Çağlayan: Otomobilde Türkiye'ye hamallık görevi veriliyor

Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Türkiye'nin otomotivde dış ticaret açığı verdiğinden dert yandı. Sektörün ithalatının ihracatını aştığını belirten Çağlayan, "Otomobilde lisans veren ana firmalar Türkiye'ye hamallık görevini bırakıyor. Motor teknolojilerini ülkeye getirmiyorlar. Ama gücümüzü, insan kaynağımızı temel aldığımız takdirde yerli otomobil, helikopter ve uçak yapabiliriz." dedi.

Turquality programı dâhilinde Ekonomi Bakanlığı, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ve Endüstriyel Tasarımcılar Meslek Kuruluşu (ETMK) tarafından tertip edilen Design Turkey Endüstriyel Tasarım Ödülleri'nin tanıtım toplantısı yapıldı. Toplantıya Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi ve ETMK Başkanı Ayberk Yağız katıldı. Burada tasarımın ülke adına önemini anlatan Çağlayan, "Artık uluslararası rakiplerinin önüne geçerek büyüyecek bir şirket, Ar-Ge ve tasarıma daha fazla kaynak ayırma durumunda. Ar-Ge ve tasarım birbirlerini besleyen kavramlardır. Türkiye, son senelerde bu alanda doğru uygulamalarda bulunuyor. Endüstriyel tasarım alanında en fazla başvuru yapılan birkaç ülke içinde. Bakın, 2010'da dünyada 724 bin tasarım başvurusu yapıldı. Türkiye, bu dönemde 34 bin başvuru ile dünyada 15'inci sırayı aldı. 2011'de yüzde 20 artarak 36 bin 578'i buldu." ifadelerini kullandı.

Tasarımlar kadar meyvelerinin toplanmasının yani ürünlerin ticari yanının da mühim olduğunu dile getiren Ekonomi Bakanı, şöyle devam etti:
"2011'de ürün ihracat kilogram fiyatı Japonya ve Güney Kored'de 3 dolar, Almanya'da da 4 dolar dolaylarında. Türkiye'de bu rakam 1,46 dolardır. Senelerdir Ar-Ge faaliyetlerini maliyet kalemi, markayı değersiz gören anlayışın yerle bir olduğunu memnuniyetle görüyorum. Ar-Ge harcamaları bir maliyet değil esasında şirketin ve şirket elemanlarının önemli yatırımlarıdır. Marka ise rekabete katkıda bulunan, en önemli maddi olmayan varlıktır. Bu anlamda firmalar uzun vadeli bakarak markanın değer yaratmasını öne almalıdır.

Şu an Microsoft'un marka değeri 59 milyar dolar, Samsung'un marka değeri 23 milyar dolar, HNM'nin marka değeri 17 milyar dolar. Ekonomi Bakanlığı olarak tasarım ve markalaşmanın ekonomi adına önemini biliyoruz. Buna dair faaliyetler yürütüyoruz. 135 milyar dolar ihracatımız içinde ne kadarı markalı ürün diye bakarsak bulgular bizi memnun etmeyecektir. Ama burada her şey üreticilerde bitiyor. Biz, bakanlık olarak sektörlere pek çok teşvik veriyoruz. Turquality adlı yapıya 78 firma 88 markası ile dâhil oldu. Pek çok marka da dâhil olmak için elinden geleni yapıyor. Bu, bir itibar programı oldu. Turquality marka destek programından da 30 firma 34 markası ile faydalanıyor. Bu, önemli ve değerli bir yapı.

Son tahlilde Design Turkey, Turqualtiy dâhilinde bulunurken, tüketiciyi temel alan, ihracatta ürüne katma değer sunan tasarım değerlendirme sistemidir. Desing Turkey, herkese ödül verme değil bir değer yaratma fikridir. Üretici ve ihracatçıya önemli katkıları oluyor."

2023 için belirlenen 500 milyar dolar ihracat, 1 trilyon doları aşan dış ticaret hedefine Türkiye'nin adım adım yaklaştığını aktaran Çağlayan, "Bu uğurda dünya markası ortaya koymayı amaçlayan, endüstriyel tasarım çıkarmayı amaçlayanların yanında olacağız. Tasarım hayal etmek, akıldan geçirmektir. Onu hayata geçirmek girişimcinin öngörüsüne bağlıdır. Gelinen aşamada dünyanın pek çok yerinde malımız tüketiliyor, bu sayı tasarımlarla daha da artacak. Yine umuyorum 2023'e dek Türkiye, kendi otomobilini, uçağını ve helikopterini hem tasarlayacak hem üretecek. Design Turkey bu yolda görevini yapacak." dedi.

