“Omurilik adı verilen sinir demeti yolunda kaza sırasında ortaya çıkan hasar; milyonlarca sinir hücresinin ölümüne ve buna bağlı olarak da kollarda ve bacaklarda hareket kayıplarına neden olabilmektedir. Boyun bölgesindeki omuriliğin yaralanmasıyla her iki kol ve bacakta hareket ve duyu kaybı oluşması durumuna, tıpta ‘tetrapleji’ adı verilmektedir. Sırt ve bel bölgesindeki omurilik hasarında her iki bacakta ortaya çıkan duyu ve hareket kaybı da ‘parapleji’ olarak isimlendirilmektedir.
YAŞAMI TEHDİT EDEN ENFEKSİYONLAR GELİŞEBİLİR
Omurilik yaralanmasıyla karşı karşıya kalan kişinin genel durumunu yaralanmanın seviyesi ve hasarın derecesi belirler. Yaralanma bölgesindeki omurilik tamamen hasara uğramışsa tam bir duyu ve hareket kaybı görülür. Hasar tam değilse ve omurilik hasarının derecesine göre kısmi hareket kayıpları ortaya çıkar. Bu durumda duyu ve hareket kayıplarının yanı sıra iç organ fonksiyonları da bozulabilir. Örneğin mesane-bağırsak boşalması etkilenebilir, hastada akciğer problemleri ya da bası yaraları açılıp yaşamı tehdit eden enfeksiyonlar gelişebilir.”
DERİNLİĞİ 2 METREDEN AZ OLAN SUYA ATLAMAYIN
Balıklama atlayışın omurilikte yarattığı hasarın nedenlerini; derinliği 2 metreden az olan ya da derinliği bilinmeyen sulara balıklama atlamak, cankurtaran ve ilkyardım hizmetlerinin yetersiz olduğu yerlerde suya dalmak, şakalaşırken birini suya itmek veya kontrolsüz atlamak şeklinde sıralamak mümkün. Sığ suya balıklama atlama sırasında başını zemine çarpan kişilerde, boyun omurgasının aniden geriye doğru hareket etmesine bağlı olarak omurilik geriliyor ve hasar ortaya çıkıyor.
OMURİLİK YARALANMASINI ÖNLEMEK İÇİN NELER YAPILMALI
• Havuz kenarlarına ve plajlara uyarıcı levhalar yerleştirilmeli.
• Arkadaşlar birbirlerini uyarmalı, balıklama atlamayı yarışa dönüştürmek yerine atlamak isteyenleri vazgeçirmeye çalışılmalı.
• Okul çağındaki gençlere bu konuda bilgi verilmeli.
• Sığ suya balıklama atlamada uygulanması gereken ilk yardım yöntemi konusunda toplum mutlaka eğitilip, bilinçlendirilmeli. Özellikle bu tip kazaların olabileceği noktalarda ilk yardım konusunda deneyimli cankurtaranlar bulundurulmalı.
OMURİLİK YARALANMASINDA İLK YARDIM NASIL OLMALI?
Omurilik yaralanması geçiren bir kişiye yapılan ilkyardım ve hasta nakil yönteminin büyük önem taşıdığını vurgulayan Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Opr. Dr. Umut Yaka’nın omurilik hasarı meydana geldiğinde ne yapmak gerektiğine ilişkin tavsiyeleri ise şöyle:
“Pek çok kişide omurilik hasarı, bilinçsizce yapılan ilkyardım girişimleri ve hastanın nakli sırasında gerçekleşir. Bu durumu önlemek için;
• Yaralının sudan çıkarılması sırasında çok dikkatli olunmalı, bilinci açıksa hareket etmemesi sağlanmalı hasta sağa-sola çevrilmeden yatırılmalıdır.
• Yaralının önce soluk yolunun açık olup olmadığına bakılmalı, açık değilse (boyun omuru kırıklarında çene göğüsten yavaşça arkaya doğru hareket ettirilerek kalın bez ya da ceket kolundan boyunluk yapılarak sarılabilir) önce solunum yolu açılmalıdır.
• Yaralının nefes almasını engelleyen yosun parçası gibi yabancı cisim varsa ağzından çıkarılmalıdır.
YARALIYI BAŞ AŞAĞI SİLKELEMEYİN
• Baş aşağı çevrilerek silkeleme şeklinde su çıkarma yöntemleri asla uygulanmamalıdır.
• Hasta boyun, sırt ve bel omurları bükülmeyecek şekilde taşınmalıdır. Baş-boyun-gövde ekseni bozulmamalı ve gerekirse bunun için tahta parçası ya da sörf tahtası gibi sert bir zemin üzerinde yaralı taşınmalıdır.
• Yaralı 3 veya 4 kişi tarafından taşınmalıdır. 1. kişi baş ve boyundan, 2. kişi sırt ve kalçadan, 3. kişi ise bacak ve ayak bileğinden tutmalı, kişi bir komutla aynı anda kaldırılmalıdır. Boyun omuru kırık ise 4. kişi sadece başını tutmalıdır. Başın kenarı ayakkabı veya kum torbalarıyla desteklenebilir.
• Yaralı kesinlikle ayağa kaldırılmamalı, oturtulmamalıdır. Aksi halde felç tablosu görülebilir. Tıbbi yardım gelinceye kadar beklenmesi gerekmektedir.
Sığ suya balıklama atlama kazalarında gizli kırıklar meydana gelebileceği için yaralının omurgasında kırık varmış gibi davranılmalı ve ilk yardım kurallarına titizlikle dikkat edilmelidir. Aksi takdirde omurga kırığı oluşmuş yaralılarda, yanlış ilk yardım uygulaması nedeniyle omurganın kesilmesi sonucu kişinin ömür boyu felce mahkum olabileceği unutulmamalıdır.”
