Silah satışıyla ilgili en büyük anlaşma

TIMETURK / Haber Merkezi

BM'de 2006 yılından beri çalışmaları süren Uluslararası Silah Ticareti Antlaşması, BM Genel Kurulu'nda İran, Kuzey Kore ve Suriye'nin ret oyuna karşı 154 ülkenin lehte oy kullanmasıyla kabul edildi. Geçen yıl düzenlenen konferansta çekincelerini belirterek süre isteyen ABD, Genel Kurul'da lehte oy kullandı. Ancak silah lobilerinin bir çoğu tarafından desteklenmeyen antlaşmanın ABD senatosunda kabul edilmesinin zor olabileceği belirtiliyor.

Antlaşmayı "dengeli, güçlü ve adil" olarak nitelendiren ABD'nin BM Daimi Temsilcisi Susan Rice, antlaşma ile küresel güvenliğin güçleneceğini ve yasal ticaretin korunacağını belirtti.

Rusya, Çin ve Hindistan çekimser

Antlaşma için ABD dışındaki büyük silah ihracatçılarının çoğu çekimser oy kullandı. Geçen haftaki konferansta hazırlanan metne itiraz etmeyen Rusya, Çin ve Hindistan'ın da aralarında bulunduğu 23 ülke çekimser oy kullandı.

Antlaşmanın yürürlüğe girmesi için de hazırlanmasındaki gibi zorlu bir sürecin yaşanması bekleniyor. 3 Haziran'da New York'taki BM merkezinde imzaya açılacak antlaşmayı imzalayan ülkelerin metni kendi parlamentolarında onaylatmaları gerekiyor. Antlaşma, 50. ülkenin kendi parlamentosundan onay aldığını BM'ye bildirmesinin ardından 90 gün sonra yürürlüğe girecek.Silah ticaretiyle ilgili normları yeniden belirleyen antlaşmanın etkili ve uygulanabilir olması için hangi ülkelerin imzalayacağı ve parlamentosunda onaylatacağı önemli olacak.

Antlaşma ne getiriyor

Antlaşma, donanma gemilerinden saldırı helikopterlerine, tabancalardan otomatik tüfeklere tüm konvansiyonel silahların ticaretini düzenliyor, yasal silah ticareti için kriterler getiriliyor. Ülkeler, satılacak silahların insan hakları ihlali, insani hukuk ihlali, organize suçlar, insanlığa karşı suçlar, terörizm, soykırım gibi suçlarda kullanılacağı bilgisine sahipse bu satışı gerçekleştiremeyecek.

Ülkeler silah satışını denetledikleri gibi sınırları üzerinden standart dışı silah ticaretine de izin vermeyecekler. BM ambargosu olan ülkelere de silah satılmayacak ya da bu ülkelere gidecek silahların sınırlardan geçişine izin verilmeyecek.

Yasal ticareti yapılan silahların yasa dışı alanlara kayması ya da istenmeyen kişi ve gruplara ulaşması engellenecek.

Türkiye ortak sunucular arasında yer aldı

Silah ticaretini düzenlemeye yönelik çalışmaları başından beri destekleyen Türkiye, BM Genel Kurulu'nda kabul edilen metnin 108 ortak sunucusu arasında yer aldı.

Türkiye'nin BM Daimi Temsilcisi Halit Çevik, antlaşmanın kabul edilmesinin önemli olduğunu belirtti.

Türkiye'nin silah ticaretinde zaten şeffaf bir politika izlediğini vurgulayan Çevik, şunları kaydetti:

"Yılda 70 milyar dolarlık bir pazara sahip olduğu belirtilen uluslararası yasal silah ticaretine ilk defa ortak uluslararası standartlar getirecek ve saydamlığı artıracak bir antlaşma kabul edilmiştir. Bu antlaşmanın yürürlüğe girmesiyle, birçok dünya ülkesinin, esasen ülkemizce uygulanmakta olan standartlara ve saydamlığa yaklaşması sağlanabilecektir.

Ayrıca, yasal silah ticaretinin yasadışı piyasalara kaymasının önlenmesi için yeni bir uluslararası düzenleme yaratılmış olmaktadır."

Geçen hafta düzenlenen konferansın başkanlığını yürüten Avustralyalı Büyükelçi Peter Woolcott, metnin BM Genel Kurulu'nda kabul edilmesinin ardından yaptığı açıklamada, yapılan çalışmalar sonucunda önemli bir noktanın aşıldığını söyledi. Antlaşmanın kabulünün önemine değinen Woolcott, ancak uygulamanın da en az kabul süreci kadar önemli olduğunu vurguladı.(AA)