AİHM'ye başvurular iki kat arttı

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM)'ne Türkiye aleyhine yapılan başvuru sayıları, son iki yılda iki kat arttı. İnsan Hakları Başkanı Mehmet Altuntaş, Anayasa Mahkemesi'ne bireysel 'şikayet yolu'nun AİHM'e yapılacak başvuruda önümüzdeki yıllarda azaltıcı etki yapacağını söyledi.

Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı, 'Avrupa Konseyi geneli ve Türkiye'ye ilişkin AİHM'e yapılan başvuru ve mahkeme kararlarına ilişkin istatistikler ve analizi'ni yayınladı. Türkiye, hem 2011 yılında AİHM'e yapılan başvurular ve hem de halen yargısal süreçteki toplam başvurular açısından Rusya'dan sonra ikinci sırada bulunuyor.

2011 yılında Avrupa Konseyi (AK) genelinde bir milyon kişi başına düşen başvuru sayısı 79 iken bu sayı Türkiye için 118.
Türkiye aleyhine yapılan başvuru sayılarında son iki yılda özellikle 2011 yılında ciddi artışlar oldu. Son iki yıldaki artışlar 2009 yılındaki başvuru sayısının yaklaşık iki katı. 1959-2011 yılları arasında AİHM tarafından en az bir maddeyi ihlal ettiği gerekçesiyle verilen toplam ihlal kararları sayısında (dava sayısı itibariyle) Türkiye 2 bin 404 aleyhte kararla sözleşmeye taraf 47 ülke arasında 1. sırada yer alıyor. Türkiye'ye ilişkin ihlal kararları mahkemenin vermiş olduğu tüm ihlal kararlarının yüzde 19'unu oluşturuyor.
Türkiye aleyhine verilen ihlal kararlarında, 2010 yılında yüzde 17 ve 2011 yılında yüzde 16'ya karşın 2011 yılında da aleyhe sonuçlanan dava sayısı itibariyle en çok ihlal kararı verilen devlet konumunda. 1959-2011 yıllarında Türkiye aleyhine verilen ihlal kararları arasında en çok ihlal edilen haklar sırasıyla, adil yargılanma hakkı (yüzde 33 (yargılamanın uzunluğu yüzde 13)), mülkiyet hakkı (yüzde 16) ve özgürlük ve güvenlik hakkı (yüzde 14).

2011 yılında ise Türkiye aleyhine verilen ihlal kararları arasında en çok ihlal edilen haklar sırasıyla, adil yargılanma hakkı (yüzde 28 (yargılamanın uzunluğu yüzde 18)), işkence, insanlık dışı ve onur kırıcı muamele yasağı (yüzde 25) ve özgürlük ve güvenlik hakkı (yüzde 13). 2011 yılında Türkiye'ye ilişkin verilen ihlal kararları arasında işkence, insanlık dışı ve onur kırıcı muamele yasağından dolayı verilen ihlaller yüzde 25'le çok ciddi bir orana sahip.

2011 yılında İşkence ve kötü muameleden dolayı mahkemenin vermiş olduğu ihlal karalarının yaklaşık yüzde 60'ı Rusya ve Türkiye hakkında. Yetersiz inceleme, soruşturma olduğu gerekçesiyle işkence ve kötü muamele hakkına ilişkin olarak mahkemenin vermiş olduğu toplam 89 ihlal kararından 37'si sadece Türkiye hakkında.
İnsan Hakları Başkanı Mehmet Altuntaş, başvuru sayılarındaki son yıllardaki artışların insan hakları alanında özellikle etkin işleyen 'kamu denetçiliği', 'ulusal insan hakları kurumu' gibi önleyici mekanizmaların kurulması gerekliliğini ortaya koyduğunu söyledi.

Anayasa Mahkemesi'ne bireysel 'şikayet yolu'nun AİHM'e yapılacak başvuru sayılarında muhtemelen önümüzdeki yıllarda azaltıcı etki yapacağını dile getiren Altuntaş, "Adil yargılanma hakkına ilişkin olarak özellikle yargılamanın uzunluğundan dolayı, son yıllarda Türkiye aleyhine verilen ihlal kararlarında ciddi artışlar vardır. 2011 yılında Türkiye hakkında adil yargılanma hakkına ilişkin olarak verilen 83 ihlal kararının 53'ü yargılamanın uzunluğu hakkındadır. Yargılamanın uzunluğu gerekçesiyle verilen ihlal kararları dışında Türkiye aleyhine adil yargılanma hakkına ilişkin verilen kararlarda 2010 ve 2011 yılında gerçekleşen düşüşler bu konudaki kayda değer olumlu gelişmelerdir." dedi.