Matematik öğretmeni, 13'e bölünme problemini kolaylaştıran formül buldu

Denizli'nin Acıpayam ilçesinde matematik öğretmeni olarak görev yapan Ethem Deynek, 13'e bölünebilme kuralını geliştirerek daha kolay çözülebilen yeni bir formül buldu. Acıpayam Anadolu Lisesi'nin 10 yıllık matematik öğretmeni Deynek, dakikalar süren problemin artık daha kısa sürede çözülebileceğini söyledi.
Deynek, buluş sürecini şöyle anlattı: "Evimizde matematik öğretmeni olan kardeşimle sohbet ederken bu alanda son 50 yıl zarfında hangi buluşlara imza atıldığı sorusu aklımıza takıldı. Cevaplar çok sığ kalmıştı. Biz neden bir şeyler üretemiyoruz diye kendimizi sorguladım. O esnada önümdeki matematik kitabı gözüme ilişti. Konu bölünebilme kurallarıydı. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 15; hepsi güzel, hepsi de kullanışlı. 13'teki boşluğu gördüm. Mutlaka 13'e ait geçerli bir kural olmalıydı. Bu konu üzerinde düşünmeye ve çalışmaya başladım. 7 ile bölünebilme kuralı aklıma geldi, 13 de buna benzeyebilir dedim. Sayıları üçerli gruplayarak işe başladım. Çalışmalarım kısa bir süre sonra meyvesini verdi ve sonuçta doğru formüle ulaştım."
Bölünebilme kuralıyla ilgili kitaplarda beş tane formül olduğunu aktaran Ethem Deynek, "Çok karışık olduğu ve kullanışlı olmadığı için kitaplarda fazla yer almıyor. Bu formülleri dört beş haneye kadar kullanıyorsun, ondan sonra yoruyor insanı. Benim formülde ise 30 haneye kadar çıkıyor. Formülü notere onaylattım. Bununla ilgili üç makale yazdım, birini İstanbul Teknik Üniversitesi'ne, yurtdışında da Ijmst adlı matematik dergisine gönderdim." dedi.
Matematikte işlemlerin yapılması sırasında kolaylık, hız ve pratiklik sağlayıcı yöntemler geliştirildiğini, bunların zamanla kitaplarda yer aldığını vurgulayan Deynek, şunları kaydetti: "Formülü biraz daha somut şekilde anlatmak gerekirse iki otomobil düşünelim. Birinin motor gücü düşük, diğerinin yüksek. Şehir içinde trafik kurallarına göre ikisi de yavaş gitmek zorunda olduğundan hangisinin seri olduğu anlaşılmayabilir. Şehirlerarası uzun mesafeli yolda ise motoru güçlü olan, diğer araca fark atar. Benim geliştirdiğim 13'e tam bölünebilme formülüyle eski yöntemlerin farkı, dört beş basamaklı sayılarda pek anlaşılmaz. Basamak sayısı 10, 15, 20'ye çıktığında ise formülüm, tıpkı güçlü motoru olan araç gibi eski yöntemlere fark atar."
Matematik alanında üç yeni formül daha geliştirdiğini söyleyen Deşnek, "Bunları da önümüzdeki süreçte yayınlamayı düşünüyorum. Üç dört sene zarfında formülümün ders kitaplarında hak ettiği yeri alacağına inancım tam." şeklinde konuştu.
Formülü inceleyen Pamukkale Üniversitesi(PAÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Matematik Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Şevket Civelek, "Formülünü inceledim. Bazı sayılar için denedim. Herhangi bir problem yok kullanışlı." diye değerlendirmede bulundu.