Everest'in zirvesi 'yol geçen hanı mı oldu?'

Nasıl oldu da dünyanın en yüksek dağında trafik bu kadar sıkıştı?

1953 yılı Mayıs ayında Edmund Hillary ve Tenzing Norgay dünyanın zirvesinde yan yana durdular.

Günümüzde, aynı zirve çok daha az ücra.

Dağcılık ekipmanlarındaki gelişmeler ve yorulmak bilmez Şerpa kılavuzları sayesinde, bir zamanlar ulaşılması imkansız görülen Everest Dağı zirvesine her zamankinden daha fazla dağcı ulaşıyor günümüzde.

National Geographic'e göre, 1990 yılında zirve denemelerinin % 18'i başarılı oldu.

2012 yılında ise bu oran % 56'ya çıktı.

Ama bunun da bir maliyeti var tabii...

Bu durumu eleştirenler, zirve güzergahının, resmi tatil zamanı otoyol gibi sıkışık hale geldiğini söylüyor.

Örneğin, 2012 yılında bir gün, 234 dağcı birden zirveye ulaştı.

Buna karşılık, 1983 yılında tek bir gün içindeki başarılı tırmanışların sayısı en fazla sekizdi.

10 yıl sonra bu sayı 40 oldu.

Bu yıl ise bazıları zirveye giderken iki buçuk saat kuyrukta beklemek zorunda kaldıklarından şikayet etti.

Çöp ve tuvalet şikayetleri

2012 yılında Alman dağcı Ralf Dujmovits tarafından çekilen çarpıcı bir fotoğraf, zirve yolunda kıvrıla kıvrıla giden yüzlerce kişilik bir kuyruk gösteriyordu.

Bu görüntü zirveye çıkış keyfinin artık suyunun çıkıp çıkmadığı konusunda bir tartışma ateşledi.

Batılılar dağa tırmanma ve onlara eşlik kılavuzları izin için 10 bin ila 100 bin dolar ödeme yapıyor.

Dağın eteklerinde de oldukça büyük bir turizm sektörü kök saldı.

Bu da çöp ve sanitasyon ile ilgili şikayetler getirdi gündeme.

Yakınlarda Everest ana kampını ziyaret eden, Londra'dan 31 yaşındaki dağcı Ayisha Jessa "Her yer insanla dolu" diyor.

Namaçi köyünün de tamamen ticari olduğunu, her şeyin Batı'dan seyahat edenler için tasarlanmış olduğunu belirtiyor.

'McDonald's deneyimi'

Çok ciddi dağcılar için, bu durum Everest'i gözden düşürüyor.

Deneyimli bir dağcı ve "Everest'te Son Saatler" isimli kitabın yazarı olan Graham Hoyland "Bu bir vahşi doğa deneyimi değil, bir McDonald's deneyimi" diyor.

Hava tahminindeki gelişmeler sayesinde, dağcılar girişimlerini birkaç günlük zaman dilimine sıkıştırıyor bu, zirve yolunda trafiğin kötüleşmesi anlamına geliyor.

Yüksek irtifa hastalığının daha iyi anlaşılması da, daha fazla dağcının 8.848 metrelik zirveye ulaşmasına yardımcı oldu.

Mali güçleri sayesinde, Batılılar bol oksijen kaynağına sahip oluyor ve kendilerine eşlik eden Nepalli dağ rehberi zirveye ulaşmalarını garanti altına alıyor.

Tüm bu destek sayesinde, 1953 yılından bu yana 3 binden fazla kişi Everest'e tırmandı.

Bunlar arasında, 13 yaşındaki Kaliforniyalı Jordan Romero 2010 yılında Everest'e tırmanan en genç kişi ve Japonya'dan 80 yaşındaki Yuichiro Miura en yaşlı kişi oldu.

Şu anda, 81 yaşındaki Nepalli Min Bahadur Sherchan, Miura'nın rekorunu kırmak için çalışıyor.

1953 yılından bu yana her Everest tırmanışın kaydını tutan Eberhard Jurgalski, "Normalde, yeterince para ile sabır varsa ve hasta ya da çok halsiz olunmadığı sürece, neredeyse herkes Everest'e çıkabilir." diyor.

"Ayrıca hava birkaç hafta iyi olmamışsa, tırmanabilir günlerde dağ çok daha kalabalık olur." diye devam ediyor sözüne.

Bu durum, deneyimsiz dağcılar akınının potansiyel olarak tehlikeli arazide trajik sonuçlara neden olabileceği endişelerine yol açıyor.

Zirvede kavga

1996 yılında, 36 saat içinde 8 kişi zirve yakınlarında öldü.

2012 yılında, 3'ü Şerpa, 10 kişi dağda kayboldu.

Bu yüzden gerginlik şaşırtıcı değil.

Nisan ayında bu gerilim bir anda kavgaya dönüştü.

İki tanınmış Avrupa dağcı, Ueli Steck ve Simone Moro ile Nepalli dağ rehberleriarasında 7.470 metrede kavga çıktı.

Hoyland, "Hâlâ dağda çöp ve insan atıkları ile ilgili şikayetler yapılırken, bir temizlik seferberliği ile çevresel durum düzeldi." diyor.

Nepal yetkilileri harekete geçmeye çağrılırken, Everest'te tıkanıklığı gidermek için öneriler dağcıları bölmüş durumda.

Kota kavramı özgür ruhlu dağcılık dünyasında birçok kişiyi huzursuz ediyor.

Ziyaretçi sayısını kısıtlamanın da turizm gelirine muhtaç kişiler üzerinde büyük etkisi olur.

Tartışma sürüp gidecek gibi görünüyor.

Ve Hillary ve Norgay'nin başarısının anısı canlı kaldığı sürece, kalabalıklar Everest'e tırmanmaya devam edecek.

(BBC TÜRKÇE / BBC John KELLY)

Everest'in zirvesi 'yol geçen hanı mı oldu?'

Zapt edilmesinden 60 yıl sonra, dağcılar Everest Dağı zirvesinin tıklım tıklım hale gelmesinden şikayetçi.