Prof. Sümerkan: EHEC bakterisi iyi pişirilmemiş sığır etinden kaynaklanıyor

Acıbadem Kayseri Hastanesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bülent Sümerkan, Almanya'dan başlayarak Avrupa'nın birçok ülkesini etkisi altına alan ve ölümlere neden olan EHEC salgınının büyük bir kısmının, iyi pişirilmemiş sığır kaynaklı gıdalarda oluştuğunu, hastalığın insanlara, pişmemiş veya az pişmiş etler, özellikle hamburgerler aracılığıyla bulaştığını açıkladı.

Prof. Dr. Sümerkan, yaptığı yazılı açıklamada, 'Entero-Hemorajik Escherichia Coli' bakterisinin kısaltılmış ismi olan EHEC'in, medyada çoğu kez yanlış bir kullanımla 'virüs' olarak tanıtıldığına dikkati çekti.
EHEC'in, genelde çeşitli tip ishallere neden olabilen bir grubun üyesi olduğunu ifade eden Sümerkan, çok daha hafif seyredebilen ve 'turist ishali' olarak bilinen hastalığa da farklı bir Escherichia coli tipinin neden olduğunu söyledi. Sümerkan, EHEC'in en önemli özelliğinin, diğer Escherichia coli bakterilerinden farklı olarak güçlü bir toksin meydana getirmesi olduğunu ifade etti. Sümerkan, bakterilerin vücuda girip bağırsakta çoğalmaya başladığında, toksin üreterek hem bağırsakta kanlı ishale neden olduklarını hem de bağırsak sisteminden dolaşıma geçerek organlara zarar verdiklerini belirtti.
Sitotoksin adı verilen bu toksinlerin, kan dolaşımına geçtikten sonra damar duvarını oluşturan endotel hücrelerine, böbreklerde bulunan bazı hücrelere, alyuvarlara bağlandıklarını ve bu hücrelerde hasar meydana getirdiklerini anlatarak, 'Bunun sonucunda pıhtılaşmaya neden olan bazı faktörler salınıyor, trombosit adı verilen pıhtılaşma pulcukları kümeleşiyor. Ardından, başta böbrekler olmak üzere organlardaki kılcal damarlar tıkanıyor ve bu organların görevlerinde bozukluk meydana geliyor. Ayrıca, alyuvarların tahrip olması sonucu anemi diğer adıyla kansızlık oluşuyor.' dedi.

Sümerkan, özellikle 10 yaşın altındaki çocuklarda ve erişkinlerin yaklaşık yüzde 10'unda toksinlerin oluşturduğu organ bozukluğu nedeniyle ağır bir tablo ile karşılaşıldığına dikkati çekerek, ishal belirtileri için kuluçka döneminin genellikle 3-4 gün olduğunu, bu dönemin 1-2 gün kadar kısa olabileceği gibi 5-8 güne kadar uzayabileceğini de kaydetti.
Başlangıçta, kanlı olmayan ishalin bir iki gün içerisinde kanlı olmaya ve karın ağrıları varsa artmaya başladığını belirten Sümerkan, toksinin neden olduğu ve organları etkileyen belirtilerin, genelde ilk belirtilerin ortaya çıkmasından bir hafta-on gün sonra ortaya çıktığını ifade etti.

Prof. Dr. Bülent Sümerkan, EHEC bakterisinin ana kaynağının başta sığır olmak üzere çiftlik
hayvanlarının, kendi dışkıları ile kirlenmiş etlerinin iyi pişirilmeden tüketilmesi olduğunu vurgulayarak, 'Bunun yanında, hastalığı belirtili ya da belirtisiz geçiren insanların, dışkıları ile kirlenmiş ortam ve iyi yıkanmamış elleriyle gıda hazırlamaları. Özellikle, hastalığı geçiren kişilerin bir kısmında, bakterilerin dışkılarında uzun süre bulunduğu görülüyor. Salgınların büyük bir kısmı, iyi pişirilmemiş sığır kaynaklı gıdalar (kıyma, tütsülenmiş et, süt) yoluyla oluşuyor. Hastalık insanlara, pişmemiş veya az pişmiş etler, özellikle hamburgerler, aracılığı ile bulaşıyor. Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri, klorlanmamış içme suları, hatta doğal gübre ile yetişmiş çiğ tüketilecek sebzelerin iyi yıkanmadan veya bu tip gıdaların dışkı (kanalizasyon) ile kirlenmiş su ile yıkanmaları sonucu oluşuyor.' diye konuştu.
Tedavide, bağırsak hareketlerini azaltan ilaçların kullanılmasının doğru olmadığını, bu tip ilaçların kullanılmasının, bağırsakların EHEC'den temizlenmesini geciktirip toksin emilimini devam ettirerek organlara zarar verme riskini artırdığını kaydeden Sümerkan, şu bilgileri verdi:
"Bakterilerin düşük enfektif dozu nedeniyle (10 ile 100 bakteri enfeksiyon oluşturabilir) insandan insana da bulaşabiliyor. Özellikle çocuk yuvalarında veya yaşlı bakımevlerinde bakterinin bulaşması sıklıkla yaşanıyor. EHEC enfeksiyonları, genel hijyen önlemlerinin alınmasıyla önlenebiliyor. Enfekte olması muhtemel hayvanlarla temastan sonra ellerin yıkanması, gıdaların hazırlanmasında hijyen kurallarına uyulması çok önemli. Pastörize edilmemiş sütler mutlaka kaynatıldıktan sonra içilmeli. Özellikle hamburgerlerin et kısımları iyi pişirilmeli. Sebzeler uygun şekilde yıkanmalı. Hastalar ve nekahet döneminde olanlar (bakteri enfeksiyon düzeldikten sonra 8 hafta kadar dışkıda bulunabiliyor) gıda işlerinde ve özellikle risk altında bulunan çocuk yuvası, yaşlı bakımevi gibi yerlerde çalıştırılmamalı. Bakterinin dışkı ile bulaşabileceği sularda yüzülmemeli. Kapalı su tüketilmeli, eller sıkça yıkanmalı. Çiğ tüketilecek sebzelerin, çok iyi ve güvenilir sular ile yıkanmasına özen gösterilmeli. Dışarıda, çiğ sebze içeren salata gibi yiyecekler, bu aralar tüketilmemeli.'