New York Times (NYT) gazetesinin haberine göre, 1980’li yılların sonunda Apple muhasebecilerinin geliştirdiği ‘Çifte İrlanda, Sandviç Hollanda’ diye anılan yasal sistemle şirket büyük vergi avantajı sağlıyor. Sistem şöyle işliyor:
* Formülün ‘Çifte İrlanda’ ayağı, İrlanda’daki ‘Apple Operations’ ve ‘Apple Sales’ şirketlerini kullanıyor. ABD’de bir ürün satan Apple patentlerini İrlanda’da tuttuğundan bu satış için İrlanda’daki şirketine telif hakkı ödüyor. Böylece kâr, ABD’deki yüzde 35’lik vergi yerine İrlanda’daki yüzde 12.5 civarındaki vergiye tabi oluyor.
* İrlanda’ya giren para ise şöyle çıkıyor: İrlanda yasalarındaki bir ‘açık’ sayesinde, eğer bu ülkedeki ‘yan şirket’in yöneticisi başka bir ülkede - örneğin Karayipler’de - konuşlanmışsa, kâr İrlanda dışına kesintiye uğramadan gidebiliyor.
* Burada devreye Apple’a ait vergi cenneti Virgin adalarındaki Baldwin Holding giriyor. Baldwin Holding’in yöneticisi Apple CFO’su Peter Oppenheimer gözüktüğü için şirket kârını bu ülkeye park ediyor.
Taklitçiler türedi
* Dünyanın ABD dışındaki her hangi bir yerinde yapılan satış için de İrlanda’daki diğer şirket kullanılıyor. Burada ise devreye formülün ‘sandviç Hollanda’ ayağı giriyor. İrlanda Avrupa Birliği üyesi olduğu için İrlandalı ikinci şirket yurtdışından gelen kârı Hollanda’daki başka bir Apple şirketine vergisiz aktarıyor. Hollanda’daki şirket de kârı yine İrlanda’daki ilk şirkete kanalize ediyor. Para oradan da Karayiplere gidiyor. Hollandalı şirket iki İrlanda şirketi arasında yer alan sandviçe benzetiliyor.
* Bu sistem Apple’ı taklit eden yüzlerce şirket tarafından kullanılıyor. Bu sistem olmasa Apple geçen yıl ABD’de 2.4 milyar dolar daha fazla vergi ödeyecekti. Geçen yıl Apple 34.2 milyar dolar kâr elde ederek toplam 3.3 milyar dolar vergi ödedi. Vergi oranı yüzde 9.8’e geldi. Buna karşılık perakende devi Wal-Mart 24.4 milyar dolar kâr karşılığı 5.9 milyar dolar vergi verdi. Bu da yüzde 24’e denk geldi. NYT, bu mali yıl içinde Apple’ın 45.6 milyar dolar kâra ulaşmasının beklendiğini yazdı.
74 milyar $’ı ABD dışında tutuyor
Merkezi Kaliforniya’nın Cupertino şehrinde olan Apple, buraya 200 mil mesafedeki Nevada’nın Reno şehrine kurduğu Braeburn Capital adlı küçük bir şirket yardımıyla da önemli bir vergi avantajı sağlıyor.
Kaliforniya’da kurumlar vergisi yüzde 8.84, Nevada’da ise sıfır olduğundan Apple bir kısım kârını bu ofiste topluyor. NYT Apple muhasebecilerinin şirket kârının yüzde 70’ini ise ABD dışına taşımayı başardığını yazdı.
Buna göre Apple elindeki 110 milyar dolar nakit parasının 74 milyar dolarını ABD dışında tutuyor. Ancak Apple kanun gereği yurtdışındaki parasını vergisiz ABD’ye sokamıyor. Bu yüzden bu konuda bir kanun değişikliği için lobi faaliyeti yürütüyor. Apple Lüksemburg’daki küçük bir iştiraki aracılığıyla da iTunes satışlarının önemli bir kısmını düşük vergiyle yapıyor
