Davutoğlu'nun Körfez ilişkileri ne durumda?

ZÜHEYR KUSAYBATİ*

‘Arap baharı’, Türkiye ve İran’ı bölgede iki farklı role doğru çekti: Öğütler ve utanç verici arabuluculuklar sunan Türk rolü ve emirler dağıtıp ‘vasi’ kartlarını kurtarmaya çalışan İran rolü. Ahmet Davutoğlu, Manama’da şaşkındı: İlk olarak, Bahreyn içişlerine müdahale etmeme ısrarı, ülke halkına kendi yönetimlerinden çok dikkat çeken İran’a karşı bir tavırdı. Davutoğlu’nun ikinci tutumuysa, Tahran’la Körfez ülkeleri arasında arabuluculuğa hazır olduğunu vurgulamasıydı. Davutoğlu’nun Manama ziyaretine mezheplerin birlikte yaşamına dair söylemleri baskın gelse de ve Tahran yerine Şam’a gitmeyi tercih etse de Körfezliler, nüfuz çekişmesi bağlamında İran’a savaş ilan etmeyi ummuyorlardı. Keza Mahmud Ahmedinecad’ın Körfez İşbirliği Konseyi’nin politikalarına yönelik saldırılarını ve Körfez halklarını yönetimlerine karşı kışkırtmasını kınamayı beklemiyorlardı.

Türk girişimlerinin akıbeti

Davutoğlu’nun Şam’a geçmesinden önce soru şuydu: Bakanın mezheplerin birlikte yaşamındaki ısrarı, Türkiye’nin Bahreyn’in istikrarına yönelik endişesini haklı mı çıkarıyor, yoksa Arap baharındaki asıl mesele, Ankara’nın kendi zararını hesaba katarak değişimleri takip etme hazırlığını vurgulaması mı? Davutoğlu’nun reformlarda Şam’a destek teklifi, iktidarla halk arasındaki güvensizliği değiştirme çabasını gösterse de bölgede Türk girişimlerinin akıbetini hatırlatıyor.

Bazıları Türk gürültüsünü kimseyi caydırmayan ses bombasına benzetse de bu gürültü, Türk ve İran rollerine dayanıyor. Türk
rolü, Mısır devrimini takip eden şaşkınlıktan sonra apar topar yola koyuldu. Bölgede Mısır’ın boşluğunu doldurmaya çalışan AKP hükümeti, Kahire dış politikasının eklemlerini yeniden kazanmaya çalışırken rahat kalamaz. Buradaki paradoks, yeni Mısır Tahran’la ilişkileri normalleştirme çabasındayken, Körfez-İran çatışmasının yaklaşması.

Bugün Körfez’de İran yönetimi, konsey ülkeleriyle çatışma siyasetini ve kendi çabalarına yönelik birçok kuşkuyu besliyor. Belki de ‘Cezire kalkanı’ güçlerinin Bahreyn’e girişi bu çabaları boşa çıkardı. İran’ın ortamı gerginleştirmesi endişe yaratıyor.

*Londra’da Arapça yayımlanan Hayat gazetesi, 7 Nisan 2011