Gürcistan, yetkisiz cumhurbaşkanını seçmeye hazırlanıyor

Geçtiğimiz sene ekim ayında Gürcü Hayali koalisyonunun zafer kazandığı genel seçimlerin ardından adeta bir iktidar bölünmesi yaşayan Gürcistan, cumhurbaşkanlığı seçimlerine hazırlanıyor. Gürcistan’ın bağımsızlığının ilan edildiği 1991 senesinden sonra yapılacak 6. cumhurbaşkanlığı seçimleri 27 Ekim’de gerçekleşecek.

Yeni cumhurbaşkanı göreve önemli derecede sınırlandırılmış yetkilerle başlayacak - 15 Eylül 2010'da parlamento kararıyla Anayasa’ya yapılan, cumhurbaşkanının yetkilerinin büyük bölümünün başbakana ve hükümete geçmesini öngören değişiklikler bu yıl seçilecek cumhurbaşkanının yemin töreninin ardından yürürlüğe girecek. İki kez üst-üste Cumhurbaşkanı seçilen Mihail Saakaşvili anayasa gereği bu yıl seçimlere katılamıyor…

Sayı çok, tanınan az
Şimdiye kadar kendi adayını öne süren 23 parti ve grup Gürcistan Yüksek Seçim Kuruluna ön başvurusunu yaptı. İki adayın – Tariel Hvedelidze ve Georgi Gahokiya’nın başvurusu reddedildi. 16 grubun ve 3 partinin ön başvurusu kabul edildi.
Söz konusu 16 grubun öne sürdüğü adaylardan hiç birisi kamuoyunda   popüler değil: Nestan Kirtadze, Mihail Saluaşvili, Mamuka Çohonelidze, Nikoloza Gorgijinadze, Georgy Çihladze, Merab Gorgadze, Teymuraz Bobohidze, Nugzar Avaliani, Mamuka Melikişvili, Avtandil İoseliani, Avtandil Margiani, Besika Adamiya ve Merab Suliaşvili, Levan Çaçua, Giya Çhikvazde ve Georgy Liluaşvili.
Cumhurbaşkanlığı iddiasını her kesten önce ilan eden Leyboristler Partisinin lideri Şalva Natelaşvili, Hıristiyan Demokrat Hareketinin lideri, Georgy Targamadze ve Adil Gürcistan İçin Partisinin lideri Sergo Cavahidze Yüksek Seçim Kuruluna başvuran parti adayları.
Bu adayların yanı sıra, iktidarda bulunan Gürcü Hayali koalisyonundan Eğitim ve Bilim Bakanı Georgy Margvelaşvili ve Demokratik Harekat – Birleşik Gürcistan Partisinin lideri, eski parlamento başkanı Nino Burcanadze de seçim yarışına katılacak. Ancak daha bu isimler Yüksek Seçim Kuruluna başvuruda bulunmadılar. Mihail Saakaşvili liderliğindeki Birleşik Ulusal Harekat Partisinin adayı ise önümüzdeki hafta ilan edilecek. Saakaşvili’nin partisi, Gürcistan tarihinde bir ilki gerçekleştirerek adayını ön seçimle belirliyor. Ön seçim turları daha tamamlanmasa da, adayın kimliğini şimdiden söylemek mümkün. Şimdiye kadar yapılan üç turun sonuçlarına bakılırsa, eski iktidar partisinin adayı eski parlamento başkanı ve eski Dışişleri Bakanı David Bakradze olacak. Rusya’nın Gürcistan üzerindeki baskılarına karşı çıkan ve Saakaşvili’nin en sadık destekçilerinden olan Bakradze 3 daha önce yapılan 3 turu kazandı. Parti içi seçimlerin son turu 30 Temmuz’da Tiflis’te yapılacak.
Cumhurbaşkanı adaylarının başvuru süreci 7 Eylül’de sona ediyor. 7-27 Eylül tarihleri arasında ise kayıt süreci devam edecek. Adaylığın onaylanması için her adayın 26 bin 530 (toplam seçmen sayısının %0,75’i) imza toplaması gerekiyor. İmza toplamanın son günü 17 Eylül. İmza listesine son değişikliklerin ise 22 Eylül’e kadar yapılması gerekiyor. Gürcistan Yüksek Seçim Kurulunun verilerine göre, ülkede 3 milyon 537 bin 249 seçmen bulunuyor.
İkinci tur olasılığı yüksek
Sosyal anketler Gürcistan’da adayların hiç birisinin ilk turda oy çoğunluğunu sağlayamayacağını gösteriyor. ABD Ulusal Demokrasi Enstitüsünün yaptığı ankete göre, iktidardaki Gürcü Hayali koalisyonunun adayı oyların %30’a yakınını alabilir. Mihail Saakaşvili’nin partisinin adayının ise %10 civarında oy alacağı tahmin ediliyor. Lakin ankete katılanların yarısı halen Saakaşvili’nin Birleşik Ulusal Hareket partisini iktidarın en ciddi rakibi olarak görüyor. Reyting listesinde üçüncü sırada eski Meclis Başkanı Nino Burcanadze bulunuyor. Anket sonuçlarına göre, Burcanadze oyların %5’ni alabilir. Sıralamada onu %4’le Hıristiyan-demokratların adayı Georgy Targamadze ve %3’le Leyboristlerin lideri Şalva Natelaşvili takip ediyor. Ankete katılanların %26’sı ise daha oyunun rengini belirlemiş değil. Seçim gününe kadar bu durumda değişiklik olmazsa, ikinci tur kaçınılmaz görünüyor.

