"İşte hayatımın başladığı yer. Babam namaz için 'Allahu Ekber' diye ezana başlardı. Bütün köy onu duyardı. Ben dünün oğluyum." 72 yaşındaki Yakub Odeh, yüksek bir tepede çürüyen evini işaret ederek konuşurken, 64 yıl önce yaşadıkları "büyük felaket"in acısını yeniden yaşıyor.
64 yıl önce İsrail'in kurulduğunun ilan edildiği yıl, Filistin halkının başına gelen Nakba (büyük felaket) sırasında terketmiş Lifta'daki evini.. Yüzbinlerce Filistinli de onun gibi evlerinden kaçtı ya da zorla kovuldu Odeh gibi, ve mülteci haline geldi.
İsrail'in yönetimindeki Batı Kudüs ile İsrail işgali altındaki Doğu Kudüs arasında kalan Lifta, birçok Filistinli için, kaybettikleri topraklarını ve ulusal felaketi sembolize ediyor. Çocukluk günlerinin güvenli duvarlarına şefkatle dokunan Odeh, "kapımıza sabah güneşi vururdu" diye hatırlıyor.
İsrail'den önce Lifta 500 evin bulunduğu, 3 bin insanın barış içinde yaşadığı varlıklı bir köydü. Şubat 1948'de ise Siyonist çetelerin kuşattığı köyde hayat cehenneme döndü. Yüzden fazla Filistinli'nin yahudiler tarafından katledildiği komşu köy Deir Yasin'den gelen haberler korku ve panik dalgasına yol açınca Odeh ailesi yollara
düştü.
"Aniden, babam ablam ve kardeşimi kucağına aldı ve yürümeye başladı" diyor Yakup Odeh,"vadiyi geçtik, dağa tırmandık, sadece aklımızda kalanları yanımıza aldık. Bir anda mülteci olduk."
Bir hafta içinde koca köyde tek kişi kalmamış.. Bir yıl içinde, İsrail toprağı ilan edilen köylerde yaşayanlar geri dönme hakkından mahrum bir azınlık haline geldi. Kimse geri dönemedi, ama Liftalılar eve gelme hayallerinden asla vazgeçmedi.
Her yıl, "Nakba Günü" olan 15 Mayıs'ta Filistinliler evlerine dönme talebiyle gösteriler yaparken, mülteciler uzun süredir kayıp olan evlerinin anahtarlarını sembol olarak saklıyor.
Birleşmiş Milletler Yardım ve Kalkınma Ajansı'na (UNWRA) göre, Ortadoğu ülkelerine dağılmış dört milyondan fazla kayıtlı Filistinli mülteci var.
Babası evini terkettikten kısa süre sonra "kırık kalpten" ölen Odeh, İsrail Doğu Kudüs'ü işgal ettiğinde 27 yaşındaydı. İşgale direndi, "terörist faaliyetler" gerekçesiyle üç defa müebbet hapse mahkum edildi. 1985 yılında bir tutuklu takası sırasında serbest bırakıldı.
Şimdi bir insan hakları aktivisti olan Odeh, köyünün anılarının silinmemesi için çabalıyor.
Filistin Halkıyla Dayanışma Derneği raporuna göre, milyonlarca Filistinli'ye mülteci kamplarında Birleşmiş Milletler Çalışma Ajansı (UNRWA) destek veriyor ancak UNRWA, sağlık hizmetlerinin sadece yüzde 40'ını karşılıyor. Bu nedenle ciddi sağlık sorunları yaşanıyor.
Çocukların eğitim giderlerinin yalnızca yüzde 10'u UNRWA tarafından karşılanıyor. BM'nin yardımlarında ciddi azalmalar yaşanırken, UNRWA'nın yolsuzluğa bulaştığı ve gönderilen yardımların bir kısmının yok edildiği iddiaları gündemde.
MÜLK EDİNEMİYORLAR
Lübnan'da yaşayan yabancıların mülk edinmesi ve miras alması serbestken, Filistinli mülteciler bu haklarda yoksun. 67 işgali ve 1970'teki Kara Eylül olayı sonrasında gelenlerin evlenmesi bile mümkün değil.
Filistinli çocuklar eğitim alsa dahi doktorluk, öğretmenlik gibi işler yapamıyor. İlkokul yaşında olduğu halde çalışmak zorunda olan çocuklar var.
Kamplarda çok ciddi altyapı eksiklikleri bulunuyor. Su ve elektrik şebekesi yok. Artezyen kuyularından temin edilen içme suları sağlıksız. Elektrik sistemi, sokaklardaki elektrik kabloları üzerinden sağlanıyor. Altyapı şebekesine bağlanamamış olan elektrik ve su sistemlerinin birbiriyle teması nedeniyle sadece Burj al Barajnah kampında son 5 yıl içinde 26 kişi hayatını kaybetti. Pek çok bina yıkılmaya yüz tutmuş durumda.
Nakba
Filistinliler'in Büyük Felaket anlamına gelen Nakba olarak adlandırdığı İsrail'in kuruluş yıldönümü, 700 binden fazla Filistinlinin 1948'de topraklarından sürülmesinin adı. 60 yıldan fazla bir süredir evlerinden uzakta, "geçici" mülteci kamplarında yaşayan Filistinliler, bu Nakba'da haftalardır açlık grevinde olan İsrail hapishanelerindeki mahpusları anıyor.
Lübnan'daki Filistinliler, Filistinli mahkûmlarla dayanışma göstererek İsrail'in bağımsızlığını ilan ettiği Nakba Günü'nü yıldönümünde andı.
Filistin Demokratik Halk Kurtuluş Cephesi'nin dün düzenlediği gösteride, İsrail'in bağımsızlık ilanını yaptığı Nakba Günü anıldı. Anma töreninde İsrail hapishanelerinde açlık grevi yapan Filistinli mahkûmlarla dayanışma gösterildi.
Göstericiler Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu'na doğru yürüyerek BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon'a ve uluslararası camiaya uluslararası meşruiyeti sağlamaları için seslendi. Filistinlilerin ülkelerine dönmelerinin ulusal hakları olduğu ve 194 numaralı BM kararının belirttiği gibi Filistinli mültecilerin ülkelerine dönmeleri tartışılmadan herhangi bir çözümden bahsedilemeyeceği vurgulandı.
Başta kadınlar, hastalar ile çocuklar olmak üzere tutukluların bırakılmasını ve uluslararası kararların uygulanmasını talep eden Filistinliler, savaş zamanında sivillerin korunmasını öngören Cenevre Anlaşması'nın uygulanması çağrısı da yaptı.
