Dersim harekatında hayatını kaybedenlerin kemiklerine 76 yıl sonra ulaşabildi

Dersim Olayları'nda, Laç Deresi'nde 1938 yılında hayatını kaybedenlerin yakınları 76 yıl aradan sonra yasaklı bölgeye girerek yakınlarının kemiklerine ulaştı. Dersim olaylarında yakınlarını kaybedenlerin ve gazetecilerin, uzun yıllar sonra Tunceli merkezden yaya şekilde, zorlu ve 11 saat süren yolculuk ardından tarihi görüntülere ulaşıldı. 1938 Dersim harekatının ardından büyük ölümlerin yaşandığı ancak kimsenin gitmeye cesaret edemediği Laç Deresi'ndeki Laç Mağarası'na, 76 yıl sonra ulaşan gazeteciler ve katliamda hayatını kaybedenlerin yakınlarından Hıdır Çiçek, dehşete kapıldı.

1938 Dersim Olayları'nda hayatını kaybeden çok sayıda insanın mezarının yerleri halen kayıp. Harekat sırasında babası kurtulan, amcası, çocukları ve akrabaları öldürülen Hıdır Çiçek, 76 yıl sonra güvenlik nedeniyle yasak bölge ilen edilen Laç mağarasında öldürülen yakınlarının kemiklerine ulaştı. Babasının, üst mağarada olduğu için sağ kurtulduğunu, ancak o günleri anlatırken sürekli ağladığını belirten Hıdır Çiçek, öldürülen insanlara ait kemikleri görünce gözyaşlarını tutamadı.

Yığınlarla kemiklerin bulunduğu mağarada, o günleri yaşamış insanlara ait çeşitli eşyaların da bulunduğu mağarada, 1935 yılı üretimi mermi kovanlarının bulunması da dikkat çekti. Mağaraya sığınan insanların büyük bir bölümünün kendi yakınları olduğunu belirten Hıdır Çiçek, "Her şey ortada, kemiklerin başında bir şey söylemek çok zor. Ben sadece babamın anlattıklarından ve mağaraya ilk kez gelmeme rağmen sanki bu mağarada kalmış gibiyim. Bunları gördükten sonra ne söyleyebilirim ki. Kalan aşiretlerinin bir çoğuda buraya kaçıp geliyor. Burada başka bir mağara da var. Kurtulup kaçanlar o mağara sayesinde kurtuluyor. Askerler tarafından getirilen toplarla insanlar kırılıyor. İçerde cesetler tanınmıyor. Amcamın eşi ve çocuklarını kumaştan tanıyorlar. Babamın anlattıklarına göre bu mağarada 500 ile bin arasında insan varmış." dedi.

Uzun yıllar sonra zorlu ve 11 saat süren yolculuğun ardından, Laç Mağarası'nda öldürülen insanlar için inceleme yapılmasını isteyen Çiçek, insanlık için vahşet olan bu durum için mağaranın bir anıta çevrilmesini istediğini söyledi.

ÇOK SAYIDA İNSAN HAYATINI KAYBETTİ

Tunceli merkez ve farklı yerlerinde başlatılan 1938 Dersim harekatında, aralarında çok sayıda kadın ve çocuğun olduğu binlerce insan öldürüldü. Öldürülenlerden bazılarının aileleri uzun uğraşların ardından cesetlere ulaşıp cenazelerini alırken, çok sayıda kişi ise yakınlarının cenazesini, tekrar öldürülme korkusundan ötürü bulundukları yerlerden alamadı. Harekat sırasında aileleri tarafından saklanan ancak askerler tarafından bulunan çok sayıdaki kız çocuğu asker ailelerine verildi. Yine harekat sırasında canlarını kurtaran ve öldürülmekten kurtulan çok sayıda aile ise sürgüne gönderildi.

Bor ve Venk köyleri civarında bulunan ve bölgedeki en büyük mağaraların başında gelen Laç Mağarası'na toplanarak hayatlarını kurtarmaya çalışan 400-500 kişi, günlerce bu mağarada aç ve susuz bir şekilde hayatlarını devam ettirdi. Çoğunluğunu çocukların ve kadınların kaldığı mağara, dere kenarına su getirmeye giden bir kadın asker tarafından fark edilmesi ile mağara uçaklarla bombalandı. Sarp bir arazide olduğu için bölgeye girmekte zorlanan askerler, daha sonra mağaranın karşı tarafına yerleştirdikleri toplarla mağarayı bombalamaya başladı. Mağaranın isabet alması sonucu çok sayıda insan hayatını kaybetti, çoğu ise yaralı kaçarken hayatlarını kaybetti.