“Çok Gizli” uyarısını taşıyan ve aşağıda okuyacağınız bu belgeler Kıbrıs sorununun geçmişine, yaşanan savaşlara ve sonuç olarak adanın bölünmesinin arkasında yatan sebeplere ışık tutuyor.
Mayıs 1974 tarihinde, ABD’den Kıbrıs’taki ABD Elçiliğine gelen telgraf, Elçilik çalışanlarına Kıbrıs konusunda ABD Yönetimi’nin aldığı kararları aktarırken, Temmuz 1974′te ABD Başkanı Henry Kissinger’in Siyasi İşler Müsteşar Yardımcılığı görevini yürüten Joseph J. Sisco ile dönemin NATO Genel Sekreteri Joseph Luns arasındaki görüşmeden detaylar ise bir diğer belgede yer alıyor.
Sözkonusu yazışmalar ve belgeler Yunanistan ve Türkiye’nin NATO şemsiyesi altında anlaşarak birbirlerine zemin hazırladıklarını gösteriyor.
Birleşmiş Milletler Genel Sekteri’nin iyi niyet misyonu, batılı devletlerin teşvik ve destekleri ile Haziran 1968′de Beyrut’ta başlayan toplumlararası çözüm görüşmeleri Kıbrıslılar’ın çözüme dair umutlarını beslemiştir. Lakin, Gazeddakıbrıs’ın ele geçirdiği belgeler, özelde ABD ve NATO’nun Kıbrıs’ın bölünmesinde işbirliği yaptığı, Yunan Askeri Darbesi ve Türkiye’nin Askeri Müdahalesi’ni destekleyerek Kıbrıs’ta siyasi bölünmenin gerçekleşmesine aracı olduğunu göstermektedir.
KIBRIS-AB-TÜRKİYE-NATO
Kıbrıs Sorunu, AB-NATO arasında 2001 yılında başlayan savunma işbirliğinin önünde büyük bir engel olarak duruyor. Zira, AB’ye üye olduktan sonra Kıbrıs Cumhuriyeti, AB üyelik müzakerelerini sürdüren Türkiye’nin AB’ye ve Avrupa Savunma Ajansı’na katılımını engellerken, Türkiye de AB’nin NATO ile olan işbirliğini engelliyor.
NATO’nun AB ile savunma alanında işbirliği yaparken öne sürdüğü gereksinimlere göre, işbirliği yapılacak ülkelerin Barış İçin Ortaklık katılımcısı olması ve NATO ile güvenlik antlaşması imzalaması gerekmektedir.
Türkiye’nin Kıbrıs Cumhuriyeti ile ilgili sürdürmekte olduğu ‘tanımama’ politikası nedeniyle Kıbrıs Cumhuriyeti, AB üyeleri arasında NATO’nun öne sürdüğü koşulları yerine getiremeyen tek ülke durumunda.
Türkiye, AB-NATO ilişkilerini geçmişte çeşitli alanlarda, Berlin Artı düzenlemesini öne sürerek engellemişti. Zira, antlaşmaya göre, üye devletlerin NATO istihbaratını, NATO üyesi olmayan ülkelerle paylaşmaması gerekiyor. Türkiye’nin duruşu, AB’nin NATO istihbaratından yararlanmasını, Kıbrıs Sorunu nedeniyle engelliyor. Yine aynı şekilde, AB’nin ve NATO’nun aynı yerde bulunan savunma güçlerinin işbirliği yapmasını zorlaştırıyor.
ANASTASİADİS İLE GÜNDEME GELEN “BARIŞ İÇİN ORTAKLIK” PROJESİ
Kıbrıs’ta yapılan seçimler sonrası, Kıbrıs Cumhuriyeti Başkanlığı’na seçilen Nikos Anastasiadis’in “Barış İçin Ortaklık Projesi” konusunda Kıbrıs Cumhuriyeti’nin adım atacağını söylemesi Kıbrıs Cumhuriyeti’nin NATO ile olan ilişkisinde yeni bir sürecin başlayacağının habercisi.
