Dünyanın tren geçmeyen tek istasyonu Dalaman'da

20. yüzyılın başlarında en yakın tren bağlantısına 200 km. mesafedeki Muğla'nın Dalaman ilçesine, dünyanın hiç tren uğramayan ilk ve tek istasyon binası yapıldı. Bir dönem karakol olarak hizmet veren yapı, bugün Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM)'ne ait hizmet binası olarak kullanılıyor.

Dalaman Belediye Başkanı Sedat Yılmaz, Hıdıvi Abbas Hilmi Paşa tarafından yaptırılan istasyonun yeniden restore edildiğini, TİGEM idari binası olarak kullanıldığını söyledi. Osmanlı Devleti'nin Rodos, Kıbrıs ve Kuzey Afrika ülkelerini fethetmesiyle buralardan 1526 ile 1530 yılları arasında toplu göçler olduğunu anlatan Yılmaz, "Rodos ve Girit'ten Rumlar, Kuzey Afrika'dan Araplar ve daha önce yörede yaşayan Türkler, Dalaman'ın ilk yerleşik topluluklarıdır." dedi. Başkan Yılmaz, 1905 ile 1928 arasında Kavalalı Mehmet Ali Paşa'dan sonra Mısır valiliğine verilen unvanın Hıdıv olduğunu ve vali soyundan kişilere Hıdıvi dendiğini kaydederek, "Hıdıvi Abbas Hilmi Paşa, 23 yıllık sürece kişiliği, zekâsı, başarısı ve yöreye kazandırdıklarıyla damgasını vurmuştur. 1905 yılı öncesine kadar devlete ait araziler, yörede yaşayan feodal ağalar tarafından işlenmiş. Bunun en açık örneği, Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın özellikle Akdeniz kıyılarında bulunan verimli ovaları, toprakları sahiplenmesidir. Bu nedenle daha önce Sultan 3. Selim'in valiliğini Mihrişah Sultan'a verdiği Dalaman Çiftliği'ne sahip çıkmasıdır. Kendisi ve eşinin vasiyeti üzerine adı geçen çiftlik, torunları Abbas Hilmi'ye hediye edilmiş." ifadelerini kullandı.

Abbas Hilmi Paşa'nın, kendisine hediye edilen bol sulu çayı ve verimli toprakları görünce kendisini bir anda Nil Nehri kenarında kabul ettiğini belirten Yılmaz, "Hemen ovanın ıslahı ve ziraata açılması için işe koyulur. Yol sorunu çözülür çözülmez Sarsala İskelesi'ne indirilen malzeme, araç gereç ve makineler deve, eşek ve kölelerin sırtında Dalaman'a taşındı. Mısır'dan ziraatçılık dalında uzman bir kadro ile yeteri miktarda köle alarak Hıdıvi adı verilen çiftçiliğin sınırları belirlendi. Çiftliğin işletilmesi için 'Nimetullah' isimli gemisine gerekli eşyaları yükleterek Salsala'ya getirtti. 1913 yılına kadar en verimli ve rahat yıllarını yaşamasına rağmen olumsuz olayların peşpeşe gelmesiyle çiftlikten tamamıyla elini ayağını çekmek zorunda kaldı." diye konuştu.

Başkan Yılmaz, Hıdıvi Abbas Hilmi Paşa'nın son iş olarak Dalaman'a bir av köşkü yaptırmak için harekete geçtiğini anlattı: "Aynı günlerde Hıdıvi'nin Mısır'a da bir tren istasyonu projesi vardır. Her iki projeyi Fransız mimarlara verdi. İki binanın da projesi hazırlandı ve Fransa'dan biri Dalaman'a, diğeri de Mısır'a olmak üzere iki gemi yola çıktı ancak malzeme ve projeler yanlış gemilere yüklendi. Mısır'a gitmesi gereken tren istasyonu Dalaman'a, av köşkü projesi ise Mısır'a gitti. Vakit kaybedilmeden binanın inşasına başlandı ve kısa sürede bitirildi. İnşaat bitince de Dalaman'da bir tren istasyonu, Mısır'da da o yıllar içinde oldukça modern ve mükemmel bir av köşkü ortaya çıktı. Plana göre yapılan binanın hatalı olduğunu fark etmeyen işçiler, önüne bilet gişesi yaptı ve ray döşedi. Dalaman'a geldiğinde yanlışlığı anlayan Abbas Hilmi Paşa, bitmiş binayı yıktırmadı ancak gişe bölümü ve rayları kaldırttı. İleriki yıllarda istasyonun yanında bir de cami inşa ettirdi. Çiftlik, 1928 yılına kadar kendi mülkiyetinde kaldı. Sonuç olarak en yakın tren bağlantısına yaklaşık 200 kilometre mesafedeki Dalaman, dünyanın hiç tren uğramayan ilk ve tek istasyonuna sahip oldu." şeklinde konuştu.

PAŞADAN SONRA HIDIVİ ÇİFTLİĞİ

Cumhuriyetin ilanıyla birlikte Hıdıvi Çiftliği'nin bankaya yüklü kredi borcu olması sebebiyle özel bir kanunla Atatürk tarafından 1928 yılında Hıdıvi'den alınarak, Gros adlı Fransız şirketine kiralık verildi. 10 yıl bu şirket tarafından işletilen çiftlik, Atatürk'ün vasiyeti üzerine 1943 yılında Devlet Ziraat İşletmeleri Kurumu'na devredildi. 22 yıl bu kurumda kalan çiftlik, 1980'de Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğü bünyesine alındı.