Rusya'da başarıya ulaşan Türk girişimcilerin hikayesi kitap oldu

Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Rusya pazarını keşfeden Türk girişimciler devler arasına girdi. İnşaat, tekstil, sanayi, bankacılık, beyaz eşya ve diğer yüzlerce sektörde aktif olarak yatırım yapan ve üreten Türk girişimcilerin başarı öyküleri kitaplaştı. Gazeteci Özbey Men, 1990'ların başında ticaret yapmak, okumak ya da çalışmak için Rusya'ya giden girişimcilerin yaşadıklarını kaleme aldı.
    Scala Yayıncılık'tan çıkan 'Türk Girişimciler Rusya'da' adlı kitabında Men, Rusya'da yatırımları bulunan Yavuz Eroğlu (Colin's), Levent Endam (Portal Group), Mustafa Çalkan (Çalkan Group), Halil Kanpak (Romano Botta), Bahattin Demirbilek (Esta Group), Volkan Ergün (Bosca Fashion Group), Hasan Ünlüsoy (Süvari), Neşet Koçkar (Anex Tour) ve Murat Gündoğdu'nun (Efor Group) birçok riski göz alıp başarıya nasıl ulaştıklarını anlatıyor.
    Kitapta, 1980'lerde Rusya'da yatırım yaparak birçok girişimciye yolu açan Anadolu Endüstri Holding'in patronu Tuncay Özilhan'ın bilinmeyen ilginç anıları da yer alıyor. Rusya'da hem SSCB hem de demokratik yönetime geçiş dönemine şahit olan Özilhan, Rusya'ya ilk kez 1981 yılında tekstil ve kırtasiye malzemeleri satmak için gitmiş. Bunu malt ihracatı ve Rus otomotiv şirketi Lada'nın distribütörlüğü izlemiş. Bugün Rusya'da fabrikaları bulunan Şişecam Grubu da bu ülkeye Özilhan vesilesiyle girmiş. Özilhan, Şişecam'a üreteceği bira şişelerini satın alacağını taahhüt etmiş.
    Özilhan, Rusya'nın 1998 yılında yaşadığı ekonomik krizde birçok firmanın bu ülkeden çekildiğini, Anadolu Grubu'nun ise yatırımlarını sürdürme kararı aldığını belirtiyor. Özilhan, dünyanın önemli bira üreticilerinden biri olmalarında bu kararın etkisinin büyük olduğunu vurguluyor.

    TÜRK GİRİŞİMCİLERİN İLGİNÇ BAŞARI ÖYKÜLERİ:
    Tuncay Özilhan: Ruslarla bugünkü anlamda ticareti başlatıp, Türk girişimcilere Rusya pazarının kapısını aralayanların başında Anadolu Grubu gelir. Rus özel sektörünün, özellikle de içecek alanında gelişmesinde bu grubun önemli payı var. 1980'li yılların başında yurtdışı pazarlara açılmaya karar veren Anadolu Grubu'nun patronu Tuncay Özilhan'ın Ruslarla ilk tanışıklığı 1981 yılında oldu. Grubun Anadolu Export isimli firmasının pazarladığı tekstil ve kırtasiye malzemelerine pazar bulmak amacıyla gitmişti. Bunu malt ihracatı ve Lada Otomobillerini distribütörlüğü izledi. Özilhan, "Rusya'da 1 milyar dolarlık yatırım yaptık. 5 bira, 3 de malt fabrikası sahibi olduk. Tek çatı altında Avrupa'nın en büyük bira fabrikalarından biri de Kazan'da yine bize ait" diyor. Anadolu Grubu'nun bu ülkeye yerleşip pazarın önemli aktörleri arasına girmesinde Özilhan'ın 'saha' çalışmalarının büyük katkısı var. Özilhan Rusya'yı Anadolu'dan daha iyi tanıdığını söylüyor.

