Mısır, İsrail’e gazı neden durdurdu?

Ahmet Yılmaz / TIMETURK

Her ne kadar Mısırlı yetkililer İsrail’e gaz ihracatının durdurulması kararının tamamen ticari olduğunu söylese de birçok analist bunun siyasi bir karar olduğunu, Mısır’daki üst makamlardan yeşil ışık alınmadan bu gibi bir kararın asla alınamayacağını dile getirdi.

Mısır Petrol Bakanı Abdullah Gurab kararı, Mısır Genel Petrol Şirketi (gazın sahibi) ve doğal gazı elinde tutan, genel şirket adına hareket eden kuruluş ile gazı dışarı ihraç etme görevini üstlenen Doğu Akdeniz Gaz Şirketi arasında çıkan anlaşmazlıklara bağladı. Anlaşmazlığın sebebinin ise sözleşmenin bentlerinin ihlal edilmesi olduğuna işaret etti.

Diğer yandan Mısır Genel Petrol Şirketi Başkanı Hani Dahi de sözleşmenin Doğu Akdeniz Gaz Şirketi’nin borçlarının birikmesi ve sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemesi neticesinde iptal edildiğini belirtti. Ardından İsrail’e gazın kesilmesinden genel şirketin sorumlu olmadığını, eski cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek’in devrildiği 25 Ocak Devrimi’nin başladığı günden beri gaz boru hattında 14 patlama gerçekleştiğini kaydetti.

Buna karşın Siyasi üstaz ve eski meclis başkan yardımcısı Cemal Zehran, İsrail’e gazın durdurulması kararının her ne kadar ticari kisve altında gerçekleştirilse de birinci derecede ‘siyasi’ olduğunu ifade etti. Özellikle İsrail gibi bir devlete karşı alınmış bir karar olmasından ötürü de başka türlü olmasının imkansız olduğunu vurguladı.

Zehran, bu kararın Mısırlıların Mübarek’e karşı gerçekleştirdikleri devrimden; özellikle de gaz hattının defalarca hedef alınmasından, devrimcilerin de İsrail büyükelçiliğini defalarca kuşatıp İsrail’i büyükelçiliğini kapatmak, Kahire’deki diplomatlarının sayısını azaltmak zorunda bıraktıktan sonra beklenen bir şey olduğunu belirtti.

Zehran, İsrail’e gaz ihraç edilmesine ilk karşı gelenlerden birinin kendisi olduğunu, parlamentodaki üyeliğinden yararlanarak hükümete gensoru sunduğunu ifade etti. Mübarek zamanında alınan İsrail’e gaz ihracatı kararının bir felaket olduğunu belirten siyasi üstaz, Hüsnü Mübarek’in İsrail’ gaz ihraç etmekle kalmadığını ayrıca olması gereken bedelinden çok düşük fiyata sattığını dile getirdi.

KARAR SİYASİ VEYA EN AZINDAN SİYASİLERCE ONAYLANMIŞTIR

Zehran ile aynı görüşü paylaşan Siyasi Bilimler Profesörü Hasan Nafia da İsrail’e gaz ihraç edilmesinin sadece siyasi bir skandal değil aynı zamanda apaçık ticari bir yolsuzluk meselesi olduğunu söyledi. Nafia gazı durdurma kararının siyasi ya da en azından siyasi yetkililerin onayı ile alınmış bir karar olduğuna işaret etti.

Gazı durdurma kararına iten sepelere ilişkin ise şöyle konuştu: ‘Bu belki de Kahire’yi tehlikeli bir çıkmazdan kurtarmak için çeşitli siyasi güçlerin talebine cevaben alınmış bir karardır.’

Zehran ise bu karar ile özellikle cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde iktidardaki Askeri Konsey’in ve eski istihbarat başkanı Ömer Süleyman’ı cumhurbaşkanlığına aday gösterme girişiminden sonra siyasi güç çevrelerinden geniş çaplı tepki alan Mısır istihbaratının imajının iyileştirilmeye çalışıldığına işaret etti.

Zehran, kararın ardında gizli siyasi etkenler de olabileceğini belirterek geçiş aşamasında ülkede yaşanan gelişmeler ve çelişkiler nedeniyle Askeri Konseyin sempati kazanmak istiyor olabileceğine veya önümüzdeki aşamada özellikle cumhurbaşkanlığı seçimleri ve yeni anayasayla ilgili konularda ortaya çıkabilecek sürprizlerin üzerini örtmek için ulusçu bir yaygara çıkarmaya hazırlanıyor olabileceğine değindi.

ZARARINA SATIŞ ÖFKE UYANDIRDI

Mısır’ın İsrail’e gaz ihracatı iki taraf arasında imzalanan ve yirmi yıl boyunca her sene 1.7 milyar metreküp gazın İsrail’e ihracını öngören anlaşma gereği 2005 yılında başladı. Maliyeti yaklaşık 2.65 dolar olmasına karşın İsrail’den bir milyon BTU başına sadece 0.7-1.5 dolar arasında değişen bir ücret alınması ise Mısır sokaklarında geniş çaplı öfkeye yol açtı.

2009 yılında düzeltmeye gidilerek 1 milyon BTU’nun satış fiyatının 3 dolara çıkarılmasına karşın İsrail geriye dönük fark ödemeyi reddetti.

Mısır devriminin başarıya ulaşmasından sonra Mısır yargısı Hüsnü Mübarek ve oğulları ile Doğu Akdeniz Gaz Şirketi hissedarı olan arkadaşı Hüseyin Salim’i gaz ihracatı ve farklı davalardan yargılamaya başladı. Açılan davalar hakkında karar günü olarak ise önümüzdeki Haziran ayının ikisi belirlendi.

Mısır, İsrail’e gazı neden durdurdu?

Mısır’ın İsrail’e gazı durdurması farklı şekillerde yorumlandı. Yetkililer gerekçenin ticari olduğunu iddia ederken analistler kararın ardında muhakkak siyasi sebeplerin yattığını savundu.