Kafkasyalı: Terekeme halkı bütün değerlerini geride bırakmak zorunda kaldı

Atatürk Üniversitesi (AÜ) Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Anabilim Dalı Başkanı Dr. Ali Kafkasyalı, 'Sürgündeki Aşıklık Geleneği Orta Asya'ya Sürülen Ahıska-Ahılkelek Âşıklık Geleneği ve Âşıklar' adlı eserini Türk dünyası araştırıcılarının ilgisine sundu.

        Yeni çıkan kitabı hakkında bilgiler veren Dr. Kafkasyalı, 'Sürgündeki Aşıklık Geleneği Orta Asya'ya Sürülen Ahıska-Ahılkelek Aşıklık Geleneği ve Aşıklar' adlı kitaptan 5 bin adet bastırıldığını söyledi.

        Kafkasyalı, "Türkiye'nin Kafkasya'ya açılan en önemli kapısı olan Ahıska ve Ahılkelek şehirlerinin, Yerli ve Terekeme halkının nüfusu, Çar Rusyası ve Sovyetler Birliği yönetimleri tarafından 1813'ten 1944'e kadar, cepheye gönderilmek, başta aydınları, ilim ve din adamları olmak üzere Sibiryalara sürgün edilmek veya kurşuna dizilmek suretiyle azaltılmaya çalışılmıştır. Diğer yandan İran, Türkiye ve Rusya içlerinden getirilen Ermeni, Gürcü gibi Hristiyan unsurlar bu il ve ilçelere yerleştirilmiş ve bu iki şehir Adigün, Ahıska, Aspinza, Ahılkelek ve Bogdanovka adları altında yapılandırılmıştır." bilgisini verdi.

"92 BİN 307 TÜRK SÜRGÜN EDİLDİ"

        Kafkasyalı, 1943 yılına gelindiğinde Gürcü asıllı Stalin'in, bölgeyi Türklerden tamamen arındırmak istediğini ifade ederek, şunları kaydetti: "Gürcü ve Ermenileri hâkim kılmak için 2. Dünya Savaşı'nın bulanık havasından da faydalanarak bu beş kent ve 219 köyde yaşayan 92 bin 307 Türk'ün tamamını 14 Kasım 1944 gecesi, Orta Asya'ya sürgün ettirmiştir. Yük vagonlarında bir aydan fazla süren bu zoraki yolculukta, resmi rakamlara göre 14 bin 895'i ölmüştür. Geriye kalanlar Kazakistan'ın Kentav şehrinden itibaren demiryolu boyunca Şimkent, Almatı, Bişkek, Taşkent, Semerkant, Buhara, Fergana il, ilçe ve köylerine dağıtılmıştır. Ahıska ve Ahılkelek bölgesinin Terekeme halkı, bütün somut kültür değerlerini geride bırakmak mecburiyetinde kaldı Ancak, soyut kültür değerlerini, ağıt, türkü, efsane, halk hikayesi, aşıklık geleneğini götürebilmiştir. Hasta Hasan, Aşık Nuri ve Aşık Şenliklerin esasını koyduğu ve Kazak, Borçalı, Ahılkelek, Çıldır-Kars Aşıklık geleneğinin üçüncü halkasını oluşturan gelenek, Kazakistan'da neşvünema bulmuştur. Ahıska-Ahılkelek aşıklık geleneği, Aşık Balakişi, Aşık Oruç, Aşık Mevlüt, Aşık Göygöz, Aşık Seyfet, Aşık Piloş, Aşık Beçet, Aşık Kemal Karaev, Aşık Gülali, Aşık Kaldıbey, Aşık Halit gibi üstat aşıklarla varlığını devam ettirmektedir."