DİSİ, gerek Glafkos Kleridis döneminde sahiplendiği batı yanlısı siyasi duruş gerekse 2004 yılında Annan Planı’na evet deyişi ile Kıbrıs Sorunu’na AKEL’den farklı yaklaşıyor. Dolayısı ile Nikos Anastasidis’in Kıbrıs Cumhuriyeti-Türkiye ilişkilerine bir önceki Cumhurbaşkanı Dimitris Hristofyas’tan farklı yaklaşacağını düşündürüyor.
Hatırlanacağı üzere, DİSİ Kıbrıs Cumhuriyeti’nin “Barış İçin Ortaklık Projesi”ne katılımı için Kıbrıs Temsilciler Meclisi’ne yasa önerisi sunmuştu. Öneri, oy çokluğu ile kabul edilmesine rağmen Hristofyas’ın vetosu ile engellenmişti.
DİSİ’nin batı eksenli politikası, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Türkiye ile önümüzdeki dönemde daha ılımlı ilişkiler kuracağını gösteriyor. Zira, gerek Kıbrıs Sorunu dolayısı ile AB-NATO ilişkilerinin Türkiye tarafından engelleniyor oluşu, gerekse Kıbrıs Cumhuriyeti’nin içinde bulunduğu ekonomik sorunlar nedeniyle çözüm arayışları, Anastasiadis’in batı ile daha yakın işbirliği politilasını öne çıkarmaya zemin hazırlıyor.
EKONOMİK KRİZ VE HİDROKARBON REZERVLERİ
Anastasiadis’in ekonomik sıkıntı içinde göreve geldiği hükümetin, sorunların çözümü için uluslararası bir desteğe ve hidrokarbon rezervlerinin sorunsuz kullanıma açılmasına ihtiyacı var. Kıbrıs Cumhuriyeti’nin münhasır ekonomik bölge konusunda Türkiye ile yaşamakta olduğu sorunlar, hidrokarbon rezervlerinin kullanılmasını ve tüketiciye ulaştırılmasını zorlaştırıyor.
AB-NATO ilişkilerinde Kıbrıs Sorunu dolayısı ile yaşanan sıkıntılar ve hidrokarbon rezervlerinin kullanımı ile ilgili sıkıntılar, Batılı devletlerin Kıbrıs Sorunu’na yaklaşımlarını da etkiliyor.Zira, Kıbrıs Sorunu, NATO’nun geleceği için sorun oluşturmakta. AB-NATO ilişkisi, her iki örgütün üyelerinin çıkarlarının korunabilmesi için zaruri öneme sahip. Türkiye’nin özellikle ‘Arab baharı’ ve Ortadoğu’da yaşanmakta olan sorunlar konusunda izlediği dış politikası NATO için önemliyken, genç işçi nüfusu ile Türkiye, AB’nin ekonomik sıkıntıları için merhem niteliğinde. Sonuç olarak, Türkiye’nin AB-NATO ilişkilerinde artan önemi, Kıbrıs’ın sahip olduğu hidrokarbon rezervleri AB-NATO ilişkileri için büyük öneme sahip.
SİYASİ ÇIKARLAR İLE BÖLÜNEN ADA EKONOMİK ÇIKARLARLA BİRLEŞECEK Mi?
AB ve NATO, savunma alanında, Kıbrıs sorunu kaynaklı pürüzleri ortadan kaldırmak istiyor. Zira, Kıbrıs sorunu hem savunma alanında hem de ekonomik anlamda sıkıntı oluşturmakta. Sorunun aşılması için öne sürülen görüş, tarafların eş zamanlı olarak hareket etmeleri. Türkiye’nin Kıbrıs Cumhuriyeti nedeniyle engellemekte olduğu AB-NATO işbirliğine izin vermesi, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin ise Türkiye’nin Avrupa Savunma Ajansı’na karşı uyguladığı vetoyu kaldırması.