Uzmanlar, ikinci tur olasılığının gerçekleşmesi durumunda bundan en çok Saakaşvili liderliğindeki Birleşik Ulusal Hareket’in memnun olacağına dikkat çekiyor.   Çünkü sonuç ne olursa olsun, ikinci tur Birleşik Ulusal Hareket’e ikinci turda seçilen başkanı zamanında %97 oyla seçilen Saakaşvili ile kıyaslama fırsatı verecek.
İktidar taraftarları için adayın kim olması önemli değil

İkinci tur olasılığı şimdilik yüksek görünse dahi, Gürcü Hayali’nin adayının sonuç itibari ile seçimi kazanmasından kuşku duyanların sayısı çok az. Çünkü Gürcistan’da Gürcü Hayali’nin zaferiyle sonuçlanan genel seçimlerden sadece bir yıl geçiyor ve Gürcü halkının yeni hükümete yönelik umutları halen tazeliğini koruyor. Öte yandan, bir yıl içerisinde Gürcistan’ın sosyal, ekonomik ve politik durumunda vaat edilen iyileşmenin gerçekleşmemesine ve İvanişvili’nin reytingi düşse dahi, şimdilik Gürcü Hayali’nin ona oy veren seçmene sorunların kaynağı olarak iktidardaki iki başlılığı gösterme imkanı bulunuyor. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de hükümetin adayının kazanması ve böylelikle, iktidarın tamamen Gürcü Hayalinin eline geçmesi durumunda sorunların daha hızla çözüleceğine inanılıyor. Yani Gürcü halkı aslında Cumhurbaşkanlığı seçiminde Georgy Margvelaşvili’ye değil, onu aday gösteren Başbakan Bidzina İvanişvili’ye oy verecek. Çoğu insan için iktidarın adayının kim olması değil, İvanişvili’nin onu ne kadar desteklemesi önemli.
Gürcistan’ın milyarder Başbakanı daha önce yaptığı açıklamalarda ne Ruslarda, ne Abhazlarda, ne de Osetinlerde gıcık doğurmayacak bir cumhurbaşkanı bulmak istediğini söylemişti.   İvanişvili kendisi cumhurbaşkanı olmak istemediğini, yetkileri artırılacak Başbakan olarak kalmayı tercih edeceğini de sürecin başından itibaren ilan etmişti. Hükümetin olası adayları sırasında Savunma Bakanı İrakli Alasaniya, eski Dışişleri Bakanı Salome Zurabişvili, Enerji Bakana Kaha Kaladze, parlamentonun hukuk komitesi başkanı Vahtang Hmaladze, şair David Magradze ve bilim adamı Georgy Dvali’nin adı geçiyordu. Bu isimlerden İrakli Alasaniya daha birkaç ay önce cumhurbaşkanlığına aday olacağını açıklamış, ama İvanişvili’nin onayını almadığı için koalisyonun diğer üyelerinin eleştirileri ile karşılaşmıştı. Ayrıca, bu iddiası Alasaniya’nın Başbakan Yardımcısı görevinden alınmasıyla sonuçlanmış, yerine Gürcü Hayali’nin şimdiki adayı Georgy Margvelaşvili getirilmişti.
Georgy Margvelaşvili Gürcü Hayali koalisyonunun en popüler isimleri sırasında değil. Anketlerde Margvelaşvili’nin adı ilk beşte bile çıkmıyor. Buna rağmen İvanişvili’nin onu tercih etmesinin nedeni, Margvelaşvili’nin siyasi oyun kurabilecek potansiyelinin olmaması. Felsefe bilimleri doktoru unvanına sahip olan, iyi derecede Rusça ve İngilizce bilen Margvelaşvili, Gürcü Hayali koalisyonuna girmeden önce “gül devrimi”nin öldürülen Başbakanı Zurab Jvaniya’nın en yakın adamlarından birisi olarak biliniyordu. 2005 yılında Jvaniya’nın öldürülmesinin ardından iktidardan uzaklaştırıldı. Margvelaşvili, Cumhurbaşkanı Saakaşvili’ye nefreti ile biliniyor.
İkincilik yarışı
Diğer adaylar içerisinde en şanslı görüleni Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili’nin katı “düşmanı”, seçileceği takdirde Saakaşvili’yi hapse attıracağını vadeden eski parlamento başkanı Nino Burcanadze. Hatta bazı uzmanlara göre, İvanişvili’nin başka adayı olmasaydı, Burcanadze birinciliğe bile umut edebilirdi. Lakin İvanişvili’yi desteklemesine rağmen Gürcü Hayali’ne dahil olmaması Burcanadze’nin bu şansını önemli ölçüde azaltıyor. Gerçi bir yıl içerisinde Saakaşvili ekibinin cezalandırılması yönünde atılan adımlardan memnun olmayan radikal Gürcü Hayali taraftarlarının Burcanadze’ye destek vermesi bekleniyor, ancak buna rağmen uzmanlar eski Meclis Başkanının alacağı oyların %10’a ulaşmayacağını tahmin ediyorlar.
Anketlerde İvanişvili iktidarının en ciddi rakibi olarak görülmesine rağmen, bazı Gürcü uzmanlar Saakaşvili liderliğindeki Birleşik Ulusal Hareket’in adayının ikincilik şansının bele olmadığını iddia ediyorlar.   Gerekçe olarak da Saakaşvili’nin partisinin reytinginin düşüşte olması ve parti temsilcilerinin adı etrafındaki yolsuzluk ve cinayet iddiaları gösteriliyor. Bunun yanı sıra, seçim yaklaştıkça eski iktidar partisi içerisinde bölünmeler daha fazla dikkat çekmeye başlıyor.

