İngiltere-Libya ilişkilerinde yeni dönem

İki ülke arasındaki ilişkilerin geçen 25 yıl içerisinde gerilmesine neden olan olaylardan ilki, 1984 yılında Libya'nın Londra Büyükelçiliğinde, Muammer Kaddafi aleyhinde düzenlenen protestolarda bir İngiliz polis memurunun ölmesi sonucu yaşandı. İngiltere, polis memurunun ölümünün ardından Libya ile diplomatik ilişkilerini kesti.

İlişkilerin kötüleşmesine neden olan bir diğer olay ise 1988 yılında Londra'dan New York'a giden Pan Am havayollarına ait yolcu uçağının İskoçya'nın Lockerbie kasabası üzerinde infilak etmesi ve 270 kişinin hayatını kaybetmesiydi.

İngiltere ve ABD olaydan Libyalı Abdülbasit El Megrahi ve El Amin Halifa Fahima'yı sorumlu tuttu. 1992 yılında çıkarılan BM Güvenlik Konseyi kararınca, Libya'ya Lockerbie saldırısının şüphelilerini teslim etmesi, aksi halde dünya genelinde hava seyahati ve silah satışı yasağı ile diplomatik temsilde sınırlamalar getirileceği uyarısı yapıldı.

İngiltere 1995 yılında, Londra'daki üst düzey Libyalı bir diplomatın sınır dışı edilmesine karar verdi, karşılığında da Libya ülkesindeki üst düzey İngiliz bir diplomatı sınır dışı etti. 1999 yılında ise Libya Lockerbie saldırısının şüphelilerini teslim etti. Şüpheliler Hollanda'da İskoç hukukuna göre yargılandı.

2001 yılında, El Megrahi Lockerbie saldırısından suçlu bulundu, Fahima ise beraat etti. Megrahi'ye İskoçya'da bir hapishanede ömür boyu hapis cezası verildi.

İKİNCİ DÜNYA SAVAŞINDAN SONRA İLK ZİYARET

İngiltere'nin 1997-2007 yılları arasında Başbakanı olan Tony Blair, 2004 yılında, İkinci Dünya Savaşında Libya'yı ziyaret eden Winston Churchill'den sonra bu ülkeye giden ilk İngiltere başbakanı oldu. 2007 yılında Blair ikinci kez Libya'yı ziyaret etti ve Kaddafi ile görüştükten sonra ilişkilerin "değiştiğini" kaydetti. Bu ziyarette iki ülke arasında enerji ve savunma alanlarında anlaşmalar imzalandı.

2009 yılında Lockerbie saldırısından sorumlu tutulan El Megrahi, kanser hastası olduğu ve üç ay ömrü kaldığı gerekçesiyle İskoçya tarafından serbest bırakıldı. Halen hayatta olan El Megrahi, Libya'da kahraman gibi karşılanırken, İngiltere bu kutlamaları kınadı. Aynı yıl dönemin İngiltere Başbakanı Gordon Brown, hükümetinin Libya ile ticari ilişkilerin gelişmesi için İskoçya'ya Megrahi'yi serbest bırakması konusunda baskı yaptığı iddialarını yalanladı.

Guardian gazetesi, geçen yıl Wikileaks'in yayımladığı gizli belgelere dayanarak, Kaddafi'nin Megrahi hapishanede ölürse, İngiltere ile ticari ilişkileri keseceği tehdidinde bulunduğunu yazdı.

İngiltere, bu yıl Şubat ayında ise Bahreyn ve Libya'da yaşanan olaylar ve protestoculara yönelik şiddeti gerekçe göstererek bu ülkelerle arasındaki 50'den fazla silah ihracatı anlaşmasını iptal etti.

Başbakan David Cameron, Mart ayında, Libya'nın 12 milyar sterlinlik mal varlığını dondurduklarını açıkladı. İngiltere aynı zamanda Kaddafi'nin diplomatik dokunulmazlığını kaldırdı.

İngiltere yine Mart ayında, "Libya'daki sivilleri korumak için" koalisyon güçleriyle birlikte bu ülkeye yönelik hava operasyonuna katıldı ve 29 Mart'ta uluslararası Libya konferansına ev sahipliği yaptı. 30 Mart'ta ise 5 Libyalı diplomat İngiltere'den sınır dışı edildi, aynı gün Libya Dışişleri Bakanı Musa Kusa İngiltere'ye sığındı.

Trablus'taki büyükelçiliğine saldırılmasının ardından İngiltere, Mayıs ayında Libya'nın Londra Büyükelçisi Ömer Celban'ı da sınır dışı etti.

İngiltere bugün Libya'da muhaliflerin oluşturduğu Ulusal Geçiş Konseyini tanıdı ve Libya'nın Londra Büyükelçiliğindeki diğer tüm diplomatları sınır dışı etme kararı aldı.

AA

İngiltere-Libya ilişkilerinde yeni dönem

Lockerbie saldırısının ardından gerilen, eski Başbakan Tony Blair'in girişimleriyle düzelen İngiltere-Libya ilişkilerinde, bugün Ulusal Geçiş Konseyinin tanınmasıyla yeni bir döneme girildi.