TBMM Pierre Loti'ye niçin teşekkür mektubu göndermişti ?

Asıl adı Louis Marie Julien Viaud olan Pierre Loti Fransız deniz kuvvetlerinde albaylığa kadar yükselmiş bir subaydı. Aynı zamanda edebiyatla meşgul olan Pierre Loti deniz subayı olarak gezdiği Ortadoğuya ve kültürüne hayran kalmıştı. İlk olarak 1876 yılında bir Fransız gemisi ile görevli subay olarak İstanbul’a gelen Loti daha sonra birkaç kez İstanbul’a gelerek burada uzun süreler kaldı. İstanbul’da bulunduğu zamanlarda ise Eyüp’te yaşadı

.Osmanlı’ya ve İstanbul’a hayranlığı yazdığı eserlerde önemli bir yer tutan Pierre Loti’nin yazdığı ilk romanı da Osmanlı Türkiye’sinde yaşadığı bir aşktı. İstanbul’da bulunduğu sırada Aziyade adında birinde aşık olan Pierre Loti bu aşkı konu alan romanında İstanbul’u ve onun büyüleyici güzelliğini tasvir ediyordu. Bu ilk yazdığı romanın ardından birbiri ardında İstanbul, Kudüs, Çöl, Galile, Düş Kırgını Kadınlar romanlarını yazdı.

Pierre Loti’nin Osmanlı’ya ve İstanbul’a olan hayranlığı onu kısa zamanda Osmanlı kamuoyunda iyi tanınan bir yazar haline getirdi.Batının Osmanlı'ya yönelik politikalarını eleştirmesi ve Turquie Agonisante (Can Çekişen Türkiye) adlı kitabında Türkiye'yi savunması onu Türk kamuoyunda sevilen bir insan haline getirdi. Bir Fransız yazarının Avrupa’da Türkiye’yi savunması Türkiye toplumunda karşılık buldu.Kitabının yayınlandığı 1913 yılında devlet konuğu olarak İstanbul’a geldiğinde Tophane Rıhtımında sevinç gösterileri ile karşılandı ve Sultan Reşat tarafından sarayda ağırlandı. Pierre Loti’nin Balkan savaşlarında,I.Dünya savaşında ve ardından yaşanan Kurtuluş savaşı sürecinde Türkiye’yi desteklemesi ise onu Türkiye’nin Batıdaki sesi haline getirdi.

Pierre Loti, II.İnönü zaferinin ardından 18 Mayıs 1921 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Mustafa Kemal Paşa’ya bir mektup yazarak Türk milletini kutlamıştı.Türkiye’ye yönelik bu duyguları ve Avrupa gazetelerine yazdığı yazılarda Türkiye’nin haklı mücadelesini savunması Türkiye Büyük Millet Meclisini harekete geçirmiş ve TBMM 1921 yılında kendisine el dokuması bir halı hediye etmeye karar vermişti.

TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa da hediye halı ile beraber Pierre Loti’ye ulaştırılmak üzere Türkiye’nin Paris büyükelçisi Ferit Bey’e ( Ferit Tek) 3 Kasım’da içeriğinde şu ifadelerin bulunduğu mektubu vermişti.

"Türkiye Büyük Millet Meclisi, temsilcisinin Paris'e gitmesinden yararlanarak, Türkiye'nin büyük ve asil dostuna karşı beslediği duyguları, minnet ve şükranı tekrar belirtmeyi kendine bir borç bilmiştir. Tarihin en karanlık günlerinde sihirli kalemiyle daima Türk milletinin hakkını teyit ve müdafaa etmiş olan büyük üstad için, Türk milletinin beslediği derin, sarsılmaz sevgi hislerine, Kurtuluş Savaşı'nda şehit düşen erkeklerimizin yetim bıraktığı kızlarımız tarafından gözyaşları arasında dokunmuş olan bu halı tanıklık edecektir. Naçiz kıymeti, delâlet ettiği mânâdan ibaret olan bu hediyemizi, haksever ve mert Büyük Fransız'a beslediğimiz şükran hissinin bir delili olarak telakki ve kabul buyurmanızı rica ederiz."

Pierre Loti ile Türkiye'nin bu münasebeti İstanbul’da bazı yerlere adının verilmesini de beraberinde getirdi. İstanbul’da Divanyolu’nda bulunan bir caddeye Pierre Loti caddesi ve Eyüp’te bir kahvehaneye Pierre Loti kahvesi adı verildi. Zaman içerisinde de kahvehanenin olduğu tepe Pierre Loti Tepesi olarak anılmaya başladı.

Ömer Aymalı / Dünya Bülteni