Soğuk savaştan “soğuk barışa” doğru

Kuzey Atlantik ittifakı ve Moskova, daha 1997 yılında işbirliği yapmaya karar almışlardı. Paris zirvesinde Rusya-NATO Temel antlaşması imzalandı. Bundan beş yıl sonra sözü geçen işbirliğinin aracı olan Konsey de meydana getirildi.

Rusya-NATO Konsiyinin mevcut olduğu dönem içinde katılımcıları arasında gerginlik anları sık sık yaşandı. Fakat gerçek işbirliği örnekleri de az olmamıştı. Örneğin, 11 eylül 2001’de New-York’taki Ticaret merkezi kulelerine saldırı düzenlenmesinden sonra Vaşington’a ilk destek teklif eden Moskova oldu. Ülkemiz Amerika’ya terörizme karşı mücadelede yardımını teklif etti. Afganistan’da düzenlenen uluslararısı operasyona da Rusya destek gösterdi. Bugün itibariyle ittifak ve Rusya arasında NATO güçleri için ülkemiz topraklarından askeri olmayan yüklerin ulaştırılması konusunda sözleşmeler yürürlükte bulunuyor. Afganistan Askeri Hava Kuvvetlerinden pilotlarla teknik personel, Afganistan özel servis birliklerinin çalışanları Rusya’da eğitim görüyor. Bunun dışında, Rusya ve NATO pilotları ile denizcilerinin ortak tatbikatları düzenli olarak yapılıyor, teknik araçaların geliştirilmesine de taraflar aktif şekilde katılıyor.

Her şeye rağmen, Rusya-NATO Konseyi çerçevesinde işbirliğinin sonuçları bir bütün olarak oldukça mütevazıdır. San-Peterburg’daki Avrup üniversitesinin profesöro Vladimir Gelman 10 yıllık çalışmanın sonuçlarını çıkarırken şunları anlattı.

2000. yılların başlarında Rusya makamlarının NATO ile işbirliği yapmaya hazırlık gösterdikleri bir dönem yaşanmıştı. Bu dönem, 11eylül 2001 yılı olaylarından hemen sonra yer almıştı. Sonra soğuma dönemi başladı. Şimdi ise, NATO’nun soğuk savaş dönemindeki bir düşman değilse, belli başlı bir sakıncayla algılandığı “soğuk barıştan” söz edilebilir. Kendi tarafından ittifak ta Rusya’ya güvensizlikle davranıyor. Fakat sözleşmenin yürürlükte kalması, iyi bir alamettir.

Uzmanın söz ettiği soğuma anlaşılır bir şeydir. Sovyetler Birliği ve Varşova Antlaşmasının dağılmasından sonra, NATO üsleri Rusya sınırları yakınında sıkça yer almaya başladı. Vaşington ve Brüksel’in ittifakın genişleme niyetlerinin olmadığına ilişkin açıklamalarına rağmen, 2004 yılında örgüte Doğu Avrupa’nın hemen tüm ülkeleri katıldı. Üstelik 1999’da NATO’nun Sırbistan’ı bombalamasıyla başlattığı Balkanlardaki faaliyeti, 2008 yılında Kosova bağımsızlığının tanınmasıyla sonuçlanmıştı. Şimdi ise NATO’lular Rusya sınırları yakınında Füze savar sisteminin bileşenlerini yerleştirmeye başladılar. Moskova, yanıt olarak, batı sınırlarına “İskander” füze rampalarını yerleştirirken, ittifak Kaliningrad bölgesinin askerileştirilmesinden dolayı öfke belirtiyor. Böylelikle Rusya-NATO Konseyinde eşit ortaklıktan söz edilemezdir.

Her neyse, kötü barış iyi bir kavgadan daha yeğdir. Rusya-NATO Konseyi mevcuttur, bu yüzden bu işbiriliğinin gerçekten de etkili olacağından ümit hala kesilmedi. Bunun için ortağın alınan kararlar hakkında bilgilendirilmesinden başka, bu konular üzerinde birlikte çalışmak gerektir.