Yavuz Eroğlu: Rusya'daki büyük potansiyeli görüp Colin's'in bu ülkeye mutlaka yerleşmesi gerektiğini ilk fark eden işadamlarından biri de Yavuz Eroğlu. Hem kendilerinden toptan mal alan Rus müşterileri ziyaret etmek hem de Rusya pazarının nabzını ölçmek amacıyla ilk kez 1993 yılında Moskova'ya giden Yavuz Eroğlu, Colin's'in Rusya ve çevre ülkelerde bugünkü noktaya gelmesinde büyük pay sahibi. Yavuz Eroğlu'nun Rusya'yla ilgili değerlendirmesi ise şöyle: "Rusya perakendeciliği kendi içinde hazmetmiş, bütün ülkelere açılmak isteyen firmaların hemen koşarak gitmesi gereken bir ülke. Çünkü büyük bir tüketim toplumu var." Eroğlu Grubu'nun hedefi 50 ülkede 1.200 mağaza, 10 bin çalışan, 2 milyar dolar ciro.

Bahattin Demirbilek: Rusya'ya çalışmak için gidip orada ticarete atılanlardan biri de Bahattin Demirbilek. Ancak o pek çok girişimcinin aksine bir davet üzerine bu ülkeye gitti. Daveti yapan, daha doğrusu Demirbilek'e iş teklif eden kuruluş ise Entes İnşaat'tı. Ancak bu davet Demirbilek'e durup dururken gelmemişti. Rusça bilmesi sayesinde bu ülkenin kapıları kendisine açılmıştı.
    Amacı Rusya'da birkaç yıl çalışıp bir miktar sermaye biriktirdikten sonra Ankara'ya dönmekti. Bu firmanın İstanbul'daki ofisinde işe başlayan Demirbilek, birkaç ay sonra Moskova'daki şantiyeye gönderildi. Demirbilek, Rusya'ya geldiğinde 22 yaşındaydı. 1997 ile 2006 yılları arasında Evyap'ın Rusya ofisinde genel müdürlük yaptı. Evyap'ın sadece Rusya değil Ukrayna ve Beyaz Rusya pazarında da büyümesine ciddi katkılarda bulundu. 2006 yılı başında kendi işini kurmaya karar veren Demirbilek, Evyap'tan ayrılarak Esta İnşaat'ı kurdu.

Halil Kanpak: 1991'den itibaren kendisine ait Romano Botta markasıyla Rusya'ya hazır giyim satan Kanpak Tekstil'in Yönetim Kurulu Başkanı Halil Kanpak, mal sattığım yerleri tanımak, Türkiye'den giden malların nerelerde satıldığını görmek için Rusya'da ilk olarak Soçi'ye gitti. Rusya pazarının büyüklüğünü Moskova'yı gördükten sonra daha iyi anladı ve bu ülkede bizzat şirket kurup, mağaza açmak gerektiğine karar verdi. Bugün Moskova'nın dışında St. Petersburg, Kazan, Ekaterinburg, Nijni Novgorod, Samara, Rostov ve Krasnodar'da da mağazaları var. Romano Botta'nın Rusya dışında Ukrayna, Türkmenistan, Kazakistan, Özbekistan, Azerbaycan, Kırgızistan, Ermenistan, Beyaz Rusya ve Tacikistan'da da mağazaları bulunuyor.

Levent Endam: 1969 yılında Van'da doğan Levent Endam'ın çocukluğu, babasının memurluğu nedeniyle Anadolu'nun çeşitli şehirlerinde geçti. Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nden (ODTÜ) inşaat mühendisi olarak mezun olan Endam, Gama İnşaat'ın Sibirya'daki şantiyesinde çalışmak için Rusya'ya gitti. Summa İnşaat'ın Türkmenistan'daki otel inşaatında 1.5 yıl çalıştıktan sonra bu şirketin Moskova temsilciliğini açmak için yeniden Rusya'ya geldi. Bir süre sonra kendi şirketini kurdu. Endam'ın 2001 yılında kurduğu Portal Group inşaat, lojistik ve perakende sektöründe faaliyet gösteriyor.