Türkiye'nin artık hamallık yapmayacağını yükte hafif pahada ağır ürünler üreteceğini vurgulayan Zafer Çağlayan, şunları kaydetti:

" Ülkenin Almanya gibi ürün kilogram fiyatını 4 dolara, Japonya ve Güney Kore gibi 3 dolarlara çıkaracak ürünler üretebilir. Bakın yeni teşvik paketi yatırım, üretim ve istihdamda yeni bir teknik devrimi hayata geçirirken, sanayicimizi yeni zinhniyet devrimine davet ediyorum. Katma değeri öne çıkaracak, inovasyonu öne alacak yapıya geçmemiz gerekiyor. Yerli otomobil, yerli helikopter ve yerli uçağı dillendirmemin ardında ulusalcılık ve milliyetçilik yok. Bunları ifade etmemizin sebebi bilhassa yerli tasarımın, yerli üretimin yapılması; dışa bağımlılığın ortadan kaldırılmasıdır. Otomotiv sektörü ihracatın lokomotifi. 21 milyar dolar ana ve yan sanayiide ihracatımız söz konusu. Ancak otomotiv sektörü 2011'de dış ticaret açığı verdi. Yan sanayimiz şu an bir otomobilin yüzde 85'ini yapabilecek konumda iken, yaklaşık 8,5-9 milyar dolar ihracat yapıyor. Ama otomobil motoru, aktarma organları için 6 milyar dolar ithalat yapıyoruz. Bunun sebebi Türkiye'ye lisans veren ana firmaların ülkeye hamallık görevi vermesi, teknoloji kısmını kendilerine ayırmaları ve motor teknolojisini Türkiye'ye getirmemelerindendir. Yerli otomobili, helikopteri, uçağı insan kaynağımızı temel aldığımız takdirde yapabiliriz.
Türkiye'de insanlarının, firmaların özgüveni 10 sene evveliren göre daha fazladır. 10 sene evvel Başbakan yerli otomobil istese karikatörlere konu olurdu. Ama bugün ülkemiz, ne mutlu yeli otomobil, yerli helikopter ve yerli uçak tasarım kabiliyeti bulunuyor. Bütün olay zamanlamadır. Doğru projedir. Ürün ihracat kilogram fiyatını en az 2 dolara çıkarmalıyız. Bunu yapabilecek imkânımız var."
TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi ise tasarımın Türkiye ihracatına büyük katkı yapacağını belirtti. Bu minvalde Design Turkey'in önemli rol oynayacağına işaret etti.

ETMK Başkanı Ayberk Yağız da tanıtım toplantısında Design Turkey'e başvuru tarihini ve ürünlerde aranacak şartları açıkladı. Organizasyonun başvuru, ön eleme, ödüllendirme ve tanıtımdan oluşan dört ayağının bulunduğuna temas eden Yağız'ın aktarımına göre başvurular designturkey. org.tr adresinden yapılıyor. Üretici veya markayıyı bulunduran firma sorumlusu ya da tasarımcı müracaad edebiliyor. Son başvuru tarihi 10 Eylül olarak belirlenirken, aday ürünlerin en fazla 2 sene evvel yani en erken 1 Ocak 2010'da piyasaya sunulmuş olması gerekiyor. El yapımı ürünler veya protoptipler ödüle aday olamıyor. Bir firma veya tasarımcı birden fazla ürünle ödüle aday olabiliyor. Gıda ve kimya ürünleri, tasarımı, moda tasarımı grafik tasarımı Design Turkey'in kapsamı dışında tutuluyor.

Projeler jüri tarafından farklılık ve yenilikçilik, kullanıcıya fayda estetik, sıhhat ve güvnlik, üretim için tasarım kalitesi, sürdürülebilirlik gibi kriterler kıstas alınarak değerlendiriliyor. Design Turke'de İyi Tasarım, Üstün Tasarım ve Kavramsal Tasarım adlı kategoriler bulunuyor. Ürün kategorileri olarak ambalaj, aydınlatma, elektronik ürünler, ev cihazları, ev ve ofis aksesuarları, ev mobilyası, kamusal ve ticari ürünler, ofis mobilyası; spor, hobi, oyun ve bireysel ürünler, tıbbi cizahlar, ulaşım ve taşıma araçları, yapı gerçeleri ile yatırım ürünleri yer alıyor.