Batılı devletlerin siyasi çıkarları için, Kıbrıslıların yaşadığı acı ve kayıpların etkileri sürerken, içinde bulunan süreç özelde AB-NATO ilişkileri genelde ise ekonomik çıkarlar dolayısı ile Batılı devletleri Kıbrıs Sorunu ile yakından ilgilenmeye itiyor. Kıbrıs Sorunu, bu kez ekonomik çıkarlar dolayısı ile batılı devletlerce masa başında görüşülmeye başlandı. Zira, Kıbrıs’ın bölünmüş hali artık ekonomik anlamda zarar veriyor.
TÜRKİYE’NİN ADADAKİ VARLIĞI
Yarım asırdır devam eden Kıbrıs sorununun çözülmesi gerektiği neredeyse bütün tarafların ortak noktası.Fakat sorulması gereken soru şu; Kıbrıs Cumhuriyeti, Türkiye’nin adadaki varlığını işgalci, Türk askerini ise işgal askeri olarak tanımlarken, Türkiye’nin ve dolayısı ile Türk Silahlı Kuvvetleri’nin NATO’nun üyesi olduğu gerçeği göz önünde bulundurulursa, “Barış için Ortaklık” projesi çerçevesinde NATO ile iyi ilişkiler kurmak isteyen Anastasiadis hükümeti NATO’nun bir üyesi olan Türkiye’nin adadaki varlığına karşı politikası ne olacak?
NATO BELGESİ
Temmuz 1974′te ABD Başkanı Henry Kissinger’in Siyasi İşler Müsteşar Yardımcılığı görevini yürüten Joseph J. Sisco ile dönemin NATO Genel Sekreteri Joseph Luns arasındaki “çok gizli” ibareli mektup:
.jpg)
“Kimden: Nato Genel Sekreteri
Kime: Savunma Bakanlığı / Washington DC
Konu: Müsteşar Yardımcısı Sisco’nun ziyareti
SG/SD/WASHDC-12/S26-D48/JULE74
Müsteşar Yardımcısı Sisco’nun İttifak’a gerçekleştirmiş olduğu ziyaret, Amerikan Hükümeti’nin Kıbrıs Sorununu sonlandırma yönündeki kararlılığını göstermektedir. Askeri çıkarma ayrıca Makarios’un sürgün edilmesi konusunda Türkiye’yi destekleme konusunda Bay Sisco ile anlaştık.
Joseph Luns,
NATO Genel Sekreteri
ingilizce metin:
TOP SECRET
SG/SD/WASHDC-12/S26-D48/JULE74
FROM: SECRETARY GENERAL
TO:SECRETARY OF DEFENCE/WASHDC
Subject: Assistant Undersecretary of State Sisco’s visit
The Assistant Undersecretary of State Sisco’s visit to the Alliance, showed the decision of the American government to finish the Cyprus problem.
We agreed with Mr. Sisco for supporting the Turkish army during the landing, as well as, in the violent expulsion of Makarios.
Joseph Luns
Secretary General of NATO
ABD TARAFINDAN GÖNDERİLEN TELGRAF:
ÇOK GİZLİ 4398 WASHİNGTON DC 0416222 HAREKET K-12 R 413172 MAYIS 74
NERDEN: Dış İşleri Bakanlığı WASHINGTON DC 5994
NEREYE: LEFKOŞA ELÇİLİĞİ
ÇOK GİZLİ WASHİNGTON DC 4398
KONU: Nihai çözüm
Orada: Sizler, Başpiskopos Makarios ile ilgili nihai çözümü yapacaksınız. Nihai Çözüm, Ulusal Güvenlik Konseyi Kararıdır / PRM-42. Özel yönergeleri izleyin.
Kissinger
ingilizce metin:
TOP SECRET 4398 WASHINGTON DC 0416222 ACTION K-12 R 413172 MAY 74
FM SECSTATE WASHDC 5954
TO AMEMBASSY NICOSIA
TOPSEC WASHDC 4398
SUBJECT: FINAL CURE
H PASS: AMBASSADOR/COS MF
THERE: YOU WILL PROCEED TO THE FINAL CURE OF THE ARCHBISHOP MAKARIOS.
THE FINAL CURE IS A DECISION OF THE NATIONAL SECURITY COUNCIL /PRM-42
FOLLOW THE SPECIAL DIRECTIONS.
KISSINGER
(gazeddakibris.com)