Son dönemde 10’dan fazla milletvekili Saakaşvili’nin partisinden   ayrılarak bağımsız faaliyete başladı. Tiflis belediyesinde de benzer süreç yaşanıyor. Bütün bunların Birleşik Ulusal Hareket’in cumhurbaşkanlığı yarışındaki performansını da kötü etkileyeceği düşünülüyor. Uzmanlara göre, hiçbir ciddi skandalda adı geçmeyen, kamuoyunda saygınlığını koruyan, Gürcistan’ın Avrupa’ya ve NATO’ya entegrasyonunu savunan David Bakrazde ile seçime katılması bile Birleşik Ulusal Hareketi kurtaramayacak – iktidar partisinin yüksek oy alabilmesi için Gürcü Hayali koalisyonu hükümetinin çok ciddi hatalar yapması gerekiyor.
Tutuklamaların gölgesinde “örnek seçim” hayali
Gürcü Hayali ise “örnek seçim” vaadinde bulunuyor. Başbakan Bidzina İvanişvili, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada cumhurbaşkanı seçimlerin Gürcistan tarihi için bir örnek teşkil edeceğini bildirdi. İvanişvilii, ülke tarihinde ilk kez devlet kaynaklarının her hangi bir adaydan yana kullanılmayacağını, Avrupa standartlarında seçim yapılacağını söyledi.
Gürcistan Başbakanı ayrıca, polis ve savcılığa zorunlu olmadığı sürece seçim kampanyasında yer alan şahısları gözaltına almama çağrısında bulundu.
Saakaşvili’nin partisi Başbakan’ın vaatlerinin iyi olduğunu, ama bu vaatlerin somut adımlarla desteklenmesi gerektiğini bildirdi. Birleşik Ulusal Hareket, iktidarın muhalefete baskıları durdurması gerektiğini vurguladı.
Gürcistan Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı Giga Bokeria ise siyasi rakiplere yönelik gözaltı ve sorgulamaların özgür ve adil seçim vaadi ile örtüşmediğini söyledi. Binlerce muhalif aktivistin sürekli sorgulandığını, muhalefete yönelik tutuklamaların ve baskıların sürdüğünü kaydeden Bokeria , Başbakanın bu politikasında ciddi değişiklik yapmasını umduğunu bildirdi. Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı, aksi takdirde Gürcistan demokrasisi için tehdit oluşturacak ağır bir seçim süreci yaşanacağının altını çizdi…

(Gönül Şamilkızı / TRT TÜRK)

Gürcistan, yetkisiz cumhurbaşkanını seçmeye hazırlanıyor

Bağımsızlık kazandıktan sonra altıncı kez cumhurbaşkanlığı seçimlerine giden Gürcistan'da bu kez kimin hayali gerçekleşecek?