında kullanılan aktif karbon maddesi üretmeyi başardı. Aynı ekip, daha önce de odunu yakmadan eriterek, Türkiye'de ilk kez odun suyundan yanmaz ve su geçirmez yalıtım malzemesi elde etmişti.

    Maliyeti düşük endüstriyel ve tarımsal atıkların laboratuvarda öğütülerek oksijensiz ortamda yakılıp, ardından soğutulmasıyla elde edilen katma değeri yüksek bu 3 farklı ürün, yenilenebilir enerji kaynaklarına da alternatif oluşturuyor. Ülke ekonomisine sağlayacağı katıyla dikkat çeken projeyle, Türkiye'nin yurtdışından yıllık 6 bin ton aktif karbon ithalinin ihracata çevirmesi hedefleniyor. Üretimde, odun kökenli atıklar ile pamuk, ayçiçeği, fıstık kabuğu buğday sapı, zeytin ve kayısı çekirdeği gibi tarımsal atıkların ham madde olarak kullanılması ön görülüyor.

    Bilim adamları, özellikle Malatya'da yetiştirilen kayısının çekirdek kabuğu, Gaziantep'in 'Antep Fıstığı' kabuğu, Ege'de yetiştirilen çam fıstığı kabuğu ile Türkiye'nin ithal ettiği yıllık karbon ihtiyacının karşılanabileceğine dikkat çekiyor.

    KSÜ Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü (BOREN) Ahşap Kompozit ve Uygulamaları Yetkinlik Merkezi'nde görevli 5 kişilik ekip, bir yıl süren araştırmanın ardından yaklaşık 1 ton atıktan 350 kilogram Karbon, 300 kilogram Fueloil kalitesinde yakıt ve 200 metreküp gaz elde etmeyi başardı.

    Projeyle ilgili bilgi veren Orman Endüstri Mühendisi ve Yüksek Lisans Öğrencisi Mehmet Şehmuz Çetinkaya, atıkların oksijensiz ortamda yakılıp soğutulması sonucu 3 farklı ürün elde edildiğini söyledi. Çetinkaya, elde edilen ürünlerin organik maddelerin ısı etkisiyle bozunması sonucu açığa çıktığını belirterek, şu bilgileri verdi: "Çöpleri değirmende öğüterek ufaltıyoruz. Atıklar proliz reaktöründe azot gazıyla ısıtılıyor. Havasız ortam bu maddeler reaktörün içerisinde yanmadan bozulması sağlanıyor. Sıcaklıkla birlikte atık bünyesindeki bileşikler gaz ve sıvı fazına geçiyor. Yüksek sıcaklık nedeniyle moleküller bileşiklerinden ayrılıyor. Ayrılan maddelerin bir kısmı ise buhar halinde soğutularak yoğunlaştırılıyor. Yoğunlaşmayan maddeler ise Hidrojen, Metan ve Karbonmonoksit gazı olarak açığa çıkıyor. Yoğunlaşanlar ise rektör içerisindeki bölümde sıvı halinde toplanıyor. Elde edilen bu sıvı (bio yağ) fueloil kalitesinde kalorifer yakıtı olarak kullanılabilir. Geriye ise aktif karbon maddesi kalıyor."

    TÜRKİYENİN AKTİF KARBON İHTİYACI KARŞILANABİLİR

    Türkiye'nin aktif karbon ihtiyacını yurt dışından karşıladığını kaydeden Çetinkaya, kilogramı 7,5 dolardan ithal edilen aktif karbon'un 20 bin ton kayısı çekirdeği ve 15 bin ton fıstık kabuğu potansiyeline sahip Malatya ve Gaziantep'ten karşılanabileceğini anlattı. Türkiye'nin geçen yıl 6 bin ton karbon ithal ettiğini aktaran Çetinkaya, bu üretimin mevcut kaynaklarla kilogramı 3,5 dolara üretilebileceği bilgisini verdi.

    Endüstriyel atıkların değerlendirilmesiyle ülke ekonomisinin sağlayacağı faydaya dikkat çeken Çetinkaya, şöyle konuştu: "Ürettiğimiz karbon maddesinin endüstriyel boyutunu düşündüğümüz de Türkiye'de 2012 verilerine göre yaklaşık aktif karbon ihtiyacı 6 bin ton civarında. Biz 6 bin ton aktif karbonu 20 bin ton atıktan üretebiliriz. Buda şöyle bir hesapla Malatya'da kayısı çekirdeği kabuğunun atığı 20 bin ton civarında. Yine aynı şekilde Gaziantep'te fıstık kabuğunun atığı 15 bin ton civarında. Aynı şekilde Türkiye genelinde ceviz kavuğunun atığı 35 bin ton'un üzerine çıkmakta. Biz buların her bir kaleminden Türkiye'nin ihtiyacı olan aktif karbonu üretebiliriz. Bunun dışında her birini toplu olarak ürettiğimizi düşünürsek yurt dışı satışında çok rahatlıkla yapabiliriz."

    KULLANIM ALANLARI

    Aktif karbon, askeri ve endüstriyel amaçlı gaz maskelerinde organik gazlardan korunmak için, şeker kamışı şurubunun rafinerisinde, yenilebilen sıvı yağları ve ilgili ürünleri rafine eden endüstrileri arıtmada, jelatin, ham sabun ile sirke gibi gıda ürünlerinin çoğunda renk ve lezzetin düzeltilmesinde, kimyasal işlemler sırasında çözücülerin ayrıştırılması gibi bir çok alanda kullanılıyor.