Arap elitleri Türkiye hakkında ne düşünüyor?

Türkiye son yıllarda Ortadoğu politikasının doğrudan içinde. Gerek İsrail-Filistin sorunundaki dahli, İsrail-Suriye arasındaki barış arayışı, Irak iç politikasına doğrudan taraf olarak girmesi ve son Suriye krizinde Esad rejimi karşısına önemli güçlerden biri olarak çıkması bölge ülkelerince yakından izleniyor. Peki ama Ortadoğu ülkelerinde dış politika ile ilgilenen seçkinler Türkiye’nin politikalarını nasıl algılıyor? Fatih Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü, yedi Ortadoğu ülkesinden 450 elitle yüz yüze görüşerek bu sorunun cevabını aradı. Zorlu ve emek isteyen bu projede çıkan sonuçlar ilginç. Ancak TÜBİTAK’ın dış ülkelerdeki bu tür araştırmalara kaynak ayırmaması ve politik nedenlerle İran ve Suudi Arabistan gibi iki önemli ülkenin bu araştırmanın kapsamı dışında kaldığını belirtmek gerekiyor. Araştırmanın sonuçlarını Suriye’de de rejim tarafının ankette zayıf temsil edildiğini de göz önüne alarak okumak gerekiyor.

Euronews'te yer alan habere göre; Gezi Parkı olaylarından önce 15 Mart-1 Haziran 2013 tarihleri arasında yapılan araştırmayı projenin başındaki isim olan Doç. Dr. Savaş Genç kamuoyuyla paylaştı. Genç, Ortadoğu elitlerinin, Türkiye’nin İslam dünyasına yaklaştığı ve Batı’dan uzaklaştığı iddialarına prim vermediğinin altını çizdi.

Irak, Mısır, Suriye, Tunus, İsrail, Libya ve Filistin’de aralarında akademisyen, karar alıcı, araştırmacı, gazeteci, sivil toplum örgütleri, basın, sanayi gibi kesimlerden gelen kişilerin verdiği yanıtlara göre Türkiye önümüzdeki 10 yılda bir bölgesel güç olarak algılanıyor. Türkiye’nin bu konuda en önemli rakibi İran. Bölgesel güç olma konusunda İran’ı Türkiye’nin önünde gören üç ülke Mısır, Irak ve Lübnan.

Ankete göre Türkiye’nin İslam dünyasına daha yakın olduğu, uluslararası politikada daha fazla söz sahibi olduğu algısı güçlü. Bununla birlikte Türkiye’nin İslam dünyasında liderliğe oynadığı ve her ne kadar Türk dışişleri sürekli böyle olmadığını vurgulasa da Osmanlı coğrafyasında etkili olmak istediği algısı da genel kabul görüyor.

Türkiye’nin demokratikleşme deneyiminin Arap dünyası için bir model olup olamayacağı konusunda da verilen cevap genelde pozitif. Ancak bu anketin Gezi Parkı olaylarından önce yapıldığını hatırlatmak gerekiyor. Türkiye’de yaklaşık üç hafta süren olayların bu algıyı ne yönde etkilediğini şu an için bilmiyoruz.

Araştırmanın Türk dış politikası açısından gösterdiği en önemli sorun mezhep konusunda. Ortadoğu elitlerinin genelindeki algı Türkiye’nin mezhepçi bir politika güttüğü yolunda. İsrail, Lübnan, Irak ve Libya elitleri açık ara Türkiye’nin mezhepçi politika güttüğünü düşünüyor. Suriye, Tunus, Mısır ve Filistin eliti ise tam tersi görüşte.

Bölgede Kürt devleti fikrine Arap dünyası sıcak bakmıyor. Ancak araştırmaya göre İsrail’de buna çok güçlü bir destek var. Türkiye’nin Suriye politikasına ise güçlü bir destek görünüyor. Ancak burada İran ve Suriye rejiminin görüşünün tam yansıtılamaması yanıltıcı bir görüntü olabilir, bunu unutmamak gerekiyor.

Çalışma, araştırma yapılan ülkelerdeki elitlerin nabzını yansıtması açısından önemli. Türk dış politika yapıcıları açısından da algının yönetilmesi açısından yol gösterici nitelik taşıyor.