İsrail-Filistin müzakerelerinin tarihçesi

Müzakerelerde El Fetih tarafı, Gazze ile Batı Şeria`da bağımsız ve egemen bir devlet kurulmasını talep ediyor. Filistinlilerin talepleri arasında, İsrail`in 1967 öncesi sınırlara çekilmesi ve Batı Şeria`daki yerleşimleri boşaltması da bulunuyor. İsrail, Batı Şeria`nın bazı bölümlerinden çekilmeyi kabul etmesine karşın Doğu Kudüs`ü de kapsayan, 360 bin İsraillinin yaşadığı bölgeyi istiyor. İsrail tarafı bunun yanında Kudüs`ün tamamının başkentleri olması gerektiğini savunuyor. Filistinliler ise Doğu Kudüs`ün başkentleri olmasını istiyor. Filistinliler ayrıca İsrail`de nüfusu 5 milyonu aşan mültecilerin dönme hakkının kabul edilmesini istiyor, İsrail ise bu hakkı tanımıyor ve askerden arındırılmış bir Filistin`in hava sahası ve sınırları üzerinde yetki talep ediyor.

İsrail ile Filistin arasındaki müzakerelerin seyri şöyle :

30 Ekim 1991: Körfez Savaşı sonrası Birleşmiş Milletler (BM) Madrid Barış Konferansı düzenledi. İsrail, Ürdün ve Filistin`den temsilcilerin katıldığı konferansta barış sürecinin çerçeve anlaşması konuşuldu.

13 Eylül 1993: İsrail ve Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ), Oslo`da gizli sürdürülen görüşmelerin ardından özerklik prensiplerini içeren bir bildiriye imza attı. Anlaşmayla Filistin Yönetimi tanınmış oldu.

4 Mayıs 1994: İsrail Başbakanı İzak Rabin ve Filistin Kurtuluş Örgütü Lideri Yaser Arafat Kahire`de özerklik anlaşması imzaladı.

28 Eylül 1995: İzak Rabin uğradığı suikast sonucu hayatını kaybetti. Suikast, Arafat`ın II. Oslo Anlaşması`na imza atmasından sonra gerçekleşti.

13 Mart 1996: ABD Başkanı Bill Clinton, Mısır`ın Şarm el Şeyh kentinde arabulucular konferansı düzenledi.

15-23 Ekim 1998: ABD, Maryland`de düzenlediği zirveyle Oslo barış sürecini canlandırmaya çalıştı. Başbakan Binyamin Netanyahu ve Arafat, İsrail`in Batı Şeria`nın bir kısmından çekilmesini ve Filistinlilerin yasadışı silahları toplamasını öngören bir planda anlaştı. Ancak anlaşma uygulanamadı.

11-25 Temmuz 2000: Yeni İntifada Hareketinin başlamasından sonra Clinton, Arafat ve İsrail Başbakanı Ehud Barak`la Filistinli mültecilerle ilgili yaşanan sorunları görüşmek üzere ABD`nin Camp David kentinde barış görüşmelerini başlattı.

21 Ocak 2001: Clinton`un görev süresinin sonuna gelindiği bir dönemde Mısır`ın Taba kentinde canlandırılmaya çalışılan barış görüşmeleri başarılı olmadı.

4 Haziran 2003: Ürdün`de ABD Başkanı George Bush, İsrail Başbakanı Ariel Şaron ve Filistin Yönetimi Başbakanı Mahmud Abbas`ın katılımıyla 2005 yılında kurulması planlanan Filistin Devleti için yol haritası oluşturuldu.

2 Şubat 2005: Şaron ve Abbas, Mısır`ın Şarm el Şeyh kentinde bir araya gelerek iki taraf arasındaki çatışmalara son verildiğini ilan etti.

27 Kasım 2007: Abbas ve İsrail Başbakanı Ehud Olmert, ABD`nin Maryland eyaletinin başkenti Annapolis`te resmi barış müzakerelerini yeniden başlattı.

27 Aralık 2008: İsrail, Gazze şeridine 22 gün süren saldırıları sonrası Filistin tarafı barış görüşmelerini askıya aldı.

2 Eylül 2010: ABD Başkanı Barack Obama ve Dışişleri Bakanı Hillary Clinton`un Beyaz Saray`da gerçekleştirdiği zirvede Netanyahu ve Abbas arasında doğrudan görüşmeler yeniden başladı.

26 Eylül 2010: İsrail`in Batı Şeria`daki yerleşimleri durdurma çabalarından vazgeçmesi taraflar arası doğrudan görüşmelerin askıya alınmasına neden oldu.

19 Mayıs 2011: Netanyahu, Obama`nın 1967 yılındaki sınırlar çerçevesinde bir Filistin devleti önerisini kabul etmedi.

23 Eylül 2011: ABD, Rusya, AB ve BM, 2012 sonuna kadar barış anlaşmasının imzalanması için taraflar arasında diyaloğun bir ay içinde yeniden tesis edilmesini öngören planını açıkladı.

31 Ekim 2011: BM`nin kültür teşkilatı UNESCO, Filistin Yönetimini üyeliğe kabul etti.

3 Ocak 2012: Filistin ve İsrail, Ürdün`de ayrı ayrı görüşmeler gerçekleştirerek barış müzakerelerine tekrar başladı.

25 Ocak 2012: Barış görüşmeleri, İsrail`in daha önce verdiği taahhütleri yerine getirmemesi üzerine Filistin Yönetimi tarafından askıya alındı.

30 Nisan 2013: Arap Birliği, 1967 sınırlarına dönmek üzerine mutabakata varılamaması halinde İsrail ve Filistin arasında gerçekleşecek arazi takasıyla barışın sağlanabileceğini savundu.

19 Temmuz 2013: ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Ürdün`ün başkenti Amman`da, İsrail ve Filistinlilerin doğrudan nihai statü müzakerelerinin yeniden başlaması temelinde bir anlaşmaya vardığını açıkladı.

28 Temmuz 2013: ABD Dışişleri Bakanlığı taraflar arası doğrudan müzakerelerin 29-30 Temmuz tarihlerinde başkent Washington`da gerçekleştirileceğini duyurdu. İsrail Hükümeti, barış görüşmeleri öncesi, Oslo Anlaşması öncesinde tutuklanan 104 Filistinlinin serbest bırakılmasını kararlaştırdı.

29 Temmuz 2013: Kerry`nin ev sahipliğinde, İsrail ve Filistin arasındaki barış müzakereleri, Washington`da başladı. Müzakerelerde İsrail`i Adalet Bakanı ve Başmüzakereci Tzipi Livni ile İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu`nun danışmanı İzak Molcho, Filistin`i de Başmüzakereci Saib Erekat ile Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas`ın danışmanı Muhammed Ştayyeh temsil etti. (AA)