2011'de Türkiye-Çin ilişkileri böyle geçti

Üst düzey siyasi ziyaretler açısından 2009 ve 2010 yıllarında zirve yapan Türk-Çin ilişkileri, 2011 yılında aynı süreci gösteremedi. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin 40. yıl dönümü de olan 2011 yılı, bakan ve daha üstü karşılıklı resmi ziyaretlerin olmadığı, teknik ve sivil toplum kuruluşları ziyaretlerinin gerçekleştiği bir yıl oldu. İlk bakışta ilişkilerin ağırlığı açısından 'yetersiz' bir dönem olarak değerlendirilse de, 2009 ve 2010 yılında alınan üst düzey siyasi kararların hayata geçirilmesi ve takibi sürecinde bu ziyaretler önem taşıyor.

TİCARİ VE SİYASİ İLİŞKİLER

Çin'e yönelik tek bakan ziyareti, Mart ayı sonu, Nisan ayı başında Çin'in Nanjing şehrinde düzenlenen G-20 zirvesine katılan Başbakan Yardımcısı Ali Babacan'ın bu vesile ile Çinli muhataplarıyla görüşmesi gösterilebilir. Türkiye'den Çin'e yönelik teknik ziyaretler olarak, Hazine Müsteşarı İbrahim Çanakçı ve Merkez Bankası Başkan Yarımcı İbrahim Turhan, Ekonomi Bakanlığı Müsteşarı Ahmet Yakıcı ile Ekonomi Bakanlığının çeşitli seviyedeki temasları verilebilir.

Bu kapsamda Çin'den Türkiye'ye ise Temmuz 2011'de Başbakan Yardımcısı Hui Liangyu, Eylül 2011'de de Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi Politbüro üyesi Zhang Gaoli'nin yanı sıra Çin Ticaret Bakan Yardımcısı Jiang Zengwei'in, Gansu eyaleti valisi, Şincan Uygur Özerk Bölgesi Ticaret Bakanlığı ziyareti ile Çin Ticaret Bakanlığı ile Karantina ve Denetleme Genel İdaresi'nin Türkiye ziyaretleri sayılabilir.

Sivil Toplum Kuruluşları (STK) ve diğer kurumların temasları arasında Türkiye İşadamları ve Sanayiciler Konfederasyonu'nun (TUSKON), Türkiye İş Makinaları Distribütörleri ve İmalatçıları Birliği'nin (İMDER), İstif Makinaları Distribütörleri ve İmalatçıları Derneği'nin ( İSDER), İstanbul Maden ve Metaller İhracatçı Birlikleri'nin (İMMİB), Fındık Tanıtım Gurubu'nun (FTG) ziyaretleri gösterilebilir.

Çin'den ise eyaletler bazında işadamları heyetleri sayısında artış görülmüş, özellikle, Chongqing, Shenzhen, Shenyang, Guangzhou bölgesinden iş heyetleri Türkiye'yi ziyaret etmişti.

Bu arada TUSKON'un Ankara'da 15 Kasım 2011'de Tüm Çin Sanayici ve Ticaret Federasyonu ile ortaklaşa yaptığı Türkiye Çin Ticaret ve Yatırım Forumu ile yine İstanbul'da 2 Nisan'da düzenlediği Türk- Çin iş forumu da ikili ticari ve ekonomik ilişkilerin gelişmesine katkı yapmıştı. Ayrıca Türk Çin İşadamları ve Sanayiciler Derneği'nin (TÜÇSİAD) İstanbul'da 2 Haziran 2011 tarihinde organize ettiği ve açılışını Ali Babacan'ın yaptığı 1.Türk-Çin İş Forumu da ikili ticari ilişkilere yaptığı katkı bakımından dikkat çekmişti.

2011 yılında iki ülke arasındaki ticaret, ekonomik ve turizm alanlarındaki süreçleri olumlu etkileyebilecek bazı önemli gelişmeler kaydedildi. Bunlara örnek olarak, Türk Hava Yolları'nın (THY) 31 Ocak'ta Çin'in güneyindeki Guangzhou şehrine başlattığı doğrudan uçuş seferleri (haftada 3 sefer), Uygur bölgesinin merkezi Urumçi'den İstanbul'a önce Çin'in Hainan sonra da China Southern Havayolları tarafından doğrudan uçak seferlerinin başlaması, Çin bankacılık sektörü ve dış ticaret açısından en önemli aktör olan Bank Of China'nın Türkiye'de temsilcilik açması verilebilir. Aynı şekilde, Türkiye'den de bankalar, Çin'e yönelik çalışmalar gerçekleştiriyor. Ayrıca, Çin'in farklı eyaletlerine yönelik pazara giriş çerçevesinde Urumçi bölgesinde bir Türk Sanayi Bölgesi kurulması anlaşmasının imzalanması da bu çerçevede önemli görülüyor.

Ticaret ve ekonomik işbirliği amaçlı heyet değimleri sonucunda Türkiye'nin Çin'e yönelik 2011 yılı ihracatı 2,5 milyar dolar olurken, ithalatının ise 21,5 milyar dolar olması bekleniyor. Bu veriler ile Türk-Çin ticaret hacmi 24 milyar dolar ile en üst seviyeye yükselirken, Çin, Türkiye'nin Rusya ve Almanya'dan sonra en büyük ticaret ortağı konumunda bulunuyor.

ASKERİ İLİŞKİLER

2011'de askeri ilişkiler ise şöyle bir seyir izledi: İlişkilerin 40. yıl dönümü münasebetiyle Türk Deniz Görev Grubu'nun bir unsuru olarak TCG Gemlik (F-492) firkateyni, Ağustos 2011'de Çin'in Şanghay şehri ile Hong Kong'a liman ziyareti gerçekleştirdi. Askeri üst düzey ziyaretler 2011'de de sürdü. Dönemin Jandarma Genel Komuta'nı Orgeneral Necdet Özel Nisan 2011'de, Milli Savunma bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Tümgeneral Nihat Kökmen, Çin'e resmi ziyarette bulundu.

Çin'den ise Nisan 2011'de Genelkurmay İkinci Başkanı Orgeneral Ma Xiaotian, Haziran 2011'de Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Xu Qiliang Türkiye'de temaslarda bulundu.

KÜLTÜR VE TURİZM İLİŞKİLERİ

Kültür ve turizm olarak da ikili ilişkilerde gelişmeler sağlandı. Kültür Bakanlığı verilerine göre, Kasım 2011 sonu itibariyle Çin'den Türkiye'ye giden turist sayısı, 2010'nun aynı dönemine göre, yüzde 27.04 oranında artışla 90 bin 155 kişi olarak gerçekleşti.

2012 yılında Türkiye'de Çin yılı, 2013'te de Çin'de Türkiye yılının kutlanacak olması, kültürel ilişkilerin geliştirilmesi adına oldukça önemli sayılıyor.