Hasan Ünlüsoy: 1975 yılında Fethiye'nin İzzettin Köyü'nde doğan Ünlüsoy, tütün üretimi yapan çiftçi bir ailenin beş çocuğunun en küçüğü. Kazan Devlet Pedagoji Enstitüsü'nün İngilizce öğretmenliği bölümünde okumak için 1993 yılında yola çıktığında ne Tataristan ne de Kazan şehri hakkında bilgisi vardı. İş hayatına Mondial Deri'nin Kazan'da açtığı mağazada müdür olarak başladı. Mondial Deri'nin Kazan'dan sonra Tümen, Omsk, Ufa, Çelebinski'de de mağazalarını açtı. Ardından Süvari Giyim'i Rusya pazarına taşıdı. Süvari'nin kısa sürede Kazan'da beş mağazasını açtı. Eskiden sıradan giyinen Rus erkekleri yavaş yavaş günün modasına uygun giyinmeye, Süvari'nin etkisi cadde ve sokaklarda görülmeye başladı. Kazan'ın ardandan Nijni Kamsk'ta da bir mağaza açıldı. Hasan Ünlüsoy, Süvari'yi çok önceden gezip gördüğü, potansiyellerini belirlediği diğer Rus şehirlerine de yaydı.

Murat Gündoğdu: 1981 yılında Ağrı'nın Diyadin ilçesinde doğan Murat Gündoğdu, 6 çocuklu, orta halli bir ailenin ikinci büyük çocuğu. İş hayatına çocuk yaşlarda başladı. Bir süre Laleli'de çalıştıktan sonra bu şirketin yöneticisi olarak 2003 yılında Rusya'ya gitti. Ardından Efor Group ismiyle kendi şirketini kurdu. Gündoğdu'nun şirketi, Rusya'nın önemli gelen ev tekstili firmaları arasında yer alıyor.

Neşet Koçkar: Balıkesir Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksek Okulu'nda birinci sınıf biter bitmez, 1989'un yaz tatilinde çalışma hayatına başladı. Side'de, Hemara adlı otelde bulaşıkçılık yaptı. Ardından garsonluk, barmenlik derken resepsiyon görevlisi oldu. Altı yıl kadar Antalya yöresindeki çeşitli otellerde çalışan Koçkar, çekirdekten başladığı turizm sektörünü iyice öğrenmiş, turistlere sunulan hizmetlerin aksayan yönlerini bizzat tespit etmişti. Resepsiyonda görevli olduğu bir gün yabancı bir turistle karşılaştı. Bu Koçkar'ın gördüğü ilk Rus turistti. Kafasında bir anda şimşekler çaktı. 1996 yılının eylül ayıydı. Neşet Koçkar, doğru dürüst bir sermayesi bile olmadan Anex Tour ismiyle Antalya'da kendi seyahat acentesini kurdu. Antalya yöresindeki otellere Rusya'dan turist getirecekti. Rusya'nın turizm sektörü için büyük bir pazar olduğunu daha o yıllarda görmüştü.

Volkan Ergün: Rusya ilk kez 2000 yılında Ramstore alışveriş merkezlerinin kiralama departmanında çalışmak için gitti. 1 yıl sonra Kelebek Tekstil'in patronu Veysi Gencer'le ortaklık kurarak kadın giyim markası Perspective'in Moskova'da showroom'unu açtı. Bunu Sabri Özel ve Giovane Gentile ile ortaklık izledi. Bosca Fashion Group'u kurarak Rusya'da ticari işlerini büyüten Ergün, NetWork'ün de Rusya distribütörü. Ayrıca Amerikan Sub-Zero ve Wolf markalarının da yine Rusya ve Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri distribütörü.

Mustafa Çalkan: Abka İnşaat'ın Volgograd'taki şantiyesinde işçi olarak çalışmak için Rusya'ya giden Mustafa Çalkan, bu şirkette daha sonra aşçıbaşı oldu. Rusya'daki et pazarının boşluğunu görüp konteynırda et satmaya başladı. Kısa sürede işini büyüttü. Rusya'daki Türk müteahhitlik firmaların et tedarikçisi olan Çalkan, ülkedeki süpermarketlere de et vermeye başladı. Çalkan Group'un Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Çalkan'ın bugün Rusya'nın birçok şehrinde tesisi ve dağıtım yaptığı geniş bir filosu var.