Sağlık Bakanlığı, organ nakli ile ilgili merak edilen soruları cevapladı

Sağlık Bakanlığı, 31 Ekim-6 Kasım Organ Bağış Haftası çerçevesinde organ bağışına destek ve duyarlılık çağrısında bulundu. Bakanlık, organ nakli ile ilgili merak edilen sorulara da cevap verdi. Bakanlığın cevapları şöyle:

        Organ nakli nedir?
        Vücutta görevini yapamayan bir organın yerine canlı bir vericiden veya ölüden alınan sağlam ve aynı görevi üslenecek bir organın nakledilmesi işlemidir.

        Organ bağışı nedir?
        Bir kişinin hayatta iken serbest iradesi ile tıbben yaşamı sona erdikten sonra doku ve organlarının başka hastaların tedavisi için kullanılmasına izin vermesi ve bunu belgelendirmesidir.

        Nakil yapılabilecek doku ve organlar hangileridir?
        Ülkemizde nakil yapılan organlar: Böbrek, deri, karaciğer, kalp, akciğer, pankreas, ince bağırsak. Nakil yapılan dokular ise kemik, kemik iliği, kornea, kalp kapağı.

        Her ölümden sonra organlar alınabilir mi?
        Organ bağışı yapılsa bile her ölümden sonra organ nakli mümkün değildir. Örneğin evde ya da yolda vefat eden bir kimse bağış kartı ve ailesinin rızası olsa bile organları alınamaz. Yalnızca hastane yoğun bakım ortamında tıbben ölümü gerçekleşen insanlardan organ nakli yapılabilir. Yani sıkça duyduğumuz deprem ve felaketlerden sonra cesetlerin organlarının alınması gibi bir durum söz konusu değildir.

        Bir organ herkese nakledilebilir mi?
        Bir organın hiçbir özellik aranmadan herhangi birine nakledilmesi söz konusu değildir. Organ naklinde alıcı verici olacak kişilerin doku uyumları önem arz etmektedir. Alıcı ve vericinin doku uyumları testlerle belirlenir en yüksek doku uyumunda cerrahi işlem gerçekleştirilir. Ayrıca doku uyumunun yanı sıra nakille verilen bağışıklık önleyici ilaçlarla (İmmunsuppresive) ameliyat başarısı yükselir.

        Kişi ölmeden organ nakli kararı alınabilir mi?
        Tıpta en temel ilke her bireyin kendi yaşam hakkı olduğu ve trilyonda bir yaşama dönüş şansı bile olsa bu şansın sonuna kadar kullanılması gerektiğidir. Hiç kimse için nasıl olsa ölecek tabiri kullanılamaz. Hastane yoğun bakım ortamında doktorlardan oluşan bir ekip tarafından tıbbi ölüm kararı verilmeden organ nakli düşüncesi asla gündeme gelemez.

        Dinen bir sakınca var mıdır?
        Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu, organ bağışını insanın insana yapabileceği en büyük yardım olarak tanımlanmıştır. 6.3.1980 tarih 396 sayılı kararı ile organ naklinin caiz olduğunu bildirmiştir. Diğer İslam ülkelerinde de ve bütün büyük dinlerde de benzer kararlar mevcuttur. Kur'an-ı Kerim'de de (Maide Suresi, Ayet 32) 'kim bir kimseye hayat verirse, onun sanki bütün insanlara hayat vermişçesine sevap kazanacağı' beyan olunmuştur.

        Nereye-nasıl organ bağışı yapabilirim?
        İl Sağlık Müdürlüğü, hastaneler, organ nakli yapan merkezlere. Organ bağışı yapmak isteyen kişiler bu yerlere başvuru yaparak iki tanık huzurunda bir belge imzalayarak organ bağışı kartına sahip olurlar. Organ bağışı kartını alan kişinin, bağış kartını her zaman üzerinde taşıması gerekmektedir.

        Organ bağışı için yaş sınırı ve özellik aranıyor mu?
        18 yaş ve üzeri akli dengesi yerinde olan herkes organ bağışı yapabilir ve organ bağışı kartı sahibi olabilir.

        Bütün organlarımı bağışlamak istemiyorum, mümkün mü?
        Organ bağışı kartının bir bölümünde bağışlamak istediğiniz organlarla ilgili seçenekler mevcuttur, bu bölümde işaretlediğiniz organlarınız dışında her hangi bir organınızın alınması söz konusu değildir.

        Her organ bağışı yapanın organları mutlaka alınır mı?
        Kişi organ bağışı yapmış olabilir fakat evde yolda ya da kaza yerinde ölümü gerçekleşmiş ise organları alınamaz. Hastane ortamında tıbben ölümü gerçekleşmiş kişilerin organları alınabilir.

        Organ bağışı fikrimden vazgeçtim, mümkün mü?
        Organ bağışı kartı sahibi olsanız dahi, istediğiniz anda ailenize bildirerek ve bağış kartınızı yırtarak, fikrinizden vazgeçebilirsiniz.

        Organ bağışı yaptığımı aile bireylerimden gizlemek istiyorum. Üzerimden çıkacak bağış kartı yeterli midir?
        Hiçbir zaman bağış kartı tek başına yeterli değildir. Ailenizin ya da yakınlarınızın rızası olmadan organlarınız alınamaz. Bu sebeple bağış yaptığınız andan itibaren bu kararınızı ailenizle paylaşmanız gerekmektedir, organ bağışı bir nevi mirastır.

        Organlarımın birine satılma ihtimali ya da belirli kişilere özellikle verilme durumu var mıdır?
        Kişilerin bir bedel karşılığı organlarını vermeleri 2238 sayılı yasaya göre yasaktır. Bağışlanan organlar, bu konuyla ilgilenen Ulusal Koordinasyon Sistemi tarafından tıbben acilliği ve doku uyumuna göre en uygun alıcıya nakil edilir. Bu belirlemede zengin, fakir, ırk, cinsiyet vb. ayrımlar kesinlikle yapılmaz.

        Organları alınan kişinin cenazesinin vücut bütünlüğü bozulmadan teslim edilmesi mümkün müdür?
        Organları alınan kişinin cenazesi, kamuoyuna yansıdığı gibi bir torba içinde teslim edilmez aksine son derece özenli bir şekilde vücut bütünlüğü bozulmadan aileye teslim edilir. Bu konuda nakil merkezleri özellikle hassasiyet göstermektedir.