Yemen: Değişim kaçınılmaz

Devrim yaklaşık bir sene önce Sana'a Üniversitesi'nde başladı. Öğrenciler değişim istiyorlardı ve gösterilere ve işgale başladılar, sonra bir protesto kampı kurdular. Rejim yüzlerce insanı öldürüp, binlercesi yaralayarak yanıt verdi.

Yemen en yoksul Arap ülkelerinden birisi. Doğal kaynaklar açısından zengin olmasına rağmen gırtlağına kadar borca batmış. Yolsuzluk kronik hâle gelmiş. Büyük bir işsizlik oranı var. İktidar ve zenginlik, iktidarın tepesindeki bir avuç insanda ve onların çevresindekilerde toplanmış.

Ama ülkenin güneyinde durum farklı. 1994'te güneyin kuzey tarafından askeri yenilgisinden sonra emekliye yollanan askerler, 2007 yılında güneyde barışçı bir protesto hareketi başlattılar. 1970'lerde ve '80'lerde, Kuzey Yemen, ABD'nin müttefikiydi ve o zamanlar bağımsız, ayrı bir ülkeydi; Güney Yemen ise Rusya'nın müttefikiydi. Bu dönemde bu iki ülke arasında bir dizi savaş oldu. 1990'da 4 yıllık geçici bir barış antlaşması yapıldı ama sonunda Güney antlaşmadan çekildi ve bağımsızlığını ilan etti. Kısa bir savaştan sonra Güney, Kuzey'le birleşmeye zorlandı. Bugünkü diktatör Saleh, Güney Yemen'in tüm doğal ve insani kaynaklarını kontrol etmeye başladı.

Arap Baharı'nın etkisi

Sana'a, Taiz ve diğer kuzey bölgesi kentlerinde başlayan değişim hareketi, Arap Baharı'ndan etkilenmişti ve güneydeki hareketten tamamen farklıydı. Rejimin değişmesini istiyorlardı ama birleşik bir Yemen istiyorlardı. Güney'deki hareket ise birleşik bir Yemen'den ayrı, bağımsız bir Yemen devleti istiyordu.

Ancak, kuzeyde olduğu gibi güneyde de İslamcı Al-İslah partisinin yönettiği işgaller vardı. Al-İslah, Saleh'in Hashid aşiretinin diğer kanadını temsil eden Abdullah bin Nasser al-Ahmar tarafından kurulmuştu. Al-İslah, Saleh'in Genel Halk Konferansı partisine karşı kurulmuştu. Al-İslah bazen iktidarın ortağı oluyor, bazen muhalefete geçiyordu.

Son başkanlık seçimlerinde tek bir aday vardı, Saleh'in eski yardımcısı Hadi. Bu seçimler, aşağıdan gelen baskı nedeniyle Körfez Ülkeleri ve ABD tarafından önerildi, hazırlandı ve karşılığında Saleh, yargılanmayacağı garantisi ile başkanlığı terk etti. Seçim güneyde ve bir ölçüde kuzeyde de boykot edildi. Oy verenlerin çoğu ise Saleh'ten kurtulmayı büyük bir ileri adım olarak gördükleri için oy verdiler. Katılım az olursa, Saleh'in geri geleceğinden korkuyorlardı.

Her ne kadar Saleh artık başkan değilse de rejim gene onun oğulları, yeğenleri, kuzenleri, kayınları ve aşiretinin ileri gelenleri tarafından yönetiliyor. Saleh'in kendisi hâlâ Yemen'de ve politik konulara müdahale ediyor. Hâlâ iktidardaki partinin başkanı ve parlamentoya geliyor.

Rejime muhalefet eden güçlerden birisi, Kuzey Yemen'deki Şii Houthi grubu. Saleh bunları İran tarafından desteklenmekle suçluyor. Diğeri ise askeri gücünü arttıran Ansar-al Şeriat örgütü. Ansar-al Şeriat, Güney'de bazı kentleri kontrol ediyor ve daha şimdiden binlerce kişi bölgeden kaçıyor.

ABD saldırıları

Bu arada ABD'nin uzaktan kumandalı uçaklarla yaptığı saldırılar bölgede epey arttı ve çok sayıda cana mal oluyor. Güneyliler, Yemen'in Hint Okyanusu'ndaki stratejik olarak oldukça kullanışlı Socotra adasında ABD askeri varlığının hızla arttığını söylüyorlar.

ABD uzun zamandır Saleh'i destekliyor. Askeri yardım, askeri eğitim ve istihbarat veriyor. Bütün bunlar "teröre karşı savaş" adına yapılıyor. ABD şirketleri, petrol rafinerileri ve nükleer santraller kurmak istiyor. Güney'de durum giderek daha tehlikeli hâle geliyor. ABD varlığı yoğunlaşıyor. Bölgede El Kaide örgütü var. Aden'de ABD askerleri var ve Suudi hududundaki çarpışmalara yardımcı oluyorlar. Suudi Arabistan da komşusunda demokrasinin gelişmesi olasılığından çok rahatsız ve bu nedenle Saleh'i destekliyor. Bu nedenle Saleh'e dokunulmazlık veren anlaşmayı hazırladılar ve Suudi Arabistan'da Güney Yemen'e bağımsızlık istemeyi suç hâline getirdiler.

Devrim sürüyor

Bütün engellere ve sorunlara rağmen, Yemen'de devrim devam ediyor. Kuzey'deki hareket, Saleh'ten geriye kalanları temizlemeyi hedefliyor. Sana'a Üniversitesi'nde öğrenciler Saleh'in destekçisi olan yönetimi üniversiteden temizlemek için okul işgalini sürdürüyor. Saleh ailesinin etki ve yetkilerine karşı ordu, polis ve hava kuvvetlerinde büyük bir tepki var.

Fabrikalarda Saleh'in akrabaları veya yakınları olan fabrika yöneticilerini kovalamak ve daha iyi bir ücret ve çalışma koşulu için mücadele ediyorlar. ABD, güneyde İslamcıların olduğunu ve El Kaide ile bağlantılı olduklarını öne çıkarıyor ama Güneydeki barışçı yığın hareketini görmezlikten geliyor.

Yemen'de değişimin olması kaçınılmaz. Yemen halkının büyük çoğunluğu cesaretle, azimle ve büyük kayıplar vererek bunun için mücadele ediyor.

Yemen: Değişim kaçınılmaz

Tunus'ta Bin Ali rejiminin çöküşü, Mısır'da Mübarek'i kararlı bir gençlik hareketinin yıkması ve benzer yığın hareketlerinin Libya ve Suriye'de yaşanması, Arap Baharı'nın Yemen'e de geleceğinin kanıtı.