Bugün, "Soğuk Savaş"ın sembolü olan Berlin Duvarı'nın yapılışının 50'inci yıldönümü.
Almanya'yı fiziksel olarak ikiye bölen duvar, sosyalist Doğu'yu kapitalist Batı'dan koruyan bir kalkan olarak tasarlanmıştı.
13 Ağustos 1961 günü Berlin'in batı sınırı boyunca inşa edilen duvarın izlerini halen taşıyan Almanya, 50. yıldönümünde başkent Berlin'de çeşitli etkilinlikler düzenleniyor.
Almanya Cumhurbaşkanı Christian Wulff ve Başbakan Angela Merkel'in katıldığı törende, saatler öğlen 12'yi gösterdiğinde tüm kiliselerde çanları çalındı ve saygı duruşunda bulunuldu.
ABD, Büyük Britanya ve Sovyetler Birliği, 1944 yılında imzaladıkları Londra Protokolü'nde, Almanya'yı ve Berlin'i, daha sonra sayıları dörde yükselecek olan, üç ayrı kontrol bölgesine ayırdı.
Bir yıl sonra ise, Almanya İkinci Dünya Savaşı'nı kaybetmiş, kontrol bölgeleri ve Berlin'in yönetimi kazanan devletler tarafından ele geçirilmişti.
Bölünmenin ardından, Doğu ve Batı Almanya'nın kalkınma hızları ve güçleri arasındaki fark, iki bölge arasında kayda değer bir ekonomik uçuruma yol açtı.
ABD'nin Marshall Planı sayesinde Batı Almanya'nın refah düzeyi giderek artarken, Doğu Almanya'nınki düşüyordu.
Bunu 3,1 milyonluk nüfus kaybı takip etti.
Ülkenin doğusunda yaşayan Almanlar'ın batıya göç etmesini engelleme planı, 26 Mayıs 1952'de Doğu Almanya'nın Batı'ya sınırlarını kapatması oldu.
1958'in sonlarına doğru Sovyetler Birliği, verdiği Chrustschow Ultimatomu'yla Batı Berlin'in sonraki altı ay içinde askerlerden temizlenmiş özgür bir şehir olmasını istediğini belirtti.
Bu şart yerine getirilmediği takdirde de, Berlin üzerindeki haklarını Doğu Almanya'ya devredeceğini açıkladı.
Bu ultimatomdan iki yıl sonra ise, Doğu Almanya İçişleri Bakanlığı'ndan süresiz bir açıklama yapıldı.
Batı Almanya'dan Doğu Berlin'e yapılacak seyahatler, artık bazı belgeler almayı gerektirecek şekilde kontrol edilecekti.
Berlin Duvarı, İkinci Dünya Savaşı sonrasında Doğu-Batı ihtilafının ve dünyanın bölünmüşlüğün, siyasi literatürde ‘soğuk savaş’ olarak tanımlanan dönemin en belirgin simgesi oldu.
Eski Doğu Almanya’nın ortasında kalan Berlin'inin batısını bir ada gibi abluka altına alan beton sınır, bundan tam 50 yıl önce 1961 yılında 12 Ağustos'u 13'üne bağlayan gece inşa edildi.
1950’li yılların sonundan itibaren ekonomik açıdan daha kötü durumda olan doğudan ekonomik büyüme yakalayan Batı Almanya'ya 270 bin kişi göç etti.
Bu insan akınını engellemeyi amaçlayanvebir gecede örülen duvar, Batı Berlin’de yaşayanlarda ve Batı ülkelerinde o günlerde tam bir şok etkisi yarattı.
Berlin'de 13 Ağustos sabahı uyananlar işlerine ve okullarına gitmek için yola çıktıklarında karşılarında tel örgüleri, silahlı Doğu Alman askerlerini ve tuğlalarla yükselen duvarı gördü.
Berlin Duvarı’nı aşmaya çalışırken, en az 136 kişi yaşamını yitirdi.
Duvar 1989 yılına kadar Berlin’i ve Doğu Almanya ile Federal Almanya Cumhuriyeti'ni ayırdı.
28 yıl ayakta kalan duvar, 9 Kasım 1989 tarihinde Doğu Almanya’da haftalarca süren demokrasi yanlısı gösterilerden sonra yıkıldı.
İşte dünyadaki diğer utanç duvarları
Lefkoşa... "Yeşil Hat" diye adlandırılan 180 kilometrelik bir sınırla ikiye bölünmüş bir başkent. Kentin kuzeyinde Türkler, güneyinde Rumlar, ara bölgede ise Birleşmiş Milletler Barış Gücü bulunuyor. Lefkoşa, Berlin duvarının yıkılmasnın ardından dünyanın tek bölünmüş başkenti ünvanına sahip oldu.
İnsan hakları savunucuları, ABD ve Meksika arasındaki sınırı ise "utanç duvarı" şeklinde adlandırıyor. Metal plakalar ve dikenli tellerle oluşturulmuş, hareket algılayıcıları ve kızıl ötesi algılayıcılarla bezenmiş 3 bin kilometre uzunluğundaki sınır, on binlerce polis tarafından korunuyor. Her yıl bu sınırı aşmaya çalışan 400 kişi hayatını kaybediyor.
Afrika'da bir avuç Avrupa
Kuzey Afrika'da bulunan İspanya'ya bağlı özerk statüdeki Ceuta ve Melilla aynı zamanda AB sınırları içinde kabul ediliyor. Mültecileri AB'den uzak tutmayı amaçlayan bir sınır da burada inşa edilmiş durumda.
Ortadoğu'da da âdeta yeni bir Berlin Duvarı inşa edildi. İsrail'in Batı Şeri'ya ördüğü yarı duvar, yarı dikenli telden oluşan sınır, kimi noktalarda Filistin Özerk Bölgesi topraklarına kadar girerek çiftçilerin tarlalarını ikiye bölüyor. İsrail hükümeti duvarın saldırıların sayısını azalttığını savunurken, uluslararası topluluk burada oluşturulan sınır güvenliğine kuşkuyla yaklaşıyor.
Soğuk savaşın kanayan yarası
Kore'de Almanya gibi İkinci Dünya Savaşı'nın ardından ikiye bölünmüştü. Ancak Almanya'nın aksine Kuzey Koreliler bugün hâlâ izole bir hayat sürüyor. Diktatör bir rejimle yönetilen ve fakirliğin pençesindeki ülkenin vatandaşlarının kısacık bir tail için bile Kuzey Kore dışına çıkma izni yok.
Hindistan, Pakistan ve Çin'e sınırı bulunan Keşmir'deki üç metre yüksekliğindeki "duvar"sa 500 kilometreden uzun. Hatta Hindistan sınırındaki bölümü dikenli tellerin yanısıra elektrikli tellerle korunuyor.
DW
