150 yıllık fıstık çamları kereste oluyor

Türkiye'nin zengin çam fıstığı ormanlarına sahip İzmir'in Bergama ilçesine bağlı Kozak Yaylası'ndaki çiftçiler, fakirlikle karşı karşıya. Mantar hastalığı yüzünden bu yıl mahsulü yüzde 90 oranında düşen köylüler gelecek üç yıl boyunca ürün alamayacak. Fıstık hasadından umudu kesen köylüler, 100–150 yıllık ağaçlarını kereste yapmaya başladı.
Yayladaki 16 köyde, Türkiye üretiminin büyük bölümü olan yaklaşık 16 milyon ağaçtan çam fıstığı elde ediliyor. Bölgede 10 bin aile, geçimini bu işten sağlıyor. Türkiye'nin yıllık üretimi yaklaşık 2 bin tonken ihracatı 700 ile 800 ton arasında değişiyor. Dünyada en büyük çam fıstığı üreticileri Çin, Afganistan, Sibirya, Türkiye ve İspanya olarak sıralanıyor. En kalitelisi ise Türkiye'de yetiştiriliyor.
Kozak'taki söz konusu 16 köyde oturanların lüks yaşamaya alıştığını belirten Royal İç ve Dış Ticaret A.Ş. Ege Bölge Müdürü Celalettin Yıldız, ağaçları kesen köylülerin tarlalarını satmaya başladığını söyledi. Daha önce dönümü 6 liraya alıcı bulan çam fıstığı tarlalarının şimdi 2 bin liraya satıldığını vurgulayan Yıldız, ağaçlarda bu sene doğan filizin, üç yıl sonra mahsul verdiğini ifade etti. Geçen yıl çiftçinin az da olsa mahsul aldığını anlatan Yıldız, bu sene yok denecek kadar az olduğunu vurguladı. İnsanların ağaçlarını kesip sattığını, kerestecilerin de bayram ettiğini belirten Ege Bölge Müdürü Yıldız, "Kozak Yaylası'nda yaklaşık 10 bin kişi çam fıstığından geçim sağlıyor. Neden olduğu bilinmiyor ama bu sene doğan filizleri ağaç döktü, yani çiftçinin 2014 yılında alacağı mahsul döküldü." dedi.
Var yılında yaylada 2 bin ton iç çam fıstığı olduğunu kaydeden Celalettin Yıldız, bu sene 500 ton çıkmayacağını vurguladı. Çam fıstığının yüzde 95'inin ihraç edildiğini belirten Yıldız, ürün alınamamasının fiyatları da arttığını söyledi. Geçen yıl 10 lira olan kabuklu çam fıstığının bu sene 14 liradan alıcı bulduğuna dikkat çekerek, "İtalya, Pakistan ve Çin'de de çam fıstığı olmadığından dünyadan talep geliyor ama karşılayamıyoruz." şeklinde konuştu. Ege Üniversitesi'nden gelen heyetin, yaptığı araştırma sonucunda çam fıstığı üretimindeki düşüşe "mantar" teşhisi koyduğunu aktaran Yıldız, "Verim düşüklüğünü kimileri Aliağa'daki filtresi olmayan fabrikalara, kimileri de taşocağına bağlıyor. Nedeni ne olursa olsun, Kozak Yaylası'nda çiftçileri hem bu yıl hem de gelecek üç yıl zor bir yaşam bekliyor." ifadelerini kullandı.
Daha önce verimin yüzde 30–40'lara kadar gerilediğini ancak bu yıl yüzde 90 düşüş yaşandığını belirten çam fıstığı üreticisi Aşağıbey Köyü Muhtarı Sıtkı Bilgi ise bilemedikleri bir sebeple yeni çıkan kozalakların iki ay içinde döküldüğünü anlattı. Ege Ormancılık Araştırma Müdürlüğü'nün yaptığı araştırmada, ağaçlara mantar hastalığı teşhisi koyulduğunu belirten Muhtar Bilgi, "İzmir Ticaret Odası'nın öncülüğünde bazı üniversiteler de araştırma yapıyor. Kozalakların dökülmesinin dışında bir de bazı bölgelerde ağaçlarda kuruma söz konusu. Nasıl önlem alınacak bilmiyoruz. Köylü, 100–150 yıllık ağaçları kesiyor." diye konuştu.