Türkiye'nin mayın gerçeği

Araştırmaya başkanlık yapan Yrd. Doç. Dr. Kubilay Kaptan, Türkiye’nin Ottawa Sözleşmesi’ni imzaladığını hatırlatarak, “2014 yılına kadar toprağa döşeli mayınların temizlenmesi gerekiyor.” diyor.

Türkiye’de henüz ‘mayın eylem otoritesi’ veya ‘mayın eylem merkezi’ bulunmadığına dikkat çeken Kaptan’a göre PKK’nın boşalttığı yerlerdeki mayınlar çözüm süreci dahilinde temizlenmeli. Aksi halde boşaltılacak yerlerde başlayacak oyun alanı, piknik, hayvancılık, tarım gibi farklı kullanım alanlarında gömülü kara mayınları büyük sıkıntılara sebep olacak. Mayınlar döşendikten sonra 75 yıl aktif kalabiliyor.

Ensar Tuna Alatürk'ün Zaman'daki haberine göre Hakkâri'nin Yüksekova ilçesinden önceki gece gelen acı haber, gözleri yeniden mayınlara çevirdi. Dağlıca bölgesi Bostancık köyünde yaşayan 14 yaşındaki Muğdat Çavmak, mantar toplamak için köy çevresindeki dağlık alanda mayına bastı. Ağır yaralanan Çavmak, yakınları tarafından Yüksekova Devlet Hastanesi'ne kaldırıldı. Ancak yapılan tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadı.

İstanbul Aydın Üniversitesi tarafından yapılan çalışma, Türkiye'deki ürküten mayın gerçeğini gözler önüne seriyor. Afet Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi'nden (AFAM) Yrd. Doç. Dr. Kubilay Kaptan başkanlığındaki heyetin hazırladığı rapora göre Türkiye'de gömülü 982 bin 777 mayın bulunuyor. Bunlardan 818 bin 220'si antipersonel mayın, 164 bin 497'si araç patlatan mayın. Türkiye'de her yıl yaklaşık 100 mayın kaynaklı olay meydana gelirken, son 12 yılda anti personel kara mayını ve patlamamış askerî malzemelerden dolayı toplam 975 kişi hayatını kaybetti. Ölenlerin 128'ini çocuklar oluşturuyor. Bin 150 kişi de yaralandı.

Kaptan, Türkiye'de henüz ‘mayın eylem otoritesi' veya ‘mayın eylem merkezi' bulunmadığına dikkat çekiyor. Yaptıkları araştırmada, yıllarca tutulan istatistiklerde ölüm ve yaralıların büyük bir kısmının kara mayını ve patlayıcılardan kaynaklandığının tespit edildiğini belirterek, mayınlar çözüm süreci dahilinde temizlenmeli. Aksi takdirde, boşaltılan yerlerde başlayacak oyun alanı, piknik, hayvancılık, tarım gibi farklı kullanım alanlarında kara mayınları büyük sıkıntı olmaya devam edecektir." uyarısında bulunuyor. Mayınların döşendikten sonra 75 yıl aktif kalarak sudan etkilenmediğini ifade eden Kaptan, bir mayının temizleme maliyetine de dikkat çekiyor. Bir mayının bulunup imha edilmesinin maliyetinden kat kat daha fazla olduğunu anlatarak, “Bir mayının maliyeti 3 dolar, temizlenmesi ise yaklaşık bin dolar. Bir mayının temizlenmesi için 100 saatten fazla zaman gerekiyor.” diye konuşuyor.

Kubilay Kaptan, Türkiye'nin 2003 yılında Ottawa Sözleşmesi'ni imzaladığını, böylece 1 Mart 2008 yılına kadar stoklarındaki mayınları imha edip, 2014 yılına kadar da toprağa döşeli mayınları temizlemeyi kabul ettiğini hatırlatıyor. Kaptan, şöyle devam ediyor: "Stoklarındaki mayınları imha etmeyen üç ülkeden biri olan Türkiye'de 2007 sonu itibarıyla 2 milyon 616 bin 770 mayın bulunuyor. Türkiye topraklarında 2007 yılı sonu itibarıyla gömülü olarak bulunan mayın sayısı da 982 bin 777.” 2007’den bu yana gömülü mayınlara ilişkin ciddi bir temizlik yapılmadığı belirtiliyor.